Lợi ích và thách thức khi cha mẹ tham gia quá trình giáo dục mầm non

“Mọi vấn đề trong giáo dục trẻ em cần và phải thu hút, huy động sự tham gia của gia đình vào cùng giải quyết với nhà trường”, nội dung trong chương trình giáo dục mầm non mới áp dụng từ năm học 2025-2026 đang nhận được nhiều quan tâm.

Gia đình có vai trò quan trọng trong nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em

Để khắc phục những hạn chế của Chương trình giáo dục mầm non hiện hành, đáp ứng yêu cầu đổi mới theo Nghị quyết số 29/NQ-TW, Chương trình giáo dục mầm non mới với nhiều điểm kế thừa và thay đổi sẽ được áp dụng, dự kiến thí điểm trong 3 năm học 2025-2026; 2026- 2027; 2027-2028 và triển khai đại trà vào năm học 2029-2030. Theo Bộ GDĐT, ngành giáo dục triển khai thí điểm tại 120 cơ sở giáo dục mầm non ở 40 huyện thuộc 20 tỉnh đại diện các vùng miền. Theo dự thảo, đổi mới chương trình giáo dục mầm non nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục mầm non; phát triển toàn diện trẻ em mầm non về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em sẵn sàng vào học lớp một, đặt nền móng cho việc hình thành phát triển các giá trị cốt lõi của con người Việt Nam. Trong đó, chương trình mới nhấn mạnh vai trò, trách nhiệm của gia đình và cộng đồng. Gia đình là một đối tác quan trọng trong nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em, mọi vấn đề trong giáo dục trẻ em cần và phải thu hút, huy động sự tham gia của gia đình vào cùng giải quyết với nhà trường. 

Trường Mầm non B Thanh Liệt, huyện Thanh Trì, Hà Nội đón học sinh đến trường. Ảnh: Thanh Nga

Nói về lợi ích khi cha mẹ tham gia quá trình giáo dục mầm non, theo chia sẻ từ TP.HCM, bà Lê Thụy Mỵ Châu, Phó Giám đốc Sở GDĐT cho hay: “Thành phố hiện có 1.248 trường mầm non với số trẻ 340.746. Thành phố chỉ đạo các trường thường xuyên tạo sân chơi, gắn kết giữa cha mẹ học sinh với nhà trường, từ đó cha mẹ hiểu con hơn, hiểu giáo viên và cảm thông cho ngành giáo dục; tạo niềm tin của cha mẹ học sinh, hướng đến phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3-5 tuổi”.

Khi thực hiện chức năng chăm sóc, bảo vệ, giáo dục trẻ em, gia đình không thể tách rời khỏi những thiết chế khác là nhà trường và cộng đồng xã hội. Không chỉ quan tâm tới những vấn đề của trẻ em khi sinh hoạt với gia đình mà còn phải biết được những hoạt động của các em tại trường học tại những nơi sinh hoạt cộng đồng để kịp thời ngăn chặn những tiêu cực có thể xảy ra. Gia đình thực hiện chức năng giáo dục thông qua 3 giai đoạn phát triển của trẻ em: từ 1-3 tuổi, từ 3-6 tuổi và từ 6-18 tuổi. Cả ba giai đoạn trên, trẻ em được giáo dục, dạy dỗ của gia đình lớn lên chịu ảnh hưởng các chuẩn mực trong gia đình và dần dần tiếp cận các chuẩn mực ngoài xã hội.

Gia đình, nhà trường là nơi có ảnh hưởng trực tiếp tới sự định hình, phát triển nhân cách của con người và xã hội là nơi thử thách, đánh giá sự trưởng thành của nhân cách đó. Cho nên, mỗi con trẻ nếu có được sự quan tâm đúng mức từ ba môi trường này, nhất là từ gia đình thì tất yếu sẽ có điều kiện phát triển lành mạnh, hình thành, phát triển nhân cách tốt. “Gia đình có vai trò định hướng phát triển của mỗi cá nhân. Và gia đình phải là môi trường tốt, phụ huynh tạo điều kiện về vật chất, từ việc chăm sóc sức khỏe, đồ dùng học tập, đến chăm lo đến tinh thần, như chia sẻ với các em về những căng thẳng trong học tập… Rõ ràng, gia đình có vai trò quyết định trong việc hình thành và phát triển tài năng”, Tiến sĩ Lê Công Lợi - Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Khoa học Tự nhiên, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội).

Thách thức khi cha mẹ tham gia quá trình giáo dục mầm non

Mặc dù cha mẹ tham gia quá trình giáo dục mầm non đem lại nhiều lợi ích, vai trò của nhà trường, gia đình và xã hội trong việc dạy dỗ con cái có mối quan hệ rất khăng khít, đòi hỏi từ các phía phải thực sự trách nhiệm, có sự phối hợp chặt chẽ. Sự trao đổi đó phải được các bên nghiêm túc tiếp thu và cùng phối hợp để giải quyết vấn đề, tránh qua loa, hình thức. Tuy nhiên, đây cũng là thách thức đối với các gia đình, ngành giáo dục.

Theo Bộ GDĐT, để thực hiện được những mục tiêu cho ngành giáo dục mầm non sắp tới, cần thực hiện 8 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm. Trong đó, Bộ nhấn mạnh, đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho các cấp, các ngành, gia đình và cộng đồng về chủ trương, mục đích, ý nghĩa của việc phát triển giáo dục mầm non và tầm quan trọng của nhiệm vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ em giai đoạn đầu đời. Đặc biệt “1000 ngày đầu đời” của trẻ thơ để tạo đồng thuận và nâng cao nhận thức, hiểu biết về giáo dục mầm non của toàn xã hội, để các bậc cha mẹ chủ động tham gia, phối hợp thực hiện; tăng cường truyền thông về công tác xã hội hoá để huy động nguồn lực đầu tư phù hợp cho phát triển giáo dục mầm non.

Do vậy, trước hết, cha mẹ cần phải thay đổi tư duy, phải nhận thức rõ ràng rằng việc dạy dỗ con cái luôn có phần lớn trách nhiệm của gia đình chứ không như suy nghĩ của một số bậc phụ huynh coi việc đó là của nhà trường, xã hội. Thực tế cho thấy, ở một bộ phận gia đình hiện nay, nhân cách của con trẻ đang chịu tác động xấu bởi tư tưởng cá nhân chủ nghĩa, lối sống thực dụng, trọng tiền tài, vật chất nói chung, thiếu vắng sự chăm sóc, dạy dỗ, bảo vệ con trẻ nói riêng. Bên cạnh đó, các bậc cha mẹ cần không ngừng học hỏi, tìm hiểu những tri thức khoa học, xã hội, trang bị và nâng cao kiến thức, khả năng chăm sóc, dạy dỗ và giáo dục con cái, để không chỉ góp phần tăng cường, nâng cao và phát huy được vai trò giáo dục gia đình, nhất là với các bậc cha mẹ ở khu vực nông thôn, miền núi mà còn khắc phục phương pháp giáo dục chỉ dựa trên kinh nghiệm và cảm tính. Thực tế cho thấy, cha mẹ có quyền và thường tác động đến sự phát triển và định hướng tương lai của con cái, song nếu giáo dục không đúng và định hướng “không chuẩn”, không sát điều kiện thực tế của chính bản thân con cái và gia đình thì con cái không những không phát huy được khả năng của mình mà còn luôn cảm thấy căng thẳng, dễ dẫn đến suy sụp tinh thần và thể chất.

Tăng cường công tác giáo dục đời sống gia đình. Cung cấp tới từng gia đình các kiến thức, kỹ năng sống, như: kỹ năng làm cha mẹ, kỹ năng ứng xử giữa các thành viên trong gia đình với nhau và với cộng đồng. Giáo dục và vận động mọi gia đình tự nguyện, tự giác, tích cực thực hiện nếp sống văn minh…

…Trong giáo dục, phải kế thừa và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam gắn với xây dựng những giá trị tiên tiến của gia đình trong xã hội phát triển.

(Chỉ thị số 49 CT/TW ngày 21/2/2005 về “Xây dựng gia đình thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá”)

 

Thanh Nga

Tài liệu tham khảo:

https://moet.gov.vn/thong-ke/Pages/thong-ke-giao-duc-mam-non.aspx?ItemID=9656

https://hpn.baclieu.gov.vn/-/vai-tro-cua-gia-dinh-trong-cong-tac-bao-ve-cham-soc-giao-duc-tre-em-918

 

Bạn đang đọc bài viết Lợi ích và thách thức khi cha mẹ tham gia quá trình giáo dục mầm non tại chuyên mục Thực tiễn giáo dục của Tạp chí Giáo dục. Mọi thông tin góp ý và chia sẻ, xin vui lòng liên hệ SĐT: (+84)2462598109 hoặc gửi về hòm thư tapchigiaoduc@moet.gov.vn