Nâng cao chất lượng đội ngũ và công tác định hướng nghề nghiệp học sinh trường dân tộc nội trú

Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS huyện Thanh Sơn được đầu tư cơ sở vật chất khang trang cùng các trang thiết bị đào tạo phù hợp với năng lực của học sinh trong giảng dạy (ảnh Đ.T)

Chủ động tổ chức tư vấn, định hướng cụ thể

Năm học 2025 - 2026, toàn tỉnh Lạng Sơn có 37 trường có cấp trung học phổ thông (THPT) với khoảng 9.600 học sinh trúng tuyển vào lớp 10. Theo quy định, mỗi học sinh lớp 10 phải lựa chọn 4 môn học tự chọn, bên cạnh các môn bắt buộc là Toán, Văn, Ngoại ngữ, Lịch sử, giáo dục thể chất, giáo dục quốc phòng và an ninh, hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp, giáo dục địa phương. Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc chọn tổ hợp môn học, ngay từ đầu tháng 7, các trường THPT trên địa bàn tỉnh đã chủ động tổ chức tư vấn, định hướng cụ thể cho học sinh lớp 10.

Trên toàn tỉnh, căn cứ vào đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất và khả năng tổ chức lớp, mỗi trường tổ chức từ 5 đến 8 tổ hợp môn, chia theo hai nhóm cơ bản là khoa học tự nhiên và khoa học xã hội. 

Tại Trường THPT Dân tộc Nội trú tỉnh Lạng Sơn, năm nay trường có 180 học sinh khối 10, ngay trong buổi tập trung đầu tiên của học sinh lớp 10, nhà trường không chỉ tiếp nhận hồ sơ mà còn tổ chức buổi sinh hoạt chung, giới thiệu rõ chương trình giáo dục phổ thông mới, phân tích từng tổ hợp và định hướng nghề nghiệp tương ứng. Cô Nguyễn Thanh Thảo, Phó Hiệu trưởng Trường THPT Dân tộc Nội trú tỉnh cho biết: “Tổ tư vấn không chỉ giới thiệu về chương trình, mà còn phân tích điều kiện dạy học tại trường, xu hướng nghề nghiệp. Từ đó giúp học sinh và phụ huynh hiểu rõ hơn khi lựa chọn tổ hợp phù hợp”.

Không chỉ dừng lại ở tư vấn ban đầu, sau khi học sinh lựa chọn tổ hợp, giáo viên chủ nhiệm tiếp tục theo dõi tình hình học tập và tâm lý học sinh, kịp thời trao đổi, điều chỉnh khi cần thiết. Cùng với đó, trong năm học các trường thường xuyên tổ chức hoạt động tư vấn hướng nghiệp thông qua các tiết sinh hoạt lớp, hoạt động trải nghiệm, chuyên đề định hướng ngành nghề, giúp học sinh củng cố lựa chọn, hiểu sâu hơn về lộ trình học tập và yêu cầu của từng ngành học trong tương lai.

Việc tư vấn sớm, tổ chức bài bản và đồng hành sát sao từ các nhà trường không chỉ giúp học sinh lựa chọn tổ hợp phù hợp, phát huy sở trường, mà còn tạo thuận lợi để các trường chủ động xây dựng kế hoạch giảng dạy, lựa chọn sách giáo khoa, chuẩn bị đầy đủ điều kiện bước vào năm học mới theo đúng lộ trình.

Khơi dậy cảm hứng và tinh thần học tập của học sinh

Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS Thanh Sơn, Phú Thọ với nhiệm vụ chăm sóc, nuôi dưỡng và quản lý học sinh dân tộc nội trú; đảm bảo các điều kiện để học sinh dân tộc nội trú được học tập, ăn, ở và sinh hoạt an toàn tại trường. Đồng thời, tổ chức các hoạt động giáo dục đặc thù phù hợp với học sinh dân tộc nội trú. Bên cạnh đó, nhà trường cũng đã chú trọng giáo dục hướng nghiệp và dạy nghề truyền thống phù hợp với năng lực của học sinh, điều kiện và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Cô giáo Đinh Thị Bích Thủy, Hiệu trưởng nhà trường cho biết: là trường chuyên biệt dành con em dân tộc thiểu số, học sinh thuộc gia đình định cư lâu dài tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Vì vậy, mỗi giáo viên luôn cố gắng tìm cho mình một phương pháp dạy học phù hợp, khơi dậy cảm hứng và tinh thần học tập của học sinh, nâng cao chất lượng giáo dục và khẳng định vị trí của nhà trường trong công tác giáo dục dân tộc.

Thời gian qua, nhờ được chú trọng công tác hướng nghiệp nên đã làm thay đổi tư duy, nhận thức của học sinh về nghề nghiệp. Sau khi tốt nghiệp THCS, THPT, nhiều học sinh người dân tộc thiểu số đã chọn được ngành học phù hợp, ra trường tìm được việc làm ổn định. Có được kết quả này phần lớn nhờ vào quá trình hướng nghiệp kịp thời, phù hợp của các trường phổ thông trên địa bàn ở các xã miền núi.

Việc thực hiện các chế độ, chính sách cho con em vùng dân tộc thiểu số được chính quyền các cấp đặc biệt quan tâm. Những năm qua, ngành Giáo dục đã phối hợp với các sở, ngành tích cực tham mưu, đề xuất với Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh ban hành kịp thời một số chủ trương chính sách quan trọng nhằm tháo gỡ khó khăn, huy động các nguồn lực tập trung phát triển sự nghiệp giáo dục và đào tạo trên địa bàn tỉnh nói chung và vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) nói riêng.

Hàng năm, Sở GDĐT ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai thực hiện nhiệm vụ, xây dựng kế hoạch công tác trọng tâm của ngành, triển khai tới 100% các cơ sở giáo dục nói chung và vùng DTTS nói riêng trên địa bàn tỉnh. Tiếp tục thực hiện tốt việc đổi mới công tác quản lý, nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cơ sở giáo dục. Chất lượng giáo dục ở các ngành học, cấp học ổn định và tiến bộ (đặc biệt là học sinh DTTS đã có chuyển biến rõ nét tỷ lệ học sinh khá, giỏi tăng mạnh, tỷ lệ học sinh yếu kém, học sinh lưu ban, bỏ học giảm. Sự chênh lệch về chất lượng giáo dục giữa vùng thuận lợi và khó khăn được thu hẹp đáng kể. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp, học sinh trúng tuyển vào các trường đại học, cao đẳng ngày một tăng.

Công tác tuyên truyền, công tác phân luồng học sinh sau tốt nghiệp THCS, THPT cũng được chú trọng ở trong và ngoài nhà trường với nhiều hình thức phong phú nhằm nâng cao nhận thức về phân luồng học sinh sau tốt nghiệp để phụ huynh và học sinh nhận thức rõ hơn về sự cần thiết của đào tạo nghề, phân luồng cho học sinh, giúp học sinh vùng dân tộc thiểu số sau khi tốt nghiệp THCS, THPT có thể lựa chọn ngành, nghề phù hợp với năng lực học tập, sở trường cá nhân, điều kiện kinh tế gia đình và nhu cầu sử dụng lao động của xã hội, địa phương sau đào tạo. Kết quả, bình quân hằng năm có khoảng trên 35% học sinh DTTS tham gia học nghề, tham gia vào lao động sản xuất tại địa phương và xuất khẩu lao động...

Để định hướng nghề nghiệp cho con em các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh, thời gian tới, ngành Giáo dục tiếp tục chỉ đạo các cơ sở giáo dục liên kết với các trung tâm dạy nghề, trường cao đẳng, trung cấp nghề, các cơ sở kinh doanh, các doanh nghiệp... tổ chức tư vấn nghề, công tác tuyển sinh giúp cho học sinh hiểu rõ năng lực bản thân, điều kiện gia đình và biết cụ thể hơn về các nghề nghiệp trong việc lựa chọn hướng đi sau khi tốt nghiệp. Đồng thời, các cơ sở giáo dục cần thực hiện tốt công tác tham mưu, công tác xã hội hóa giáo dục để đầu tư xây dựng cơ sở vật chất đảm bảo các điều kiện phục vụ công tác dạy và học và công tác hướng nghiệp, phân luồng học sinh sau THCS, THPT.

Thông qua các chính sách ưu tiên cho vùng đồng bào dân tộc, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp đã từng bước nâng cao chất lượng lao động, phát huy nguồn nhân lực của các địa phương, góp phần phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Quang Minh