Doanh nghiệp chung tay để mở rộng hệ sinh thái STEM trong trường học

Phòng giáo dục thực hành STEM tại trường THPT Buôn Ma Thuột (Ảnh: Trang Thông tin Tập đoàn – Tổng công ty Cổ phần xây lắp dầu khí Việt Nam (Petrocons))

Quyết sách mở đường cho giáo dục STEM

Nhiều chính sách được ban hành thời gian vừa qua đã định hình rõ giáo dục STEM/STEAM không còn là lựa chọn tự phát của từng nhà trường mà đã trở thành yêu cầu của hệ thống giáo dục trong thời đại khoa học công nghệ bùng nổ. Nghị quyết số 71-NQ/TW (2025) đã xác định tập trung nguồn lực đầu tư xây dựng kiên cố hóa, hiện đại hóa trường, lớp học; bảo đảm đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị đạt chuẩn, đặc biệt chú trọng đầu tư các phòng học thực hành, trải nghiệm STEM/STEAM, tập trung ươm tạo nhân tài quốc gia, mở rộng các lớp chuyên khối STEM/STEAM.

Nghị quyết số 57-NQ/TW (2024) về đột phá khoa học - công nghệ và chuyển đổi số, yêu cầu tăng cường đầu tư, hoàn thiện hạ tầng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Theo Đề án đào tạo nhân lực công nghệ cao 2025-2035 (Quyết định 1002/QĐ-TTg), tỉ lệ học sinh, sinh viên theo học các ngành STEM phải đạt 35% vào năm 2030 và 40% vào năm 2035, đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu nhân lực và đội ngũ giáo viên đủ năng lực dạy STEM ở tất cả các cấp.

Các Kế hoạch 526/KH-BGDĐT triển khai mô hình giáo dục STEM cấp tiểu học và Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT đã góp phần thúc đẩy đầu tư giáo dục STEM trong chương trình phổ thông. Hội nghị triển khai STEAM và AI năm 2025 đặt ra yêu cầu tăng tốc đưa STEM vào trường trung học phổ thông gắn với phát triển các phòng học STEM hiện đại, công nghệ mới.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay nhiều trường vẫn thiếu phòng học STEM, thiết bị thí nghiệm và hạ tầng công nghệ, khiến hoạt động dạy học chủ yếu dựa vào vật liệu đơn giản, thiếu tính thực tiễn. Thực tế này cho thấy nhu cầu cấp thiết về sự đồng hành của doanh nghiệp và các tập đoàn công nghệ để mở rộng hệ sinh thái STEM trong trường học.

Chung tay góp phần đổi mới giáo dục STEM

Những năm gần đây, doanh nghiệp tham gia ngày càng sâu vào giáo dục STEM thông qua tài trợ thiết bị, công nghệ và hỗ trợ đào tạo giáo viên. Mô hình “phòng học STEM liên kết doanh nghiệp” xuất hiện tại nhiều địa phương, góp phần giải quyết điểm nghẽn lớn về cơ sở vật chất và thúc đẩy đổi mới giáo dục.

Học sinh trường THCS Nam Từ Liêm - Hà Nội trải nghiệm tại phòng học STEM Lab (Ảnh: Samsung Việt Nam)

Samsung Việt Nam đã trao tặng phòng học STEM Lab trị giá 70.000 USD cho Trường THCS Nam Từ Liêm (Hà Nội), gồm thiết bị robot, bộ lắp ghép, máy in 3D và phần mềm mô phỏng. Các kỹ sư Samsung cũng tham gia huấn luyện giáo viên.

Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) triển khai Chương trình “STEM Innovation Petrovietnam” với mục tiêu xây dựng 100 phòng học STEM tại 34 tỉnh, thành. Đây không chỉ là hoạt động an sinh xã hội mà còn là chiến lược dài hạn phát triển nguồn nhân lực khoa học - công nghệ, được đánh giá là dự án giáo dục quy mô lớn nhất do doanh nghiệp khởi xướng. Sáng kiến cũng đánh dấu bước chuyển của Petrovietnam từ “doanh nghiệp năng lượng” sang “doanh nghiệp tri thức”, thúc đẩy văn hóa đổi mới sáng tạo và hướng giáo dục từ “học để thi” sang “học để sáng tạo”. Chương trình được Tổng Bí thư và các lãnh đạo cấp cao đánh giá cao, coi là bước đi mang tầm chiến lược quốc gia trong phát triển nhân lực khoa học - công nghệ. Các phòng STEM được trang bị công nghệ tiên tiến như Robotics và AI, giúp học sinh gắn kết kiến thức với thực tiễn và hình thành thế hệ công dân tri thức, năng lượng mới, đóng góp cho nguồn nhân lực chất lượng cao của đất nước.

Mô hình phòng STEM hiện đại đã giúp nâng chuẩn dạy học STEM, giúp học sinh thực hành theo quy trình kỹ thuật doanh nghiệp và giáo viên tiếp cận công nghệ mới. Việc trang bị phòng STEM cho nhiều trường nông thôn, miền núi cũng thu hẹp khoảng cách vùng miền và mở rộng cơ hội học tập. Trải nghiệm công nghệ khơi dậy sáng tạo, biến phòng STEM thành “vườn ươm” ý tưởng, đồng thời gắn giáo dục với nhu cầu lao động theo tinh thần Nghị quyết số 71, giúp học sinh định hướng nghề nghiệp và doanh nghiệp sớm tìm kiếm nhân lực.

Để mô hình phòng STEM hiện đại phát triển bền vững, chính sách cần hoàn thiện cơ chế hợp tác doanh nghiệp với quy định rõ ràng về tài trợ và tiêu chuẩn thiết bị; chuẩn hóa phòng STEM theo bộ tiêu chí quốc gia; đào tạo giáo viên làm chủ công nghệ; tăng cường gắn kết với thực tiễn sản xuất bằng trải nghiệm nghề nghiệp và tham quan nhà máy; đồng thời ưu tiên đầu tư cho vùng khó khăn để tạo ra tác động rộng và sâu hơn.

Giáo dục STEM khó phát triển nếu chỉ dựa vào nguồn lực nhà trường. Sự tham gia của doanh nghiệp mang đến thiết bị, công nghệ và tinh thần sáng tạo từ môi trường sản xuất hiện đại. Khi Nhà nước có cơ chế, doanh nghiệp đồng hành và nhà trường chủ động, hệ sinh thái STEM sẽ mở rộng theo tinh thần Nghị quyết số 71: phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho thời đại số.

Bảo Ngọc, Hà Giang

Tài liệu tham khảo 

Thủ tướng Chính phủ (2025). Quyết định 1002/QĐ-TTg Phê duyệt Đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025 - 2035 và định hướng tới năm 2045

https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=213739 

Bộ GDĐT (2022).  Kế hoạch 526/KH-BGDĐT thực hiện giáo dục STEM cấp Tiểu học

https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Giao-duc/Ke-hoach-526-KH-BGDDT-2022-thuc-hien-giao-duc-STEM-cap-Tieu-hoc-632047.aspx

Bộ GDĐT (2018). Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT Ban hành Chương trình Giáo dục phổ thông

https://luatvietnam.vn/giao-duc/thong-tu-32-2018-tt-bgddt-ban-hanh-chuong-trinh-giao-duc-pho-thong-moi-169745-d1.html

Bộ Chính trị (2025), Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

https://tulieuvankien.dangcongsan.vn/he-thong-van-ban/van-ban-cua-dang/nghi-quyet-so-71-nqtw-ngay-2282025-cua-bo-chinh-tri-ve-dot-pha-phat-trien-giao-duc-va-dao-tao-11771

Bộ Chính trị (2024). Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia

https://tulieuvankien.dangcongsan.vn/he-thong-van-ban/van-ban-cua-dang/nghi-quyet-so-57-nqtw-ngay-22122024-cua-bo-chinh-tri-ve-dot-pha-phat-trien-khoa-hoc-cong-nghe-doi-moi-sang-tao-va-chuyen-11162