Lai Châu: Nguồn lực từ Chương trình MTQG giải nút thắt cho giáo dục vùng DTTS

Tỉnh Lai Châu ưu tiên kiện toàn cơ sở vật chất trường lớp trong đó trọng tâm là củng cố và phát triển hệ thống trường bán trú, trường học nội trú ở những địa phương còn nhiều khó khăn

Từ nguồn vốn của Chương trình Mục tiêu quốc gia triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021–2030 (Chương trình 1719), tỉnh Lai Châu đã ưu tiên xây dựng, cải tạo phòng học kiên cố, nhà ở nội trú, bán trú, bếp ăn tập thể, công trình nước sạch, nhà vệ sinh học đường; đồng thời bổ sung thư viện, phòng tin học, thiết bị dạy học tối thiểu cho các trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú trên địa bàn tỉnh. Việc đầu tư có trọng tâm, trọng điểm không chỉ cải thiện điều kiện học tập, sinh hoạt của học sinh vùng khó mà còn tạo nền tảng nâng cao chất lượng dạy và học, thúc đẩy đổi mới phương pháp giáo dục, từng bước thu hẹp khoảng cách chất lượng giáo dục giữa vùng đồng bào DTTS với các khu vực thuận lợi.

Đầu tư cơ sở vật chất, kiên cố hoá hệ thống trường nội trú, bán trú

Với đặc thù của tỉnh miền núi, biên giới, Lai Châu có 4 huyện nghèo đồng thời cũng là huyện biên giới gồm Mường Tè, Nậm Nhùn, Sìn Hồ và Phong Thổ. Trong số 106 xã, phường, thị trấn có 54 xã đặc biệt khó khăn, 22 xã biên giới; đồng bào dân tộc thiểu số chiếm trên 84%, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo còn cao. Bên cạnh đó là địa hình đồi núi chia cắt phức tạp, giao thông khó khăn, dân cư sống không tập trung, dân trí phát triển chậm, phong tục tập quán của một số đồng bào dân tộc còn lạc hậu… Đặc biệt, tình trạng thiếu thốn cơ sở vật chất, trường lớp tạm bợ kéo dài suốt nhiều năm qua đã khiến chất lượng giáo dục chậm được thu hẹp giữa những vùng khó khăn, vùng cao với trung tâm thị trấn. Bởi vậy, để nâng cao chất lượng giáo dục vùng đồng bào DTTS còn nhiều khó khăn, việc thực hiện kiên cố hóa trường, lớp là yếu tố then chốt.

Trao đổi với chúng tôi, ông Đinh Trung Tuấn, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lai Châu cho biết, nhằm đáp ứng cơ sở vật chất phục vụ nhiệm vụ giảng dạy, đào tạo phù hợp theo quy hoạch mạng lưới trường lớp trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2026-2030, hằng năm, ngành giáo dục tỉnh quyết liệt tham mưu Đảng ủy, chính quyền các cấp tận dụng nguồn lực từ các chương trình, chính sách, để kiện toàn cơ sở vật chất trường lớp trong đó trọng tâm là củng cố và phát triển hệ thống trường bán trú, trường học nội trú ở những địa phương còn nhiều khó khăn.

Việc kiện toàn hệ thống trường lớp đặc biệt là các trường ở vùng sâu, vùng xa vùng DTTS còn nhiều khó khăn đã giúp các thầy, cô giáo yên tâm bám trường, bám lớp.

Tại Nậm Nhùn, huyện vùng cao biên giới nằm cách thành phố Lai Châu 130km, từ khi Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021- 2030 được triển khai đã góp phần giúp kinh tế - xã hội vùng đồng bào các dân tộc thiểu số như Cống, Mảng, La Hủ, Si La... có sự chuyển biến rõ nét. Song song với hỗ trợ phát triển kinh tế, những năm qua nguồn lực của dự án dự án 5 đã giúp các xã trên địa bàn huyện kiện toàn cơ sở vật chất trường lớp bán trú. Tính riêng trong năm 2024, Phòng Giáo dục và đào tạo Nậm Nhùn đã tiếp nhận 13 công trình được đầu tư xây mới và sửa chữa. Trong đó, có 6 công trình xây mới, 7 công trình sửa chữa nâng cấp.

Có mặt tại Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Nậm Pì, xã Nậm Pì, huyện Nậm Nhùn vào những ngày cuối năm, thầy Bùi Văn Nhiệt, Hiệu trưởng nhà trường phấn khởi chia sẻ: Trong năm qua, nhà trường được bàn giao 10 phòng học và dãy nhà bán trú, bếp ăn kiên cố xây mới, trị giá 28,6 tỉ đồng. Thầy, cô giáo và học sinh rất phấn khởi khi được học tập, làm việc trong điều kiện cơ sở vật chất khang trang, không còn khó khăn về chỗ ăn, ở như trước. 

Tương tự, tại huyện Mường Tè, từ nguồn vốn của Dự án 5 Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi kết hợp với vốn đối ứng ngân sách địa phương, nhiều công trình trường lớp học đã được khởi công xây dựng và đi vào hoạt động. Đơn cử, năm 2023, dự án Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Trung học Cơ sở Pa Ủ với tổng mức đầu tư 35 tỷ đồng do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các Công trình dân dụng và Công nghiệp tỉnh Lai Châu làm chủ đầu tư đã chính thức được triển khai. Cụ thể, công trình được khởi công vào tháng 8/2023 gồm các hạng mục: Nhà lớp học 3 tầng với 12 phòng, nhà ở bán trú 3 tầng với 19 phòng và các hạng mục phụ trợ khác. Sau hơn 1 năm thi công, dự kiến đến cuối năm nay công trình sẽ hoàn thành trước Tết Nguyên đán và được bàn giao cho ngành giáo dục địa phương để triển khai công tác giảng dạy, học tập.

Nhờ các đầu tư mạnh mẽ cho giáo dục, tỉnh Lai Châu đã đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học mức độ 3

Năm 2024, Ban Quản lý công trình dự án phát triển kinh tế - xã hội huyện Mường Tè đang làm chủ đầu tư 6 dự án thuộc nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng, nâng cấp cơ sở vật chất cho ngành giáo dục. Trong đó, có 1 dự án trị giá gần 5,3 tỷ đồng xây dựng các hạng mục như: 12 phòng bán trú, bể nước, nhà vệ sinh… đã đưa vào sử dụng cho Trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung học Cơ sở Pa Vệ Sủ. 5 công trình còn lại đang thi công sẽ bàn giao đúng tiến độ với nguồn vốn hơn 9 tỷ đồng…

Bên cạnh nguồn lực đầu tư từ ngân sách Nhà nước, tỉnh Lai Châu cũng đẩy mạnh việc xã hội hóa các nguồn đầu tư vào xây dựng cơ sở vật chất cho các trường học. Trong đó, nguồn lực được thu hút, kêu gọi các nguồn lực đầu tư từ các cá nhân, tổ chức trong và ngoài tỉnh ưu tiên đầu tư vào các trường ở vùng sâu, vùng xa, điều kiện kinh tế- xã hội khó khăn. Riêng năm 2023, ngành GDĐT tỉnh huy động được 63.925 triệu đồng từ các cá nhân, tổ chức để đầu tư xây dựng, sửa chữa 74 phòng học, 4 phòng bán trú, 13 nhà bếp, 300 máy tính và nhiều hiện vật khác...

Qua nhiều nỗ lực và phấn đấu thực hiện kiên cố hóa trường, lớp, năm học này, toàn ngành Giáo dục tỉnh Lai Châu dự kiến có 335 trường, 5.206 lớp, 150.389 học sinh. Tỷ lệ kiên cố trường học đạt 99,7%; phòng học kiên cố và bán kiên cố đạt 98,9%. Việc kiện toàn hệ thống trường lớp đặc biệt là các trường ở vùng sâu, vùng xa vùng DTTS còn nhiều khó khăn với nhiều ngôi trường nội trú, bán trú mới khang trang, kiên cố đã giúp các thầy, cô giáo yên tâm bám trường, bám lớp. Đồng thời, phụ huynh người DTTS cũng yên tâm khi con em được sinh hoạt và học tập trong điều kiện đảm bảo nhất, học sinh cũng thích đến trường hơn. Từ đó, chất lượng giáo dục vùng DTTS và miền núi của tỉnh Lai Châu được nâng lên rõ rệt, góp phần quan trọng vào nâng cao trình độ dân trí, đào tạo nguồn nhân lực phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

hiều năm qua, tỉnh Lai Châu đã duy trì và đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi; đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học mức độ 3; đạt chuẩn phổ cập giáo dục trung học cơ sở mức độ 1 và đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 1. Tỷ lệ huy động học sinh ra lớp đảm bảo, chất lượng giáo dục chuyển biến rõ rệt, giảm nhanh sự chênh lệch khoảng cách giữa các vùng trong tỉnh, huy động trẻ 5 tuổi ra lớp đạt 100%; học sinh trong độ tuổi đến trường cấp tiểu học đạt 99,9%, THCS 94,3%, THPT 54%... Ở thời điểm hiện tại, tỉnh Lai Châu cũng đã hoàn thành chỉ tiêu xây dựng trường học đạt chuẩn quốc gia theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh khóa XIV. Hiện, toàn tỉnh có 206 trường học đạt chuẩn quốc gia, chiếm 62,8%.

 Tăng cường bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới

Song song với đầu tư cơ sở vật chất, công tác bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giáo viên các trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú cũng được tỉnh Lai Châu triển khai mạnh mẽ thông qua nguồn lực của Dự án 5 thuộc Chương trình MTQG. Hằng năm, Sở GDĐT phối hợp với các cơ sở đào tạo tổ chức nhiều lớp bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng quản lý trường học bán trú cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên. Nội dung tập trung vào phương pháp giáo dục học sinh DTTS, ứng dụng công nghệ số trong dạy học, xây dựng môi trường học tập an toàn – bán trú thân thiện, cũng như kỹ năng tổ chức đời sống nội trú, bán trú. Nhờ được đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên, đội ngũ thầy cô tại các trường PTDTNT, PTDTBT ngày càng vững vàng hơn, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục vùng khó; đồng thời góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng dạy và học, giữ học sinh ở lại trường, giảm tỉ lệ bỏ học và tạo nền tảng cho mục tiêu phát triển nguồn nhân lực DTTS theo tinh thần Chương trình MTQG.

Với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị việc phát huy hiệu quả các nguồn lực từ Chương trình Mục tiêu quốc gia, diện mạo giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Lai Châu đang thay đổi mạnh mẽ. Những ngôi trường nội trú, bán trú khang trang được xây mới; điều kiện học tập, sinh hoạt của học sinh từng bước được cải thiện; đội ngũ giáo viên được bồi dưỡng, nâng cao năng lực; tỷ lệ huy động học sinh ra lớp và chất lượng giáo dục ngày càng tăng. Những kết quả này không chỉ góp phần thu hẹp khoảng cách giáo dục giữa vùng khó và vùng thuận lợi, mà còn tạo nền tảng quan trọng để Lai Châu đào tạo nguồn nhân lực đồng bào DTTS, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội bền vững.

Có thể khẳng định, Chương trình MTQG đã và đang trở thành “đòn bẩy” then chốt giúp giáo dục vùng cao Lai Châu chuyển mình, tiến từng bước vững chắc trên hành trình nâng cao dân trí và phát triển con người – mục tiêu lâu dài mà tỉnh đang kiên trì theo đuổi.

Phương Trang