Nâng cao chất lượng giáo dục dân tộc ở Điện Biên: bắt đầu từ những người thầy

Nguồn nhân lực giáo viên là vấn đề cốt lõi

Triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn 1 từ năm 2021 - 2025, Điện Biên luôn chú trọng phát triển các nội dung của chương trình, trong đó nâng cao chất lượng đội ngũ và phát triển mọi mặt trường dân tộc nội trú, trường dân tộc có học sinh bán trú là những nhiệm vụ trọng tâm, được ưu tiên. 

Một trong những thành tựu là sự phát triển của hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú và phổ thông dân tộc bán trú. Hiện nay, Điện Biên có 9 trường trường phổ thông dân tộc nội trú cấp trung học phổ thông với 108 lớp, phục vụ 3.775 học sinh, trong đó có 3.613 em là học sinh dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, 135 trường phổ thông dân tộc bán trú bao gồm 73 trường tiểu học, 62 trường trung học cơ sở và 17 trường liên cấp cũng đang phục vụ gần 69.000 học sinh, với hơn 48.000 em là học sinh bán trú dân tộc thiểu số.

Các chính sách hỗ trợ tài chính cho học sinh đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sĩ số và giảm thiểu tỷ lệ bỏ học. Cụ thể, năm học 2023-2024, tỉnh đã chi hơn 7 tỷ đồng hỗ trợ học sinh nội trú, gần 18 tỷ đồng miễn giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập cho 27.818 lượt học sinh thuộc hộ nghèo, cận nghèo. Ngoài ra, hơn 319.000 lượt học sinh cũng được nhận hỗ trợ tài chính theo Nghị định số 116/2016/NĐ-CP của Chính phủ.

Sự cải thiện trong điều kiện học tập và sinh hoạt đã giúp tỷ lệ học sinh đến trường ngày càng tăng, đồng thời giảm đáng kể tỷ lệ bỏ học, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa. Nhiều học sinh tốt nghiệp từ các trường trường phổ thông dân tộc nội trú và phổ thông dân tộc bán trú đã trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, giáo dục tại vùng dân tộc thiểu số của Điện Biên vẫn đối mặt với không ít thách thức. Một trong những vấn đề lớn nhất là cơ sở vật chất chưa đáp ứng được nhu cầu học tập. Ở nhiều trường, đặc biệt tại các điểm trường lẻ, phòng học còn nhỏ hẹp, thiếu phòng học bộ môn, hoặc không đủ điều kiện về nước sạch và vệ sinh. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giảng dạy và sinh hoạt của học sinh.

Xác định vấn đề về nguồn nhân lực giáo viên là vấn đề cốt lõi, theo ông Cù Huy Hoàn, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên, tình trạng thiếu giáo viên diễn ra phổ biến, đặc biệt ở các môn học như tiếng Anh, tin học, mỹ thuật và âm nhạc. Ngoài ra, trình độ chuyên môn của đội ngũ giáo viên không đồng đều, khiến việc đổi mới phương pháp giảng dạy và ứng dụng công nghệ thông tin gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, nhận thức về giáo dục của một bộ phận người dân dân tộc thiểu số còn hạn chế. Nhiều gia đình chưa thực sự quan tâm đến việc học tập của con em, dẫn đến tình trạng học sinh nghỉ học giữa chừng hoặc không đến lớp đúng độ tuổi. Điều này gây khó khăn trong việc duy trì sĩ số học sinh, đặc biệt tại các khu vực vùng sâu, vùng xa.

Cơ sở vật chất của hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú tại Điện Biên ngày càng được chú trọng, đầu tư (ảnh Q.H)

Thầy cô trở thành cha mẹ chăm sóc tại các nhà trường

Được thành lập theo Quyết định số 825/QĐ-UBND ngày 27/10/2014 của UBND tỉnh Điện Biên, giữa khó khăn từ ngày đầu thành lập, những người thầy, người cô nơi đây đã không chùn bước. Họ vừa đứng lớp, vừa đảm nhiệm vai trò của những người cha, người mẹ thứ hai, chăm lo từng bữa cơm, giấc ngủ cho học trò. Những lớp học dần trở nên ấm áp bởi sự tận tâm của thầy cô và sự ngoan hiền, nỗ lực vươn lên của học sinh. Tập thể sư phạm nhà trường đã cùng nhau đoàn kết, vượt lên nghịch cảnh để từng bước xây dựng nền móng vững chắc cho một ngôi trường thực sự đúng nghĩa.

Đến nay Trường phổ thông dân tộc nội trú THPT Nậm Pồ đã có 354 lượt học sinh đạt giải trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh. Điểm trung bình các môn thi tốt nghiệp THPT trong 5 năm của Nhà trường đứng thứ 5 toàn tỉnh Điện Biên; đặc biệt năm 2025 điểm trung bình các môn thi tốt nghiệp THPT đạt 6,68 điểm xếp thứ 3 toàn tỉnh Điện Biên. Đây là kết quả đầy thuyết phục và đáng tự hào.

Để có những kết quả đó là cả một quá trình bền bỉ, dốc lòng của những người làm giáo dục nơi vùng cao biên giới. Đó là sự chỉ đạo kiên định, quyết liệt nhưng đầy nhân văn của Ban giám hiệu nhà trường, là tinh thần cống hiến quên mình của đội ngũ thầy cô giáo – những người thắp sáng ước mơ cho học trò bằng chính ánh sáng từ trái tim mình. Đó còn là nghị lực vượt khó, khát khao vươn lên của những học sinh đến từ bản làng xa xôi, từng ngày vượt qua số phận để chạm tay vào giấc mơ tri thức.

Trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Điện Biên tiền thân là khu ký túc xá Châu Mường Lay được thành lập vào tháng 10 năm 1956. Nhiệm vụ chính của nhà trường là giảng dạy, chăm sóc và nuôi dưỡng học sinh là con em các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh; góp phần đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số có chất lượng cao, có tầm nhìn, năng lực và tâm huyết đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Những năm gần đây, quán triệt tinh thần cải cách của Bộ GDĐT, Trường Phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Điện Biên đã có nhiều đổi mới phương pháp trong công tác giáo dục, chăm sóc, nuôi dưỡng học sinh ở môi trường nội trú.

Hưởng ứng phong trào thi đua yêu nước làm theo lời Bác, thi đua "Dạy tốt, học tốt", nhà trường rất coi trọng phương pháp dạy học tích cực, lấy học sinh làm trung tâm nhằm phát huy tính tự giác, năng lực tự học, khơi dậy niềm vui và hứng thú học tập cho các em.

Năm học 2023 - 2024, trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Điện Biên có tổng số 665 học sinh là con em các dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn với 19 lớp học và 17 thành phần dân tộc. Trong đó có 29 em học sinh thuộc các dân tộc rất ít người như dân tộc Lự, Cống, Si La. Tất cả các em được học tập và sinh hoạt tập trung trong trường. Mô hình thầy cô hướng về các em nội trú đã được nhà trường nỗ lực thực hiện với tinh thần vừa chăm sóc, vừa thực hiện các nhệm vụ giảng dạy tốt.

Được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và địa phương, trường đã được đầu tư xây dựng, sửa chữa ngày càng khang trang, bổ sung trang thiết bị dạy học, thư viện, phòng học bộ môn đầy đủ để đáp ứng nhiệm vụ dạy và học của thầy và trò. Từ một ngôi trường nội trú với muôn vàn khó khăn, thiếu thốn đủ thứ, sau 68 năm thành lập và phát `triển, Trường Phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Điện Biên đã trở thành một ngôi trường hiện đại và thân thiện cho các em học sinh vùng cao.

Với mục tiêu giáo dục đào tạo tri thức, phát triển nhân cách và đạo đức toàn diện cho học sinh, ngoài các giờ học chính khóa theo chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo, nhà trường còn dạy phụ đạo, có các giờ tự học tập trung vào các buổi chiều và buổi tối trong tuần. Các buổi sinh hoạt ngoại khóa cũng được nhà trường tổ chức như Câu lạc bộ học chữ Thái, Câu lạc bộ bảo tồn dân ca dân vũ truyền thống… Nhờ đó, các em học sinh hiểu hơn về văn hóa truyền thống dân tộc, thêm yêu quê hương đất nước, có ý thức quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau trong môi trường nội trú.

Đặc biệt, nhà trường luôn tổ chức các hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử Điện Biên Phủ anh hùng để các em học sinh hiểu rõ hơn giá trị văn hóa, tự hào với truyền thống của lớp lớp cha anh; xây dựng ý chí vươn lên để phát triển quê hương hội nhập và phát triển. Hằng năm, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp của nhà trường đạt 100% và trúng tuyển đại học, cao đẳng từ 85% trở lên. Sau khi tốt nghiệp Đại học, cao đẳng, nhiều học sinh đã trở về phục vụ quê hương, là nguồn cán bộ kế cận trong hệ thống chính trị ngay từ cơ sở.

Nhà trường cũng thực hiện đúng và đủ chế độ chính sách cho các học sinh ăn, ở nội trú với 3 bữa ăn một ngày, đảm bảo đủ dưỡng chất từ nguồn lương thực, thực phẩm tươi, ngon.

Việc phối hợp chặt chẽ và thường xuyên giữa gia đình và nhà trường trong công tác giáo dục được đặc biệt chú trọng. Đồng thời mỗi thầy cô luôn xác định nhiệm vụ không chỉ dạy chữ, dạy kiến thức mà còn thay cha mẹ chăm sóc, nuôi dưỡng các em nên người và là tấm gương sáng cho học sinh noi theo.

Minh Phong