Từ nguồn lực chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới: Chắp cánh tri thức cho học sinh vùng đồng bào dân tộc thiểu số Lâm Đồng

Bám sát tinh thần Quyết định 263/QĐ-TTg, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quyết định số 965/QĐ-BGDĐT ngày 28/3/2025 nhằm định hướng công tác thông tin, truyền thông và triển khai Chương trình NTM trong giáo dục. Hai văn bản đã tạo nền tảng để các địa phương, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đổi mới mạnh mẽ giáo dục nông thôn.

Tại Lâm Đồng, hàng trăm công trình trường học vùng sâu, vùng xa được đầu tư từ Chương trình MTQG NTM. Những ngôi trường mới, khu nội trú khang trang không chỉ giải tỏa áp lực thiếu phòng học, mà còn tạo điều kiện học tập an toàn, hiện đại cho học sinh.

Trường Tiểu học Tô Hiệu, ở xã Nam Dong được đầu tư xây mới khu nhà hiệu bộ khang trang (Ảnh Nguyễn Hiền)

Giảm áp lực phòng học

Trường Tiểu học – THCS Vừ A Dính (xã Quảng Tân) là một trong những điểm trường khó khăn của tỉnh Lâm Đồng. Năm học 2025 – 2026, trường có hơn 1.070 học sinh, gần như 100% là con em đồng bào dân tộc thiểu số người Mông. Mỗi năm, quy mô trường lại tăng thêm từ 3 - 4 lớp, khiến tình trạng thiếu phòng học ngày càng trở nên trầm trọng.

Toàn trường có 16 phòng học cho 29 lớp; trong đó, điểm chính chỉ có 10 phòng/19 lớp, còn điểm lẻ tại bản Ninh Hòa có 6 phòng/10 lớp. Theo thầy Trần Trọng Khánh – Hiệu trưởng nhà trường, quy định của Chương trình Giáo dục phổ thông mới yêu cầu dạy 9 buổi/tuần. Tuy nhiên, do thiếu phòng học và thiếu giáo viên, trường chỉ có thể tổ chức 6 buổi/tuần, thậm chí vẫn không đủ phòng để bố trí cho toàn bộ lớp học.

Điều này khiến việc tăng cường rèn tiếng Việt cho học sinh lớp 1 gặp nhiều khó khăn, tác động trực tiếp đến chất lượng giáo dục. “Thầy cô ai cũng mong có thêm không gian để dạy, nhưng nhiều năm qua đành chịu cảnh xoay xở chật vật”, thầy Khánh bộc bạch.

Tin vui đến với thầy trò khi năm học này, từ nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia, trường được đầu tư gần 13 tỷ đồng để xây mới 20 phòng học. Dự kiến, cuối năm 2025, điểm chính sẽ có thêm dãy 14 phòng học mới, còn điểm lẻ Ninh Hòa cũng được hoàn thiện 6 phòng học. “Đây là niềm vui lớn, giúp thầy trò bớt đi gánh nặng thiếu phòng học triền miên nhiều năm qua”, thầy Khánh chia sẻ.

Tương tự, Trường Tiểu học Vừ A Dính (xã Tà Đùng) cũng được đầu tư xây dựng 26 phòng học. Trong đó, 16 phòng cũ xuống cấp được thay thế, đồng thời bổ sung thêm 10 phòng mới. Đặc biệt, nhà trường còn có 8 phòng bộ môn hiện đại với nguồn vốn hơn 5 tỷ đồng.

Không dừng lại ở việc xây thêm phòng học, nhiều trường ở vùng sâu, vùng xa còn được đầu tư đồng bộ các hạng mục khác. Trường THCS Nâm Nung mới đây đã hoàn thành nhà đa năng trị giá hơn 4 tỷ đồng. Công trình này đặc biệt có ý nghĩa, bởi nhiều năm liền, trường gặp khó khăn trong xã hội hóa để huy động nguồn lực.

Nguồn lực then chốt hỗ trợ giáo dục vùng khó

Nguồn lực đầu tư từ Chương trình MTQG NTM đã góp phần thúc đẩy và chuyển biến rõ rệt về giáo dục cho đồng bào dân tộc thiểu số như giữ chân học sinh, giảm bỏ học ở bậc tiểu học và THCS. Nâng cao chất lượng dạy và học, đảm bảo học sinh dân tộc thiểu số được tiếp cận tiếng Việt và kiến thức tốt hơn. Tạo sự yên tâm cho phụ huynh khi con em học trong môi trường đầy đủ, an toàn… Góp phần nâng cao dân trí, thúc đẩy phát triển bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Định hướng từ Quyết định 965/QĐ-BGDĐT của Bộ GDĐT về chuẩn hóa trường học, môi trường giáo dục, chuyển đổi số đã được Lâm Đồng triển khai hiệu quả, tạo sự thay đổi căn bản trong chất lượng giáo dục nông thôn.

Tại Trường PTDTNT Hàm Thuận (xã Hàm Thuận) hiện có 256 học sinh là con em các dân tộc Cơ Ho, Chăm, Gia Rai, Raglai, Tày, Kinh… đến từ các thôn, xã thuần đồng bào. Nhờ nguồn lực chương trình mục tiêu quốc gia, cơ sở vật chất nơi đây được đảm bảo với 8 phòng học, phòng chức năng đủ thiết bị phục vụ dạy – học. Khu nội trú rộng hơn 8.000 m² gồm ký túc xá và nhà ăn khang trang, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của học sinh xa nhà.

Phòng học khang trang của Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Hàm Thuận (Quốc Trường)

Trong năm học 2025 – 2026, trường tiếp tục được phân bổ gần 1 tỷ đồng mua sắm trang thiết bị và đồ dùng học tập. Hiệu trưởng Nguyễn Hữu Sinh chia sẻ: “Nhờ được đầu tư mà các em yên tâm ăn ở, học tập. Nhiều năm liền, tỷ lệ học sinh đỗ vào lớp 10 đạt 100%”.

Tương tự, tại Trường Phổ thông Dân tộc nội trú (xã Hàm Thắng), từ một trường khó khăn vì thiếu thiết bị dạy và học nhất là các môn thực nghiệm, trường đã được đầu tư 10 tỷ đồng mua sắm trang thiết bị đồ dùng học tập cho các em học sinh. Nhà trường được mua thêm thiết bị dạy học nhất là các bộ môn lý, hóa, sinh từ đó các em có điều kiện thực hành. Bên cạnh đó, còn được trang bị lại giường, tủ tại khu ký túc xá và nhiều trang thiết bị khác đảm bảo cho việc dạy và học.

Hiệu trưởng Lương Đào Quốc Dũng cho biết: “Sắp tới trường còn được xây mới ký túc xá và một số hạng mục khác từ nguồn vốn ngân sách địa phương. Đây là sự động viên lớn để thầy và trò tiếp tục nỗ lực”.

Thực tế cho thấy, từ nguồn lực của các chương trình mục tiêu quốc gia, hàng loạt ngôi trường ở vùng sâu, vùng xa của Lâm Đồng đã khoác lên diện mạo mới. Không chỉ thầy và trò yên tâm giảng dạy, học tập mà phụ huynh cũng an tâm hơn khi con em mình được học trong điều kiện đầy đủ, an toàn. Cơ sở vật chất, thiết bị dạy và học khang trang góp phần giữ chân học sinh đến trường, hạn chế tình trạng bỏ học, nhất là ở bậc tiểu học và trung học cơ sở. Đây cũng là cơ sở để Lâm Đồng nói riêng và các địa phương miền núi, vùng sâu nói chung hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững: nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ, tạo ra sự chuyển dịch tích cực về kinh tế – xã hội.

Đẩy mạnh chuẩn hóa trường lớp theo bộ tiêu chí NTM nâng cao

Trong giai đoạn 2021–2025, thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới theo Quyết định số 263/QĐ-TTg ngày 22/2/2022 của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Lâm Đồng đã xác định giáo dục – đào tạo là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Trên cơ sở đó, tỉnh đã ban hành nhiều kế hoạch, đề án cụ thể và tổ chức thực hiện nghiêm túc, đồng bộ từ cấp tỉnh đến cơ sở.

Từ nguồn lực của các chương trình mục tiêu quốc gia các em học sinh yên tâm học tập (Quốc Trường)

Nhờ nguồn lực từ các chương trình mục tiêu quốc gia, hệ thống cơ sở vật chất trường học ở khu vực nông thôn Lâm Đồng được nâng cấp đáng kể. Hàng trăm phòng học, phòng bộ môn, nhà đa năng, khu nội trú và các hạng mục phụ trợ đã được xây mới hoặc cải tạo theo hướng đồng bộ, hiện đại. Nhiều trường vùng sâu, vùng xa vốn thiếu phòng học trầm trọng nay đã có đủ điều kiện đáp ứng Chương trình GDPT 2018, đặc biệt trong tổ chức dạy học 2 buổi/ngày và triển khai hoạt động trải nghiệm. Bên cạnh đó, nhiều trường phổ thông dân tộc nội trú được đầu tư ký túc xá, nhà ăn, thiết bị thực hành, tạo điều kiện học tập, sinh hoạt thuận lợi cho học sinh.

Thực hiện chỉ đạo tại Quyết định 965/QĐ-BGDĐT ngày 28/3/2025, ngành giáo dục Lâm Đồng đẩy mạnh chuẩn hóa trường lớp theo Bộ tiêu chí NTM nâng cao; tăng cường chuyển đổi số bằng việc trang bị thư viện số, thiết bị CNTT, mã QR học liệu; mở rộng các mô hình học tập suốt đời. Công tác phổ cập giáo dục, xóa mù chữ tiếp tục được giữ vững và nâng cao, tỉ lệ học sinh đến trường ổn định, tình trạng bỏ học giảm đáng kể, nhất là ở vùng dân tộc thiểu số.

Nhờ đầu tư đồng bộ, chất lượng giáo dục ở khu vực nông thôn của tỉnh được cải thiện rõ rệt. Trẻ em được học trong môi trường an toàn, đầy đủ, hiện đại hơn; giáo viên có điều kiện đổi mới phương pháp dạy học; phụ huynh yên tâm hơn về điều kiện học tập của con em mình. Đây là nền tảng quan trọng để Lâm Đồng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thúc đẩy phát triển bền vững và rút ngắn khoảng cách giữa miền núi với vùng thuận lợi.

Sự kết hợp giữa nguồn lực tài chính từ Quyết định 263/QĐ-TTg và chỉ đạo chuyên môn từ Quyết định 965/QĐ-BGDĐT đã tạo động lực lớn cho giáo dục vùng khó khăn tại Lâm Đồng. Hàng loạt công trình được xây dựng mới, điều kiện học tập được cải thiện rõ rệt, giúp hàng nghìn học sinh dân tộc thiểu số có cơ hội học tập bình đẳng và đầy đủ hơn. Đây là cơ sở vững chắc để Lâm Đồng và các địa phương miền núi hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, văn minh và hiện đại.

Quốc Trường – Thu Trinh