Chu trình chính sách giáo dục đại học: Thực trạng của các cơ sở giáo dục đại học trong quá trình tham gia và đề xuất giải pháp (Phần 2)

Bạn đọc tìm đọc phần 1 tại: Chu trình chính sách giáo dục đại học: Vai trò của các cơ sở giáo dục đại học ở Việt Nam (Phần 1)

Thực trạng và thách thức đối với vai trò các cơ sở giáo dục đại học trong quá trình tham gia vào chu trình chính sách giáo dục đại học

- Biến động môi trường chính sách: Trong bối cảnh nước ta đang tiếp tục đổi mới sâu rộng, môi trường chính sách giáo dục đại học đương nhiên sẽ liên tục biến động. Tuy nhiên, một số chính sách vẫn chưa được cụ thể hóa, chủ quan, và không phản ánh đúng thực tế, điều này cần sự tham gia tích cực của các bên liên quan để cải thiện.

- Hạn chế trong quá trình tham gia chính sách: Tham gia vào chu trình chính sách giáo dục đại học từ việc đề xuất ý kiến đến đánh giá và phản biện, đặc biệt từ phía các trường, còn hạn chế. Sự ngần ngại và chịu ảnh hưởng của cơ chế quản lý có thể làm giảm tính chủ động của các trường trong quá trình tham gia.

- Hạn chế trong xây dựng văn hoá chất lượng: Quá trình thực hiện một số chính sách giáo dục đại học thường chỉ dừng lại ở mức độ đảm bảo chất lượng kỹ thuật, chưa tối ưu hoá để xây dựng văn hoá chất lượng. Các trường đối mặt với khó khăn và trở ngại trong việc phát triển văn hoá chất lượng do quan niệm khác nhau và hạn chế về hiểu biết liên quan.

- Phức tạp và thiếu mạnh mẽ trong cơ chế quản lý: Cơ chế quản lý trong các trường đại học Việt Nam phức tạp và thiếu một khung thể chế đủ mạnh để quản trị đại học chuyên nghiệp. Điều này đưa ra xu hướng tận dụng nguồn lực sẵn có thay vì tìm kiếm từ chính sách vĩ mô.

- Nhận thức hạn chế về văn hoá chất lượng: Nhiều lãnh đạo và quản lý các trường đại học chưa đầy đủ nhận thức về những yếu tố hình thành văn hoá chất lượng. Việc thiếu sự nêu gương trong xây dựng văn hoá chất lượng cũng là một thách thức.

- Hạn chế trong hoạt động tuyên truyền: Hoạt động tuyên truyền về chính sách và thực thi chính sách giáo dục đại học còn hạn chế, làm giảm hiệu quả và sự lan toả của các chính sách trong cộng đồng giáo dục.

- Kiểm tra và minh bạch thông tin kém hiệu quả: Việc kiểm tra, giám sát, và minh bạch thông tin về tài chính, đào tạo, và việc làm tại các trường đại học còn kém hiệu quả và không đủ minh bạch. Thiếu trách nhiệm và minh bạch này có thể ảnh hưởng đến việc xây dựng văn hoá chất lượng.

Các giải pháp nhằm nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cơ sở giáo dục đại học trong quy trình chính sách giáo dục đại học

Nhóm giải pháp thực hiện vai trò “nhà doanh nghiệp chính sách”

Các cơ sở giáo dục đại học cần đóng vai trò chủ động hơn trong chu trình chính sách giáo dục đại học. Để làm điều này, các trường cần thực hiện những bước sau:

- Tạo nhận thức và giải pháp thông qua truyền thông: + Đưa ra các vấn đề và giải pháp có lợi nhất thông qua truyền thông, hội nghị, cuộc họp với cơ quan quản lý; + Sử dụng chất xám, kinh nghiệm để đề xuất giải pháp hợp lý.

- Hợp tác và tác động tới hệ thống chính trị - xã hội: + Tạo mối quan hệ để tác động và đạt sự ủng hộ từ hệ thống chính trị - xã hội; + Thúc đẩy truyền thông và tham gia vào các vấn đề quan trọng.

- Hợp tác với các trường khác và các cơ quan quản lý: + Hợp tác với các trường và cơ quan quản lý để mở “cửa sổ chính sách”; + Thúc đẩy việc hình thành hoặc thay đổi chính sách thông qua sự hợp tác.

- Tổ chức hội thảo, hội nghị và khuyến khích phản biện: + Tổ chức hội thảo, hội nghị về các vấn đề quan trọng; + Khuyến khích đội ngũ cán bộ, giảng viên, sinh viên phản biện và đóng góp ý kiến.

- Kết nối và liên kết với các tổ chức và đối tác khác: + Tăng cường kết nối với các trường có tính chất tương đồng; + Mở rộng mối quan hệ với các tổ chức chính trị, xã hội và các chuyên gia trong và ngoài nước.

- Tổng kết và đánh giá chính sách hiện hành: + Định kỳ tổng kết, đánh giá và đề xuất kiến nghị cho cơ quan quản lý về các hạn chế và yếu kém của chính sách; + Thực hiện công tác kiểm tra đánh giá nghiêm túc, đầy đủ, khách quan và minh bạch.

Nhóm giải pháp đảm bảo chất lượng hướng tới hình thành văn hoá chất lượng

Quá trình thực thi chính sách giáo dục đại học và xây dựng văn hoá chất lượng đòi hỏi sự đồng thuận và quyết tâm cao từ mọi bộ phận trong nhà trường. Dưới đây là một số giải pháp được đề xuất:

- Quản lý chất lượng: + Xác định lại sứ mệnh và tầm nhìn của nhà trường, phát triển kế hoạch dài hạn dựa trên thị trường giáo dục; + Xây dựng chính sách chất lượng phản ánh mục tiêu và yêu cầu chất lượng của công tác đào tạo, nghiên cứu và phục vụ cộng đồng; + Xác định tiêu chí đánh giá chất lượng từng lĩnh vực và hoạt động, rà soát và điều chỉnh hệ thống quy trình đảm bảo chất lượng; + Thực hiện công khai hóa các quy trình đảm bảo chất lượng và xây dựng hệ thống công cụ đánh giá chất lượng.

- Cam kết chất lượng: + Đào tạo và nâng cao kỹ năng của đội ngũ quản lý chất lượng; + Xây dựng và thực hiện hệ thống khen thưởng và chế tài phù hợp trong quản lý chất lượng; + Định kỳ tổ chức đánh giá và tổng kết công tác đảm bảo chất lượng, biểu dương những thành tích và xử lý nghiêm hành vi gây tổn hại.

- Các yếu tố: thông tin, tham gia và niềm tin: + Tuyên truyền rộng rãi để nâng cao nhận thức của mọi thành viên về chất lượng và văn hoá chất lượng; + Tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong việc đề xuất và đánh giá chính sách chất lượng; + Xây dựng và thực hiện chiến lược tuyên truyền và quảng bá về hoạt động đảm bảo chất lượng ngoại trường; + Tạo niềm tin bằng cách tự chịu trách nhiệm và thực hiện các cam kết với người học và xã hội.

- Tạo văn hoá chất lượng: + Hình thành và phát triển giá trị phù hợp với môi trường và xã hội; + Tăng cường sự đồng thuận và tận dụng niềm tin để xây dựng văn hoá chất lượng; + Liên tục kiểm tra, giám sát và đánh giá quá trình thực hiện mục tiêu chất lượng; + Biểu dương thành tích và xử lý nghiêm hành vi không đạt chất lượng.

- Minh bạch và công khai: + Đấu tranh đối với những điểm tiêu cực trong quá trình kiểm tra và giám sát; + Tạo tiếng nói mạnh mẽ để thúc đẩy minh bạch và công khai về chất lượng đào tạo; + Tham gia tích cực trong việc tuyên truyền về các hoạt động và thành tích chất lượng; + Định kỳ tổ chức các hoạt động đánh giá, tổng kết và công bố kết quả.

Qua đó, những giải pháp này có thể góp phần tối ưu hoá các ưu đãi từ chính sách và hình thành văn hoá chất lượng trong cơ sở giáo dục đại học.

Bạn đọc muốn tìm hiểu sâu sắc hơn có thể tìm đọc tài liệu tham khảo dưới đây.

Huyền Đức

Tài liệu tham khảo

Phạm Đình Long, Nguyễn Minh Đỗi, Đỗ Sa Kỳ (2018). Chu trình chính sách giáo dục đại học: Vai trò của các cơ sở giáo dục đại học ở Việt Nam. Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội: Nghiên cứu giáo dục, 34(3), 1-10.