Đảm bảo hiệu quả đào tạo nghề phục vụ Chương trình Nông thôn mới

Giai đoạn triển khai Chương trình NTM từ năm 2021 – 2025, Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, nay là Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo) (GDNN&GDTX) đã chủ động xây dựng và ban hành các Thông tư hướng dẫn chuyên biệt đồng thời tham gia góp ý hoàn thiện các Thông tư liên quan của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cùng các Bộ, ngành liên quan khác.

Các văn bản chỉ đạo của Cục đảm bảo tính thống nhất, tập trung vào quy trình triển khai chương trình đào tạo nghề tại nông thôn, từ khâu xác định nhu cầu đào tạo tại địa phương đến việc cấp phát chứng chỉ, đảm bảo mọi địa phương đều áp dụng một chuẩn mực chung, nhất quán. Cục cũng chỉ đạo các Sở địa phương tập trung xác định đúng đối tượng ưu tiên theo quy định của Chương trình (hộ nghèo, hộ cận nghèo, người khuyết tật, thanh niên dân tộc thiểu số), và xây dựng danh mục nghề đào tạo ưu tiên gắn với các sản phẩm OCOP và chuỗi giá trị nông nghiệp chủ lực của các tỉnh.

Ngoài ra, Cục GDNN&GDTX cũng đóng vai trò tham mưu, đề xuất các cơ chế chính sách vĩ mô nhằm tháo gỡ khó khăn trong thực tiễn, góp ý, đề xuất về cơ chế phân bổ vốn, cho phép địa phương được linh hoạt sử dụng nguồn vốn Chương trình NTM để đào tạo các nghề phi nông nghiệp, các nghề mới, và các nghề phục vụ du lịch nông thôn, đáp ứng kịp thời sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế cấp xã.

Công tác chỉ đạo của Cục GDNN&GDTX đi sâu vào các hoạt động thực tiễn của cơ sở giáo dục nghề nghiệp tại địa phương, nhằm đảm bảo chất lượng đào tạo và hiệu quả sử dụng ngân sách, tổ chức các hội nghị, hội thảo chuyên đề, ban hành các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ cụ thể về quy trình đặt hàng đào tạo, hướng dẫn các địa phương về cơ chế đặt hàng đào tạo với các cơ sở GDNN (trường cao đẳng, trung cấp), yêu cầu phải có sự cam kết về tỷ lệ việc làm sau đào tạo để đảm bảo tính hiệu quả và tránh đào tạo tràn lan, không gắn với nhu cầu thị trường; chỉ đạo các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đổi mới phương pháp giảng dạy, ưu tiên đào tạo theo mô-đun ngắn hạn, theo đơn đặt hàng của hợp tác xã hoặc doanh nghiệp. Điều này yêu cầu giáo viên phải đến tận nơi sản xuất, sử dụng thiết bị tại chỗ của người dân để giảng dạy. Tại tỉnh Sơn La, các khóa đào tạo nghề, nâng cao chất lượng chuyên môn nghề được tổ chức trực tiếp tại các cơ sở sản xuất, với sự tham gia của chuyên gia từ trường đại học, cao đẳng và các doanh nghiệp, đảm bảo kỹ năng được chuyển giao gắn liền với công nghệ sản xuất hiện đại.

Năm 2025, tỉnh Sơn La đặt mục tiêu đạt 65%, tỉ lệ lao động qua đào tạo, trong đó có 30% được cấp văn bằng, chứng chỉ. Ảnh: Báo Lao động

Bên cạnh tích cực triển khai các chương trình đào tạo, khoá đào tạo nghề cho lao động nông thôn, Cục thường xuyên tổ chức thanh tra, kiểm tra, giám sát định kỳ để đánh giá mức độ tuân thủ và hiệu quả sử dụng nguồn vốn NTM. Cục tham mưu cho lãnh đạo Bộ chỉ đạo các địa phương tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về quản lý, thanh quyết toán nguồn vốn Chương trình NTM dành cho GDNN, đảm bảo kinh phí được chi đúng đối tượng, đúng định mức; tổ chức các đoàn kiểm tra liên ngành, đánh giá chất lượng đầu ra của các khóa đào tạo, đặc biệt là việc kiểm tra tỷ lệ học viên có việc làm sau đào tạo và mức độ áp dụng kiến thức, kỹ năng đã học vào sản xuất thực tế.

Để đạt được mục tiêu NTM nâng cao, công tác chỉ đạo đảm bảo tính liên thông và hiện đại, phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành và địa phương; phối hợp chỉ đạo các cơ sở GDNN liên kết với các Trung tâm Giáo dục thường xuyên và Trung tâm Học tập cộng đồng để tổ chức các khóa bồi dưỡng, chuyển giao công nghệ cho người dân, tạo thành hệ sinh thái học tập suốt đời; chỉ đạo các cơ sở GDNN phải tham gia tích cực vào các đề án phát triển nông nghiệp, phát triển du lịch nông thôn của địa phương, đảm bảo nhu cầu đào tạo được tích hợp vào kế hoạch phát triển kinh tế chung của xã/huyện.

Ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số luôn là lĩnh vực trọng tâm được quan tâm của công tác đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn. Qua đó, đơn vị quản lý nhà nước xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về nhu cầu đào tạo nghề của lao động nông thôn và kết quả đào tạo, giúp cơ quan quản lý nắm bắt thông tin kịp thời để điều chỉnh chính sách và nội dung đào tạo, khuyến khích và chỉ đạo các cơ sở GDNN phát triển các khóa đào tạo ngắn hạn, các bài giảng E-learning về kỹ năng số, thương mại điện tử (E-commerce) để cán bộ và người dân nông thôn dễ dàng tiếp cận.

Có thể nói, giai đoạn vừa qua, công tác chỉ đạo, điều hành của cơ quan quản lý nhà nước các cấp là nhân tố then chốt đảm bảo sự thành công của giáo dục nghề nghiệp trong Chương trình NTM giai đoạn 2021 - 2025. Từ việc xây dựng khung pháp lý chặt chẽ, thống nhất quy trình triển khai, đến việc giám sát chất lượng và yêu cầu gắn đào tạo với nhu cầu thị trường, công tác lãnh đạo, chỉ đạo hiệu quả đã tạo ra một thực tiễn vận hành hiệu quả. Nguồn vốn và chính sách đã được chuyển hóa thành những kỹ năng nghề nghiệp thực chất cho lao động nông thôn, góp phần quyết định vào việc xây dựng một Nông thôn mới phát triển kinh tế, có nguồn nhân lực chất lượng cao và bền vững.

Nguyễn Minh