Bổ sung đội ngũ, đưa bản sắc văn hoá dân tộc vào trường học

Mời các nghệ nhân tại địa phương chia sẻ về văn hoá

Trong giai đoạn 2021 - 2025, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, các địa phương đã hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng cho giáo viên, đồng thời góp phần cải thiện cơ sở hạ tầng giáo dục và các điều kiện sinh hoạt khác cho khu vực này, tạo môi trường thuận lợi hơn cho hoạt động giảng dạy và công tác của giáo viên. Gần đây, theo chủ trương mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo về bổ sung đội ngũ dạy học, cơ sở giáo dục có điều kiện mời nghệ nhân, nghệ sĩ tham gia dạy học, góp phần bổ sung lực lượng giáo viên, nâng cao chất lượng dạy học.

Đối với Trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học Cơ sở Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng, cứ mỗi tuần 1 buổi, không gian sân thể dục của nhà trường là nơi các thành viên của đội cồng chiêng luyện tập. Bằng sự chăm chỉ và tình yêu với văn hóa dân tộc, đôi tay của những “nghệ nhân nhí” mỗi lúc một thuần thục hơn để tạo ra những âm thanh truyền thống, mang đậm giá trị văn hóa của cộng đồng.

Là thành viên của đội cồng chiêng của nhà trường, em Pang Pé Diễm Mi chia sẻ: “Trước đây, em chỉ được xem người lớn trong buôn làng đánh cồng chiêng. Khi vào học tại trường, em và các bạn được tham gia đội cồng chiêng, được các nghệ nhân lớn tuổi truyền dạy cách đánh chiêng và múa truyền thống. Em rất vui khi được học và biểu diễn những nét văn hóa của dân tộc mình. Em thấy văn hóa dân tộc mình rất đẹp và em tự hào về điều đó”.

Năm 2018, nhận thấy sự mai một của các giá trị văn hóa truyền thống trong cộng đồng, cùng với đó là những thuận lợi của môi trường giáo dục chuyên biệt với 100% là học sinh đồng bào dân tộc thiểu số, Trường Trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học Cơ sở Đam Rông đã thành lập đội cồng chiêng với hàng chục em học sinh được tuyển chọn tại 4 khối lớp, trong đó đội hình chính là 12 em đánh cồng chiêng, 12 em múa xoang.

Để tạo điều kiện cho đội cồng chiêng hoạt động hiệu quả, hằng năm, nhà trường đã phối hợp, mời các nghệ nhân lớn tuổi tại địa phương đến truyền dạy. Đồng thời duy trì lịch tập luyện mỗi tuần 1 buổi để các em được ôn luyện.

Cùng với đó, để tạo sự gắn kết, kế thừa cho các thế hệ học sinh, các anh chị lớp lớn, có nhiều kinh nghiệm, kiến thức hơn sẽ truyền dạy cho các em lớp bé hơn. Với sự tâm huyết của thầy và trò, đội cồng chiêng của Trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học Cơ sở huyện Đam Rông đang ngày càng phát triển, tạo môi trường bảo tồn văn hóa ngay từ trong trường học.

Học sinh người dân tộc thiểu số tại Trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học Cơ sở Đam Rông. (Ảnh L.A)

Thầy giáo Nguyễn Thanh Lâm, Phụ trách đội cồng chiêng Trường Trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học Cơ sở Đam Rông lý giải: “Trường chúng tôi học sinh chủ yếu là con em các dân tộc như Cơ Ho, Mnông, Tày, Nùng… Chính vì thế, đội cồng chiêng của trường rất phong phú, đa dạng sắc màu dân tộc. Để đội cồng chiêng hoạt động hiệu quả, Nhà trường đã tuyển chọn các em có năng khiếu và đam mê với văn hóa truyền thống”.

Đồng thời, thầy Lâm cũng cho biết, nhà trường cũng đã mời các nghệ nhân lớn tuổi về dạy để các em vừa hiểu sâu hơn về văn hoá, vừa dạy đúng nhất, bài bản nhất. Những năm qua, đội cồng chiêng của trường cũng tham gia rất tích cực các hoạt động văn hóa của địa phương. Các tiết mục của trường mang sự tươi mới, tạo nên điểm mới cho các sự kiện văn hóa, từ đó góp phần cùng địa phương bảo tồn văn hóa.

Mỗi ngày, tiếng trống trường vang lên như thúc giục các em phải cố gắng hơn nữa trong việc trau dồi kiến thức tạo hành trang về tương lại của mình, còn các vũ điệu dân gian và tiếng cồng chiêng vang vọng sân trường lại như đánh thức tình yêu mãnh liệt với văn hóa dân tộc mình, phải có trách nhiệm với cội nguồn, giúp các em có ý thức hơn trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số trên vùng đất Tây Nguyên hùng vĩ này.

Tạo không gian học tập sinh động và trực quan

Là ngôi trường hầu hết là học sinh dân tộc thiểu số, Trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học Cơ sở và Trung học Phổ thông thị xã Mộc Châu, tỉnh Sơn La luôn chú trọng gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa ngay trong hoạt động hằng ngày tại nhà trường.

Mỗi sáng thứ hai đầu tuần, các ngày lễ hay sự kiện quan trọng, học sinh tại đây đều khoác lên mình bộ trang phục truyền thống của dân tộc mình, tạo nên một bức tranh văn hóa đa sắc màu. Nhà trường cũng thành lập Câu lạc bộ khèn Mông và đội múa dân tộc, tổ chức nhiều hoạt động trải nghiệm để thu hút học sinh tham gia. Những hoạt động này không chỉ giúp các em phát triển năng khiếu mà còn khơi dậy niềm tự hào về văn hóa truyền thống.

Em Tráng A Páo, thành viên Câu lạc bộ khèn Mông, Trường Trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học Cơ sở và Trung học Phổ thông thị xã Mộc Châu, chia sẻ: “Tham gia câu lạc bộ đã giúp em rèn luyện kỹ năng biểu diễn và hiểu hơn về ý nghĩa của khèn Mông trong đời sống văn hóa dân tộc mình. Ngoài ra, qua các hoạt động ngoại khóa, chúng em có cơ hội giao lưu, học hỏi thêm về bản sắc dân tộc khác”.

Công tác tuyên truyền về văn hóa truyền thống cũng được nhà trường thực hiện thông qua các buổi sinh hoạt dưới cờ, hoạt động ngoại khóa, giúp học sinh nâng cao nhận thức và ý thức bảo tồn di sản văn hóa. Nhà trường còn xây dựng phòng truyền thống gắn với lịch sử, đặc trưng văn hóa địa phương, tạo không gian học tập sinh động và trực quan.

Phó Hiệu trưởng Trường Trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học Cơ sở và Trung học Phổ thông thị xã Mộc Châu Lê Thuỳ Dương, cho biết: Nhà trường luôn chú trọng giáo dục truyền thống cho học sinh. Các nội dung về lễ hội, phong tục, trò chơi dân gian, dân ca, dân vũ được lồng ghép vào các môn học. Học sinh cũng được khuyến khích giao tiếp bằng tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình để giữ gìn bản sắc văn hóa. Đặc biệt, vào các dịp lễ, nhà trường tổ chức thi trò chơi dân gian, giúp học sinh vừa gìn giữ truyền thống, vừa gắn kết với nhau trong môi trường học tập.

Cô và trò Trường Trung học phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh Lạng Sơn cùng học trò trong ngày khai giảng. (Ảnh L.A)

Câu lạc bộ Văn hóa các dân tộc đã trở thành một không gian sinh hoạt sôi nổi tại Trường Trung học phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Lạng Sơn (Lạng Sơn). Tại đây, học sinh được giao lưu, học hỏi và tự hào thể hiện bản sắc dân tộc của mình. Thông qua các hoạt động như nói tiếng dân tộc, trình diễn trang phục truyền thống, tổ chức ngày hội văn hóa hay học hát Then – đàn Tính, các em được tiếp cận gần hơn với những giá trị văn hóa của cộng đồng.

Em Tôn Thị Kiều Trang, học sinh lớp 12A7, Trường Trung học phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Lạng Sơn chia sẻ: “Em cảm thấy việc sử dụng tiếng dân tộc và lan tỏa những nét đẹp văn hóa không chỉ là trách nhiệm, mà còn là niềm tự hào. Đối với em, đây chính là cách để khẳng định cội nguồn dân tộc giữa dòng chảy hiện đại”.

Là người con dân tộc Nùng, Kiều Trang lớn lên trong một gia đình giàu truyền thống, nơi trang phục đặc trưng và tiếng mẹ đẻ luôn hiện diện trong đời sống thường ngày. Chính vì thế, ngay khi biết đến Câu lạc bộ Văn hóa các dân tộc của trường, em đã bày tỏ sự hào hứng và mong muốn gia nhập.

Minh Phong