Xu hướng gia tăng các hội thảo “săn mồi” và một số khuyến nghị

Hội thảo khoa học được xem là một trong những “con đường” giúp các nhà nghiên cứu phát triển sự nghiệp học thuật, bởi đây là sự kiện để những người có chuyên môn và kinh nghiệm chia sẻ, thảo luận và đưa ra ý kiến chuyên sâu về một chủ đề nhất định. Những hội thảo chất lượng và nghiêm túc sẽ phải trải qua một quá trình thẩm định chất lượng cẩn thận và chọn lọc kĩ lưỡng về nội dung bởi các uỷ ban đánh giá có thẩm quyền; đồng thời, phải đảm bảo có đủ thời gian cho các báo cáo, thảo luận và trao đổi trong quá trình sự kiện được tổ chức. 

Ngược lại, các hội thảo “săn mồi” tồn tại chủ yếu nhằm mục đích thu phí từ các nhà nghiên cứu mà không mang lại giá trị học thuật thực sự. Lợi dụng nhu cầu của các nhà nghiên cứu mới cũng như tình trạng thiếu các hội thảo học thuật uy tín, các hội nghị giả mạo này xuất hiện và “lấp đầy khoảng trống”. Theo đó, các tác giả bị dụ dỗ trình bày tại các hội nghị được tổ chức ở các địa điểm quốc tế, sau đó thu phí hội nghị để xuất bản bài trình bày của tác giả như thỏa thuận. Phóng viên của tạp chí Nature đã tham dự một số hội nghị như vậy ở London (Anh) từ tháng 3 đến tháng 7/2024. Trong một số trường hợp, cả nội dung học thuật và chất lượng tổ chức đều không đạt yêu cầu mà các đại biểu đã kỳ vọng. Ở những trường hợp khác, hội nghị được tổ chức tốt hơn nhưng vẫn có các bài thuyết trình không thông qua quá trình bình duyệt. Thường thì những người bị trục lợi bởi các sự kiện này là các nhà nghiên cứu mới vào nghề và không phải là người nói tiếng Anh bản ngữ.

Để đối phó với tình trạng này, một số khuyến nghị được chỉ ra đối với cộng đồng học thuật:

(1) Kiểm tra danh tiếng và uy tín của tổ chức: Trước khi tham gia một hội thảo, các nhà khoa học nên kiểm tra uy tín của tổ chức tổ chức sự kiện. Họ có thể thực hiện điều này bằng cách tìm kiếm thông tin về tổ chức trên mạng, xem xét các liên kết của tổ chức với các tổ chức khoa học uy tín, và kiểm tra xem tổ chức có được công nhận bởi các tổ chức khoa học lớn không.

(2) Xem xét danh sách diễn giả và bài báo: Một hội thảo uy tín thường có danh sách diễn giả từ các tổ chức và trường đại học danh tiếng. Hãy kiểm tra các bài báo và các diễn giả đã được công bố tại hội thảo trước đó để đảm bảo chất lượng và uy tín của sự kiện.

(3) Đánh giá chương trình và nội dung: Các hội thảo đáng tin cậy thường có chương trình chi tiết với các bài thuyết trình và phiên thảo luận cụ thể. Nếu chương trình không rõ ràng hoặc thiếu thông tin, đó có thể là dấu hiệu của một hội thảo “săn mồi”.

(4) Cảnh giác với chi phí đăng ký cao: Hội thảo săn mồi thường yêu cầu mức phí đăng ký cao mà không có sự minh bạch về cách sử dụng tài chính. Hãy cảnh giác với các hội thảo yêu cầu phí đăng ký không hợp lý hoặc không cung cấp thông tin rõ ràng về phí.

(5) Tìm kiếm đánh giá và phản hồi từ các nhà khoa học khác: Hỏi ý kiến từ các đồng nghiệp hoặc tìm kiếm đánh giá trực tuyến có thể giúp xác định liệu một hội thảo có đáng tin cậy hay không. Những người trong ngành thường có kinh nghiệm và có thể cung cấp thông tin về hội thảo.

(6) Kiểm tra xem hội thảo có tổ chức thường xuyên hay không: Các hội thảo uy tín thường có lịch sử tổ chức nhiều lần và có sự tham gia của các chuyên gia trong lĩnh vực. Nếu hội thảo là một sự kiện mới hoặc không có lịch sử tổ chức rõ ràng, các nhà khoa học nên “cảnh giác” để tránh bị trục lợi.

(7) Tìm hiểu về việc công bố các tài liệu hội thảo: Các hội thảo đáng tin cậy thường công bố tài liệu và bài thuyết trình của các diễn giả sau sự kiện. Nếu hội thảo không có kế hoạch công bố hoặc không cung cấp thông tin về việc công bố, đó có thể là một dấu hiệu cảnh báo.

(8) Tham khảo ý kiến từ các tổ chức chuyên môn: Các tổ chức chuyên môn và các hội đồng khoa học có thể cung cấp thông tin và hướng dẫn về các hội thảo đáng tin cậy và các hội thảo “săn mồi”.

Tóm lại, việc tổ chức các hội thảo “săn mồi” là một hành động thiếu đạo đức. Nếu tình trạng này tiếp tục lan rộng, nó có thể làm giảm lòng tin của công chúng vào nghiên cứu khoa học. Theo đó, để ngăn chặn sự phát triển nguy hiểm này, cần có sự hợp tác quốc tế và các giải pháp sáng tạo.

Vân An

Tài liệu tham khảo:

Nature (2024). Predatory conferences are on the rise: Here are five ways to tackle them. https://www.nature.com/articles/d41586-024-02445-y

Tien-Trung Nguyen, Hung Hiep Pham, Van An Nguyen-Le, Huu Cuong Nguyen & Trung Tran (2023).  Review of Research on Predatory Scientific Publications from Scopus Database between 2012 and 2022. Journal of Scholarly Publishing, 45(2), 175-219. https://doi.org/10.3138/jsp-2022-0045