Chuyển đổi số nhà trường: Sẽ thành công sớm nhờ tầm nhìn đúng

Mấy năm về trước, có dịp về huyện Điện Biên Đông chúng tôi đã có chuyến đi đầy ám ảnh. Từ thành phố Điện Biên Phủ về tới thị trấn Điện Biên Đông, quãng đường gần 5 chục cây số nhưng phải mất hơn hai tiếng trên xe với sự rung lắc dữ đội. Tiếng gọi là huyện, nhưng Điện Biên Đông có hơn 1.200 cây số vuông, tương đương diện tích của tỉnh Vĩnh Phúc, dẫu rằng dân số chỉ 70 ngàn người tương đương với cấp phường ở thành phố lớn.

Đất rộng, người thưa, địa hình hiểm trở đã khiến nơi đây trở thành một trong những “vùng trũng” của giáo dục. Huyện có 13 xã, mỗi lần có chủ trương mới cần phổ biến phải điều động các thầy cô giáo về Phòng giáo dục để phổ biến, tập huấn, riêng chuyện di chuyển phải mất cả ngày đường. Cũng do sự cách trở của địa hình, giao thông khó khăn nên Điện Biên Đông hồi đó có khá nhiều trẻ em bỏ học giữa chừng, đặc biệt là con em các dân tộc thiểu số.

Sẽ có những câu chuyện mới được kể

Thực hiện chương trình “Điều ước cho em” kết nối nguồn lực xây dựng trường học an toàn thân thiện giai đoạn 2021-2025, với sự hỗ trợ và đồng hành của công ty công nghệ DUCAPITAL Holding (DUCA) và Công ty The Smart Light (TSL), các trường sẽ trang bị bộ giải pháp phòng học thông minh SmartROOM hỗ trợ việc dạy/tập huấn trực tuyến. Việc họp hành, giao ban, tập huấn đều có thể thông qua công cụ này để kết nối, không chỉ giữa thầy với thầy mà còn giữa thầy với trò trong toàn huyện. Nhờ có phòng học thông minh mà những học trò ở vùng sâu, vùng xa đều có thể kết nối với những thầy giáo giỏi nhất trong huyện, cũng như tỉnh và cả nước.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra như một cơn lốc, việc xây dựng hệ thống số hoá đã và đang ngày càng trở nên quan trọng hơn, giúp các đơn vị không chỉ kinh tế mà còn cả hoạt động giáo dục đào tạo nâng cao hiệu suất lao động, rút ngắn khoảng cách, làm cho thế giới trở nên phẳng hơn.

Làm việc với phòng Giáo dục - Đào tạo huyện Điện Biên Đông, chúng tôi được biết: Theo tinh thần chỉ đạo của Bộ Giáo dục- Đào tạo, những năm gần đây các huyện hiện đang tích cực số hoá nội dung, học liệu. Bằng cách chuyển các dạng dữ liệu, học liệu văn bản, hình ảnh, âm thanh với nhiều định dạng khác nhau sang định dạng điện tử thành kho dữ liệu lớn (big data) có thể chia sẻ cho giáo viên và học sinh tham khảo mà không cần phải mất nhiều thời gian tìm kiếm.

Các thiết bị như SmartROOM thì ở các cơ sở chỉ cần sử dụng bị máy tính sẵn có và phần mềm mở đều có khả năng chia sẻ và trao đổi dữ liệu, học liệu để học sinh và giáo viên có thể tiếp cận những tài liệu mới nhất, những thành tựu mới nhất của nền giáo dục không chỉ trong nước mà còn ở nước ngoài.

Cũng nhờ khả năng chia sẻ tài nguyên tri thức, các giáo viên miền núi không nhất thiết phải vượt hàng trăm cây số về huyện để tham gia các lớp tập huấn, các chương trình tập huấn định kỳ bắt buộc mà vẫn có thể nắm bắt tốt những kỹ năng sư phạm hiện đại, cách thức chuyển tải thông tin có hiệu quả nhất cho học trò.

Với việc số hoá nội dung văn bản, học liệu các hệ thống phần mềm tự động lọc và sắp xếp các dữ liệu theo một trình tự nhất định, nhanh hơn và chính xác hơn, khiến cho việc tìm kiếm thuận lợi hơn, tiến trình nghiệp vụ sư phạm được đẩy nhanh hơn. Cùng với đó, các chi phí in ấn cũng được cắt giảm vì dữ liệu văn bản, hình ảnh đều được hệ thống hoá và đồng bộ hoá trên hệ thống liên kết các máy tính.

Không có nghĩa là việc số hóa diễn ra suôn sẻ

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Tiến Thắng - Trưởng phòng giáo dục huyện chia sẻ: Thực hiện chủ trương của Bộ giáo dục và Đào tạo, chỉ đạo trực tiếp từ Sở về chuyển đổi số, đơn vị đã nhận thức sâu sắc lợi ích của việc chuyển đổi số, nhưng để làm thế nào là điều không dễ. Những thói quen cũ được hình thành từ hàng chục năm nay khiến nhiều người ngại thay đổi. Để có thể đưa các thiết bị thông minh vào trường học, chúng tôi đã phải kết hợp với các công ty công nghệ có uy tín, nhờ họ tư vấn, cung cấp giải pháp và tập huấn cho cán bộ công nhân viên trong ngành giáo dục.

Để có thể bắt đầu công cuộc chuyển đổi số, trước hết người đứng đầu phải có tầm nhìn tốt, yêu thích công nghệ, yêu thích cái mới. Nếu tầm nhìn mơ hồ, không rõ ràng, không được xác định hoặc không được hiểu một cách rõ ràng, sẽ không đủ quyết tâm để thực hiện.

Đó là chưa nói đến chuyện có những người ngại thay đổi thường đưa ra những ý kiến tiêu cực, cản trở quá trình chuyển đổi số. Khi đã nhận thức được lợi ích sâu sắc về chuyển đổi số, chúng tôi phải truyền đạt rõ ràng tầm nhìn cho cán bộ, giáo viên và các thầy cô giáo cơ sở.

Trong quá trình thực hiện, chúng tôi sẽ vấp phải nhiều rào cản liên tục trong suốt quá trình chuyển đổi. Một sai lầm nhỏ có thể lan rộng thành những sai lầm lớn mang tính hệ thống. Tầm nhìn là ngôi sao dẫn đường: nếu ngôi sao không rõ ràng và sáng tỏ thì các rào cản sẽ xuất hiện từ bóng tối.

Với việc trang bị bộ thiết bị và giải pháp dạy/tập huấn trực tuyến SmartROOM cho các trường tại thời điểm dịch bệnh Covid-19 đang bùng phát trở lại, không chỉ việc truyền đạt thông tin, tri thức được thuận lợi hơn trước rất nhiều mà còn tiết kiệm được rất nhiều chi phí cho việc họp tập trung, tập huấn chuyên môn định kỳ. Điều quan trọng hơn là mỗi trường vùng sâu, vùng xa, không chỉ giáo viên mà các em học sinh đều có cơ hội học tập từ xa, học tập từ cộng đồng./.

Phan Thế Hải/Vũ Quang Minh