Nâng cao trình độ cán bộ cấp xã đáp ứng yêu cầu nông thôn mới

Đây là hoạt động mang tính nền tảng, đảm bảo đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất và năng lực để triển khai hiệu quả các chủ trương, chính sách NTM phức tạp, hướng tới xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu. Giai đoạn 2021 - 2025, đặc biệt từ khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp từ 1/7/2025, xây dựng NTM đặt ra các yêu cầu quản lý đa ngành, phức tạp hơn: từ quản lý tài chính, môi trường, ứng dụng công nghệ trong sản xuất, đến quản lý đất đai và dịch vụ công.

Cán bộ cấp xã không chỉ cần nắm vững kiến thức quản lý hành chính mà còn phải có kiến thức chuyên môn về quy hoạch, phát triển kinh tế (như Chương trình OCOP), bảo vệ môi trường, và chuyển đổi số. Để đạt chuẩn NTM nâng cao, cán bộ xã cần có tầm nhìn chiến lược, năng lực xây dựng kế hoạch dài hạn, và khả năng huy động, quản lý các nguồn lực xã hội hóa. Việc đào tạo giúp cán bộ nâng cao kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT), cải cách thủ tục hành chính, hướng tới chính quyền điện tử cấp xã, phục vụ người dân tốt hơn.

Ngành GDĐT đã phối hợp với các Bộ, ngành liên quan để xây dựng và triển khai các chương trình đào tạo, bồi dưỡng linh hoạt, sát với thực tiễn cơ sở. Thứ nhất, đào tạo chuyên môn và kỹ năng quản lý nhà nước, từ nền tảng kiến thức quản lý cơ bản, như bồi dưỡng các nội dung về quản lý nhà nước, pháp luật, đạo đức công vụ, kỹ năng giao tiếp và giải quyết khiếu nại, tố cáo đến kiến thức về quản lý tài chính và đầu tư, tập trung vào các kiến thức về quản lý, sử dụng nguồn vốn từ Chương trình NTM, quy trình đầu tư công tại xã, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.

Không chỉ khối kiến thức cơ bản về quản lý nhà nước tại địa phương, Bộ GDĐT phối hợp với các Bộ, ngành liên quan, các trường đại học, cao đẳng và Trung tâm Học tập cộng đồng triển khai tổ chức bồi dưỡng kiến thức chuyên đề về NTM, như quản lý phát triển kinh tế nông thôn, lập kế hoạch sản xuất, xây dựng chuỗi giá trị, quản lý và phát triển các sản phẩm OCOP, hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể (hợp tác xã), quản lý môi trường và đất đai, bồi dưỡng kiến thức về xử lý rác thải, quản lý nước sạch, quy hoạch sử dụng đất, và xây dựng cảnh quan NTM, những ứng dụng CNTT và chuyển đổi số, kỹ năng số cơ bản, sử dụng các phần mềm quản lý văn bản, hệ thống thông tin một cửa điện tử, khai thác dữ liệu để phục vụ công tác quản lý.

Tại tỉnh Quảng Ninh, một địa phương có nhiều xã đạt NTM kiểu mẫu, các lớp bồi dưỡng cho cán bộ cấp xã đã được tổ chức tập trung vào kỹ năng quản lý dữ liệu số và truyền thông chính sách. Nhờ đó, cán bộ đã biết cách sử dụng các nền tảng mạng xã hội và website địa phương để công khai, minh bạch hóa các thông tin về Chương trình NTM, đồng thời nâng cao hiệu quả tương tác với người dân.

Lớp bồi dưỡng kỹ năng xây dựng nông thôn mới cho cán bộ cơ sở tại Quảng Ninh. Ảnh: VietnamNet

Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp xã để nâng cao năng lực, kỹ năng xây dựng và phát triển nông thôn mới có hình thức đào tạo phong phú đa dạng, nhằm khắc phục khó khăn về thời gian và điều kiện của cán bộ cấp xã, như tổ chức các lớp tập huấn ngắn hạn, linh hoạt tại địa phương, phù hợp với lịch làm việc của cán bộ, đẩy mạnh đào tạo từ xa và trực tuyến (E-learning), sử dụng các nền tảng số để cán bộ có thể tự học, tự bồi dưỡng mọi lúc, mọi nơi, tổ chức tham quan, học tập kinh nghiệm tại các mô hình NTM thành công trong và ngoài tỉnh.

Để triển khai Chương trình NTM hiệu quả, đặc biệt là trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp xã, cơ quan giáo dục và đào tạo các cấp đã thực hiện triệt để vai trò của mình. Bộ GDĐT xây dựng, ban hành các văn bản, hướng dẫn,  khung chương trình, tiêu chuẩn đào tạo, phối hợp với Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, các trường quản lý nhà nước để xây dựng nội dung chuyên sâu, có tính pháp lý và chất lượng. Các trường đại học, cao đẳng đóng vai trò là nơi trực tiếp cung cấp giảng viên, biên soạn tài liệu và tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên môn, đặc biệt là các kiến thức liên quan đến khoa học kỹ thuật, nông nghiệp công nghệ cao. Sở GDĐT và Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – giáo dục thường xuyên là cầu nối triển khai tại địa phương, đảm bảo các chương trình đào tạo phù hợp với đặc thù kinh tế, văn hóa của từng vùng, quản lý các Trung tâm Học tập cộng đồng để cung cấp các khóa học kỹ năng ngắn hạn cho cán bộ không chuyên trách và người dân.

Có thể thấy rõ tác động của hoạt động giáo dục và đào tạo đội ngũ cán bộ cấp xã đến hiệu quả Chương trình xây dựng NTM vừa qua. Việc nâng cao năng lực quản lý cho cán bộ cấp xã mang lại hiệu quả thiết thực, bền vững cho Chương trình. Cán bộ có năng lực giúp việc lập kế hoạch NTM trở nên khoa học, sát thực tế hơn, đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn vốn, tránh thất thoát và lãng phí. Công tác đào tạo kỹ năng số cho cán bộ giúp đẩy nhanh việc xây dựng chính quyền điện tử cấp xã, minh bạch hóa thông tin, rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính, nâng cao sự hài lòng của người dân. Đội ngũ cán bộ được bồi dưỡng có khả năng tổ chức, vận động, và hướng dẫn người dân ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, trực tiếp thúc đẩy phát triển kinh tế, tạo ra nguồn thu bền vững cho xã. Tại tỉnh Bến Tre, sau khi cán bộ chủ chốt cấp xã được tập huấn chuyên sâu về Chương trình OCOP và quản lý thương hiệu, nhiều xã đã tự chủ xây dựng được hồ sơ sản phẩm, thành lập các hợp tác xã hoạt động hiệu quả theo mô hình kinh tế mới. Việc này không chỉ giúp xã đạt chuẩn về thu nhập (Tiêu chí 10) mà còn đạt chuẩn về tổ chức sản xuất (Tiêu chí 13).

Có thể nói, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 đòi hỏi sự chuyển đổi mạnh mẽ về chất lượng quản lý. Thông qua các chương trình đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, năng lực quản lý cho cán bộ cấp xã do Bộ GDĐT và các cơ quan giáo dục đào tạo tổ chức, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã đã được trang bị những công cụ và tri thức cần thiết để đưa NTM đi vào chiều sâu, bền vững. Đây chính là yếu tố “con người” mang tính quyết định, đảm bảo rằng mọi chính sách, nguồn vốn đều được triển khai hiệu quả, góp phần kiến tạo nên một nông thôn Việt Nam hiện đại, văn minh.

Nguyễn Minh