Giáo dục toàn diện cho trẻ mầm non: Tâm – Thể - Trí

Với mục tiêu này, giáo dục toàn diện cho trẻ mầm non đã và đang trở thành xu hướng chủ đạo, đặt trọng tâm vào ba yếu tố cốt lõi: Tâm (giáo dục lòng nhân ái), Thể (phát triển thể lực), và Trí (nâng cao trí tuệ). Sự kết hợp hài hòa giữa các yếu tố này không chỉ giúp trẻ phát triển đồng đều mà còn xây dựng nền tảng vững chắc cho các bậc học tiếp theo.

Giáo dục Lòng nhân ái, chia sẻ và yêu thương

Giáo dục lòng nhân ái là một trong những nhiệm vụ quan trọng của giáo dục mầm non, giúp trẻ hình thành nhân cách tốt đẹp từ những năm tháng đầu đời. Việc gieo mầm lòng nhân ái không chỉ giúp trẻ hiểu biết về tình yêu thương và sự chia sẻ, mà còn tạo nên một thế hệ sống có trách nhiệm với cộng đồng.

Thực tế, trong đợt cơn bão số 3 - YAGI vừa qua, nhiều trường mầm non trên cả nước đã trở thành những tấm gương tiêu biểu trong việc giáo dục lòng nhân ái. Các cô giáo và học sinh ở nhiều trường đã tổ chức quyên góp quần áo, sách vở, và đồ dùng học tập để ủng hộ đồng bào vùng lũ. Ở Trường Mầm non Hoa Sen (Hà Tĩnh), cô giáo Nguyễn Thị Hương chia sẻ: “Đây là cơ hội để các em nhỏ thực hành lòng nhân ái thông qua những hành động thiết thực. Các em được hướng dẫn tự gói những món quà nhỏ từ đồ chơi cũ hay quần áo còn dùng tốt của mình. Chúng tôi dạy trẻ rằng mỗi món quà mang theo tình yêu thương sẽ mang đến niềm vui cho bạn nhỏ khác”.

Học sinh được học về lòng nhân ái thông qua các hoạt động từ thiện. Ảnh: Lê Châu

Không chỉ qua các hoạt động từ thiện, lòng nhân ái còn được thể hiện trong những hành động hàng ngày. Ở Trường Mầm non Ánh Dương (Hà Nội), trong giờ chơi, bé Minh Anh đã tự động nhặt đồ chơi bị rơi để trả lại cho bạn và không quên nói: “Đây là đồ của bạn, lần sau nhớ cất cẩn thận nhé!”. Hành động nhỏ này nhận được sự khen ngợi của cô giáo và các bạn, giúp trẻ hiểu rằng việc tốt dù nhỏ cũng có ý nghĩa lớn. Phụ huynh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục lòng nhân ái cho các bé tại nhà. Chị Nguyễn Thị Lan, mẹ của một bé 5 tuổi tại Hà Nội, chia sẻ: “Chúng tôi thường kể cho con nghe những câu chuyện về lòng tốt và khuyến khích con tham gia các hoạt động tình nguyện cùng gia đình. Thật vui khi thấy con dần hiểu rằng sự chia sẻ sẽ làm mọi người hạnh phúc hơn”. Thông qua những hoạt động thực tế, trẻ em không chỉ học cách yêu thương người khác mà còn biết cư xử lễ phép, thể hiện sự tôn trọng. Các thói quen như chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi, hay giúp đỡ người xung quanh được các cô giáo rèn luyện hàng ngày. Đây chính là cách giáo dục mầm non xây dựng nền tảng đạo đức vững chắc, giúp trẻ trở thành những công dân tốt trong tương lai.

Giáo dục thể chất – Khỏe cả thể lực và tinh thần

Phát triển thể chất cho trẻ mầm non là một trong những yếu tố cốt lõi trong quá trình giáo dục toàn diện. Thể chất không chỉ là nền tảng giúp trẻ khỏe mạnh mà còn góp phần quan trọng trong việc hình thành thói quen sống lành mạnh, tăng cường sức bền và sức đề kháng, trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, giáo dục mầm non đã có những đổi mới để nâng cao năng lực của mỗi đứa trẻ.

Ở các vùng cao, điều kiện thời tiết và cơ sở vật chất còn hạn chế đã khiến việc tổ chức các hoạt động thể chất gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên, nhiều trường mầm non đã linh hoạt sáng tạo để khắc phục thách thức này. Tại Trường Mầm non Mai Sơn (Nghệ An), dù mùa đông rét buốt, các cô giáo vẫn tổ chức những buổi tập thể dục trong nhà với các bài tập đơn giản như nhảy dây, đi qua chướng ngại vật bằng đồ dùng tự tạo từ vật liệu tái chế. Cô Hoàng Thị Lan – Phó Hiệu trưởng nhà trường, cho biết: “Không gian nhỏ không ngăn được sự sáng tạo. Chúng tôi tận dụng mọi khoảng trống trong lớp học để trẻ được vận động mỗi ngày, giữ ấm cơ thể và phát triển kỹ năng vận động”.

Trường mầm non xã Tả Gia Khâu, huyện Mường Khương với hơn 200 trẻ, các giáo viên cũng thường xuyên tổ chức các trò chơi ngoài trời khi thời tiết thuận lợi, như tập nhảy theo nhạc, vận động tại chỗ, ném bóng vào rổ hay kéo co. Những hoạt động này không chỉ giúp trẻ rèn luyện sức khỏe mà còn tăng cường sự đoàn kết, vui chơi cùng nhau. Cô giáo Lê Thị Diệu, chia sẻ: “Chúng tôi nhận thấy rằng giáo dục thể chất không chỉ là vận động mà còn là cách giúp trẻ mạnh dạn, tự tin hơn khi đối mặt với thử thách. Đây là điều mà chương trình giáo dục phổ thông 2018 luôn nhấn mạnh – trẻ cần phát triển toàn diện cả về thể chất và kỹ năng xã hội”.

Học sinh Mầm non được quan tâm dinh dưỡng và tăng cường hoạt động vận động để phát triển thể chất. Ảnh: Lê Châu

Đối với các trường ở thành phố, điều kiện tốt hơn đã tạo ra nhiều hoạt động phong phú, từ học bơi đến chơi bóng đá mini hoặc yoga, tập gym kids. Tuy nhiên, ở cả thành thị và nông thôn, điểm chung là việc xây dựng các thói quen vận động hàng ngày cho trẻ. Theo chị Nguyễn Hồng Minh, phụ huynh tại Hà Nội: “Con tôi rất hào hứng với các buổi chạy bộ tập thể ở trường. Những bài tập tuy đơn giản nhưng giúp trẻ vừa khỏe mạnh vừa có cơ hội học tính kỷ luật và tinh thần đồng đội”. Giáo dục thể chất trong mầm non không chỉ là một môn học, mà còn là một phương tiện để trẻ khám phá thế giới và vượt qua giới hạn của chính mình. Sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong việc xây dựng các hoạt động vận động phù hợp chính là chìa khóa để đảm bảo trẻ có sức khỏe tốt, khỏe cả về thể lực và tâm trí.

Giáo dục trí tuệ - Khai phá và nuôi dưỡng ham mê học hỏi

Giáo dục trí tuệ cho trẻ mầm non là bước đầu tiên giúp trẻ khám phá thế giới xung quanh và phát triển khả năng tư duy, sáng tạo. Đây không chỉ là việc truyền đạt kiến thức mà còn tạo cơ hội để trẻ học cách quan sát, suy nghĩ logic và giải quyết vấn đề. Phù hợp với mục tiêu giáo dục trong chương trình giáo dục mới 2018.

Tại Trường Mầm non Hoa Ban (Lai Châu), các cô giáo thường xuyên tổ chức các buổi học theo chủ đề khám phá thiên nhiên, như “Vòng đời của cây cối” hay “Cuộc sống dưới đáy hồ”. Trẻ được trực tiếp tham gia quan sát cây mọc từ hạt hoặc ngắm nhìn các sinh vật nhỏ qua kính lúp. Những buổi học này không chỉ khơi dậy sự tò mò tự nhiên của trẻ mà còn giúp các em phát triển kỹ năng đặt câu hỏi và tìm hiểu. Bé Hoàng Long, 5 tuổi, hào hứng chia sẻ: “Con thích ngắm những con sâu nhỏ đang ăn lá. Con sẽ trồng cây để nuôi chúng!”.

Không chỉ dừng lại ở các hoạt động ngoài trời, giáo dục trí tuệ còn được triển khai thông qua các trò chơi tư duy và hoạt động thực hành. Ở Trường Mầm non Ngôi Sao (Đà Nẵng), trẻ được làm quen với các trò chơi xây dựng mô hình từ khối gỗ, học nhận biết hình khối qua những bộ xếp hình sáng tạo, hoặc tham gia các trò chơi sắp xếp logic. Những hoạt động này rèn luyện khả năng suy nghĩ độc lập, phát triển trí tưởng tượng và kỹ năng giải quyết vấn đề.

Theo cô giáo Trần Thị Minh, hiệu trưởng Trường Mầm non Bình Minh (Hà Nội): “Trong giáo dục trí tuệ, điều quan trọng nhất là tạo một môi trường mở, nơi trẻ được khuyến khích đưa ra ý kiến và giải pháp riêng. Đây là cách trẻ phát triển tư duy sáng tạo và tự tin vào khả năng của bản thân – một mục tiêu quan trọng mà chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhấn mạnh”.

Một yếu tố không thể thiếu trong giáo dục trí tuệ là sử dụng các công cụ công nghệ hiện đại. Nhiều trường mầm non đã áp dụng bảng tương tác, ứng dụng học tập trực quan để trẻ làm quen với các khái niệm mới một cách sinh động. Chị Hoàng Thị Vân, mẹ của một bé tại TP. Hồ Chí Minh, chia sẻ: “Tôi rất bất ngờ khi con có thể nhận diện các con vật qua trò chơi trên bảng tương tác. Con không chỉ học nhanh mà còn rất thích thú với việc tìm hiểu kiến thức mới”. Việc trang bị những kiến thức cơ bản là hành trình khuyến khích trẻ yêu thích khám phá, nuôi dưỡng niềm đam mê học hỏi. Khi trẻ mạnh dạn đặt câu hỏi, hứng thú trải nghiệm thực tế và thử sức với những thách thức phù hợp, sẽ dễ dàng phát triển khả năng tư duy sáng tạo và sự tự tin.

Giáo dục toàn diện Tâm - Thể - Trí không chỉ là mục tiêu mà còn là sứ mệnh của giáo dục mầm non. Từ những bước đi đầu đời, sự quan tâm đúng đắn sẽ giúp trẻ lớn lên khỏe mạnh, nhân ái và thông minh. Để đạt được điều đó, sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng là yếu tố quan trọng và cần thiết hơn bao giờ hết.

Hiền Kim