Một số khuyến nghị về công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách, pháp luật về giáo dục và đào tạo tại Việt Nam

Theo báo cáo từ Hội nghị Giám đốc sở Giáo dục và Đào tạo được tổ chức tại thành phố Hải Phòng ngày 22/7/2024, năm học 2023-2024 chứng kiến sự giảm số cuộc thanh tra xuống còn 506 cuộc (giảm 208 cuộc so với năm trước), nhưng số cuộc kiểm tra tăng lên 2.491 cuộc (tăng 193 cuộc). Các Sở GDĐT đã thực hiện 08 cuộc thanh tra đột xuất, tập trung vào các vấn đề cấp bách và xử phạt 45 đơn vị với tổng số tiền 689 triệu đồng vì vi phạm liên quan đến tuyển sinh, chính sách cho cán bộ, vi phạm của trung tâm ngoại ngữ, và các khoản thu chi không đúng quy định. Công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại được tăng cường, với 543 lượt công dân tiếp nhận và 2.249 đơn (tăng 278 đơn so với năm trước). Trong đó, 388 đơn thuộc thẩm quyền đã được giải quyết, 1.368 đơn không thuộc thẩm quyền đã được chuyển đến cơ quan có thẩm quyền. Đặc biệt, Kì thi tốt nghiệp THPT được giám sát nghiêm ngặt với sự tham gia của 8.000 cán bộ và công chức. Các Sở GDĐT đã tổ chức 82 cuộc kiểm tra thực hiện kết luận thanh tra, góp phần nâng cao hiệu quả công tác thanh tra, phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm trong quản lý giáo dục.

Tuy nhiên, quá trình công tác thanh tra, kiểm tra vẫn tồn tại một số hạn chế cụ thể:

Một số quy định pháp luật về công tác thanh tra chuyên ngành còn chồng chéo, hết hiệu lực dẫn đến khó khăn trong công tác tổ chức và hoạt động thanh tra của các Sở GDĐT.

Số lượng cán bộ, công chức làm công tác Thanh tra một số Sở GDĐT chưa đảm bảo biên chế theo Nghị định số 03/2024/NĐ-CP ngày 11/01/2024 của Chính phủ quy định về cơ quan thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành và hoạt động của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành; Nghị định số 24/2014/NĐ-CP ngày 04/4/2014 của Chính phủ quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh (được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 107/2020/NĐ-CP ngày 14/9/2020 của Chính phủ).

Điều kiện bảo đảm, chế độ cho hoạt động thanh tra, kiểm tra và đội ngũ tham gia làm công tác thanh tra, kiểm tra tại một số địa phương chưa đáp ứng yêu cầu, nhất là chế độ cho những người tham gia công tác thanh tra, kiểm tra thi.

Một số Sở GDĐT còn chưa thực hiện đầy đủ chế độ cho công chức làm công tác tiếp công dân theo quy định tại Thông tư số 320/2016/TT-BTC ngày 14/12/2016 của Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định chế độ bồi dưỡng đối với người làm nhiệm vụ tiếp công dân, xử lý đơn KNTC, kiến nghị, phản ánh; Sổ tiếp công dân chưa theo quy định tại Thông tư số 04/2021/TT-TTCP ngày 01/10/2021 của Thanh tra Chính phủ quy định quy trình tiếp công dân.

Giải pháp xây dựng chính sách giảm thiểu bất cập trong công tác thanh tra, kiểm tra giáo dục

Thứ nhất, các cơ quan giáo dục nên tập trung tăng cường công tác thanh tra để thực hiện chính sách pháp luật về giáo dục. Hiện tại, việc thực thi chính sách không nhất quán đã dẫn đến các vi phạm và làm giảm chất lượng giáo dục. Việc thanh tra định kì sẽ giúp đảm bảo tuân thủ các quy định, duy trì các tiêu chuẩn giáo dục và tạo ra môi trường học tập an toàn, lành mạnh. Bên cạnh đó, các cơ quan giáo dục cần tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm. Làm rõ trách nhiệm và tập trung vào các nhiệm vụ cốt lõi giúp cải thiện quản trị tổng thể và thực hiện hiệu quả các chính sách giáo dục.

Thứ hai, thanh tra đột xuất cho các vấn đề cấp bách, quan trọng. Các vấn đề cấp bách có thể không được giải quyết kịp thời nếu chỉ có thanh tra định kì. Thanh tra đột xuất mang lại phản ứng nhanh chóng với các vấn đề cấp bách, ngăn chặn chúng leo thang và giữ vững sự ổn định của hệ thống giáo dục.

Thứ ba, đảm bảo đủ nhân lực và hỗ trợ. Nhân lực và nguồn lực không đủ có thể cản trở hiệu quả của các hoạt động thanh tra. Đảm bảo nhân lực và hỗ trợ đầy đủ giúp thực hiện thanh tra toàn diện, cho phép giám sát và nâng cao tiêu chuẩn giáo dục. Nâng cao điều kiện và chế độ cho nhân viên thanh tra cũng là một yếu tố quan trọng. Điều kiện làm việc và chế độ đãi ngộ kém có thể dẫn đến tinh thần làm việc thấp và tỷ lệ nghỉ việc cao trong đội ngũ thanh tra. Cải thiện điều kiện và chế độ đãi ngộ sẽ thu hút và giữ chân nhân sự giỏi, nâng cao chất lượng và độ tin cậy của các hoạt động thanh tra.

Thứ tư, Thường xuyên xem xét kết luận thanh tra cũng là một bước quan trọng. Không theo dõi các kết luận thanh tra có thể dẫn đến các vấn đề lặp lại và chính sách không hiệu quả. Thường xuyên xem xét sẽ đảm bảo các biện pháp khắc phục được thực hiện, nâng cao hiệu quả tổng thể của quy trình thanh tra. Từ đó, giải quyết sự chồng chéo pháp lý trong thanh tra chuyên ngành. Sự chồng chéo quy định có thể gây ra sự nhầm lẫn và kém hiệu quả trong quy trình thanh tra. Làm rõ các khung pháp lý sẽ giúp quy trình thanh tra trở nên hiệu quả và hiệu quả hơn.

Hồng Anh