Đánh giá SEA-PLM chu kỳ 2024: Việt Nam tiếp tục đứng ở vị trí cao nhất

Biểu tượng chính thức của Tổ chức đánh giá học sinh Tiểu học khu vực Đông Nam Á

 10 kết luận từ dữ liệu SEA-PLM chu kỳ 2019 và 2024

Báo cáo từ SEAMEO (Tổ chức Bộ trưởng Giáo dục các nước Đông Nam Á) năm nay chia sẻ 10 kết luận từ dữ liệu SEA-PLM chu kỳ 2019 và 2024, trong đó thể hiện những vấn đề cần quan tâm để nền giáo dục các nước ASEAN điều chỉnh, định hướng nhằm đạt sự bền vững trong thời gian tới.

Thứ nhất, chỉ có một nửa học sinh đạt mức năng lực tối thiểu ở lĩnh vực Đọc hiểu và chỉ một phần ba số học sinh đạt ở lĩnh vực Toán, cho thấy nhu cầu cấp thiết tăng cường đầu tư cho học tập nền tảng, ưu tiên nhóm yếu thế và các trường khó khăn.

Thứ hai, kết quả học tập duy trì ổn định dù có nhiều cú sốc từ năm 2019, nhưng cần hành động hướng tới tương lai và đầu tư cho hệ thống giáo dục.

Thứ ba, học sinh ở nhóm năng lực yếu cải thiện chậm, đòi hỏi chiến lược can thiệp có mục tiêu và hỗ trợ tăng tốc để thu hẹp khoảng cách.

Thứ tư, rào cản học tập vẫn tồn tại, ảnh hưởng khác nhau giữa kết quả của học sinh nam và nữ, cần xây dựng hệ thống giáo dục để đảm bảo cơ hội bình đẳng.

Thứ năm, điều kiện về kinh tế - xã hội vẫn tiếp tục ảnh hưởng nhiều đến kết quả của học sinh.

Thứ sáu, cơ hội học tập sớm và nguồn lực trường học tác động tốt hơn tới kết quả của học sinh.

Thứ bảy, học sinh đạt kết quả tốt hơn khi ngôn ngữ sử dụng ở nhà tương thích với ngôn ngữ trong bài đánh giá.

Thứ tám, trình độ giáo viên đã cải thiện nhưng vẫn thiếu năng lực sư phạm.

Thứ chín, đầu tư cho giáo dục đang có xu hướng giảm trong khi cơ hội dân số vàng - giai đoạn lực lượng lao động chiếm tỷ lệ cao - đang dần khép lại. Do đó, hệ thống giáo dục cần nâng cao tính công bằng và hiệu quả, đảm bảo mọi người học đều được tiếp cận giáo dục chất lượng, đồng thời tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực để duy trì tăng trưởng bền vững.

Mười, việc sử dụng dữ liệu để ra quyết định còn hạn chế, cần tăng cường theo dõi tiến độ, nhân rộng thực hành hiệu quả và thúc đẩy hoạch định chính sách dựa trên bằng chứng.

Trao đổi về những kết luận này, Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) Phạm Ngọc Thưởng cho biết: “Bộ dữ liệu, báo cáo kết quả Chương trình thực sự quan trọng, ý nghĩa đối với Việt Nam cũng như các quốc gia trong việc xây dựng, tổ chức thực hiện chiến lược, chính sách phát triển giáo dục trong thời gian tới. Sự thành công của Kế hoạch chiến lược 05 năm giai đoạn 2021 - 2025 trong đó gồm triển khai Chương trình SEA-PLM chu kỳ 2024 là minh chứng cho tinh thần hợp tác bền chặt và cam kết nâng cao chất lượng giáo dục trong toàn khu vực”.

Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng. (Ảnh: Nguyễn Mạnh)

Việt Nam tham gia Chương trình SEA-PLM ở cả 2 chu kỳ: 2019 và 2024. Chương trình SEA-PLM chu kỳ 2024 có 07 nước tham gia gồm: Campuchia, Timor Leste, Lào, Myanmar, Malaysia, Philippines và Việt Nam. Các em học sinh lớp 5 ở các nước tham gia hoàn thành cùng bài khảo sát năng lực Đọc hiểu, Viết, Toán được thiết kế bởi Ban Thư ký Bộ trưởng Giáo dục ASEAN (SEAMEO).

Học sinh lớp 5 của Việt Nam tiếp tục đạt mức năng lực cao nhất ở chu kỳ 2024

Theo báo cáo Ban Thư ký SEAMEO công bố, học sinh lớp 5 ở khu vực có giữ ổn định kết quả Đọc hiểu và tăng lên một tỷ lệ nhỏ ở kết quả Toán học.

Ở chu kỳ 2024, học sinh lớp 5 Việt Nam tiếp tục đạt điểm cao nhất ở lĩnh vực Đọc hiểu với điểm trung bình là 323,5 điểm (giảm khoảng 3,86% so với chu kỳ 2019).

Điểm trung bình quốc gia lĩnh vực Đọc hiểu

Đồng thời, học sinh lớp 5 Việt Nam tiếp tục đạt điểm cao nhất ở lĩnh vực Toán với điểm trung bình là 334,6 điểm (giảm 1,99% so với kết quả chu kỳ 2019).

Điểm trung bình quốc gia lĩnh vực Toán

Ở chu kỳ 2024, tỷ lệ học sinh Việt Nam đạt mức năng lực cao ở lĩnh vực Đọc hiểu là 66%, cao hơn tỷ lệ của các quốc gia còn lại và cao hơn mức trung bình của khu vực (đạt 40%).

Tỷ lệ học sinh lớp 5 Việt Nam đạt mức năng lực cao ở lĩnh vực Đọc hiểu

Ở chu kỳ 2024, tỷ lệ học sinh Việt Nam đạt mức năng lực cao ở lĩnh vực Toán học là 88%, cao hơn tỷ lệ của các quốc gia còn lại và cao hơn mức trung bình của khu vực (đạt 36%).

Tỷ lệ học sinh lớp 5 Việt Nam đạt mức năng lực cao ở lĩnh vực Toán học

Việt Nam có tỷ lệ học sinh đạt mức năng lực tối thiểu cao nhất so sánh với Mục tiêu phát triển bền vững ở lĩnh vực Đọc hiểu (86%)  và Toán học (95%) theo kết quả ở chu kỳ 2024.

Tỷ lệ học sinh lớp 5 ở các quốc gia tham gia đạt mức năng lực tối thiểu theo SDG 4.1.1b - Lĩnh vực Đọc hiểu

Tỷ lệ học sinh lớp 5 ở các quốc gia tham gia đạt mức năng lực tối thiểu theo SDG 4.1.1b - Lĩnh vực Toán học

Qua quá trình Việt Nam tham gia đánh giá SEA-PLM trong các chu kỳ 2019 và 2024, có thể thấy nền giáo dục Việt Nam đã khẳng định sự cam kết trong việc hội nhập quốc tế và sử dụng các chuẩn mực khu vực để tự đánh giá. Giáo dục Việt Nam có thành tựu nổi bật là việc học sinh lớp 5 liên tục đạt điểm cao nhất khu vực ở các lĩnh vực cốt lõi: Đọc hiểu, Toán học và Viết. Tuy nhiên, quá trình này cũng bộc lộ những thách thức cần lưu tâm, bao gồm sự sụt giảm nhẹ về điểm số trung bình ở cả Đọc hiểu và Toán học so với chu kỳ 2019 (dù vẫn dẫn đầu khu vực). Điều này đặt ra yêu cầu phải phân tích sâu hơn về chất lượng đào tạo và các yếu tố xã hội ảnh hưởng. SEA-PLM không chỉ cung cấp điểm số mà còn đưa ra bức tranh toàn diện về bối cảnh học tập. Dữ liệu từ chương trình đánh giá cũng là cơ sở khoa học quan trọng giúp Bộ GDĐT xác định chính xác những điểm mạnh để phát huy và các lĩnh vực cần ưu tiên đổi mới, đặc biệt trong việc thiết kế lại chương trình giảng dạy và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh: “Giáo dục Việt Nam được ưu tiên phát triển với định hướng chiến lược, giải pháp đột phá nâng cao chất lượng và công bằng giáo dục. Những kết quả tích cực, kinh nghiệm tốt đạt được trong quá trình tham gia các chương trình đánh giá khu vực, quốc tế sẽ được Bộ GDĐT áp dụng thực hiện các giải pháp đổi mới hoạt động dạy học, đánh giá học sinh nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và hội nhập quốc tế”.

Nguyễn Minh