Tăng cường chất lượng giáo dục đại học từ hoạt động kiểm định

Kiểm định chất lượng chương trình đào tạo trình độ đại học của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQGHN (Ảnh: Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQGHN)

Kiểm định - thước đo chất lượng đại học công khai và bền vững

Vào tháng 9/2025, Bộ Giáo dục và đào tạo (GDĐT) công bố dự thảo Thông tư thay thế Thông tư 12/2017, hướng tới mô hình kiểm định linh hoạt hơn, tăng yêu cầu bảo đảm chất lượng nội bộ và số hóa toàn bộ quy trình đánh giá. Hiện cả nước có 17 tổ chức kiểm định đang hoạt động, cho thấy cơ chế đánh giá ngày càng tiệm cận mô hình quốc tế với tính độc lập, khách quan cao hơn. Đây là bước phát triển quan trọng thúc đẩy cải tiến chất lượng giáo dục đại học.

Tại Nghị quyết số 71-NQ/TW (2025) đã xác định tăng cường tự chủ, tự chịu trách nhiệm của cơ sở giáo dục gắn với kiểm tra, giám sát hiệu quả. Thông tư số 13/2023/TT-BGDĐT Quy định việc giám sát, đánh giá tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục đại học và cao đẳng sư phạm đã tạo khung chính sách quan trọng để hoạt động kiểm định trở nên thực chất và hiệu quả hơn. 

Luật Giáo dục (2019), Điều 60 quy định kiểm định là yêu cầu bắt buộc, được tiến hành theo chu kỳ, và là căn cứ quan trọng để công nhận chuẩn quốc gia, xếp hạng cơ sở giáo dục. Cùng với đó, Điều 110 Luật Giáo dục 2019 tạo hành lang cho việc thành lập các tổ chức kiểm định ngoài công lập, hướng tới đội ngũ chuyên gia đánh giá chuyên nghiệp, có năng lực và hoạt động theo chuẩn mực quốc tế. 

Kiểm định chất lượng đang trở thành động lực nâng cao chất lượng giáo dục đại học. Khi kết quả gắn với tự chủ và tuyển sinh, các trường buộc phải cải tiến đội ngũ, chương trình và quản trị. Việc công khai kết quả giúp tăng minh bạch và tạo áp lực cạnh tranh bằng chất lượng. Các tiêu chí mới thúc đẩy chuyển đổi số, hoàn thiện quản lý chất lượng. Những trường đạt chuẩn khu vực hoặc quốc tế như AUN-QA, FIBAA cũng có lợi thế trong liên kết đào tạo và thu hút sinh viên quốc tế.

Xây dựng đại học Việt Nam theo chuẩn mực toàn cầu

Chương trình “Phát triển hệ thống bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục giai đoạn 2022–2030” (Quyết định số 78/QĐ-TTg) sau khi triển khai đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực. Tính đến hết năm 2024, cả nước có 2.224/ hơn 6.000 chương trình đào tạo được kiểm định, đạt tỷ lệ 37,1% - vượt chỉ tiêu 35% đặt ra đến năm 2025. Đáng chú ý, hơn 600 chương trình đã đạt chuẩn kiểm định quốc tế, cho thấy chất lượng đào tạo đang được nâng tầm. 

Nhiều trường đại học tại Việt Nam đang nỗ lực nâng cao chất lượng đào tạo và củng cố uy tín trong hệ thống giáo dục đại học. Tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQGHN), đến năm 2024, 100% chương trình đào tạo đại học đủ điều kiện đã hoàn thành kiểm định chất lượng. Tính đến cuối tháng 5/2025, nhà trường có 7 chương trình đào tạo đại học (CTĐTĐH) được kiểm định theo bộ tiêu chuẩn AUN-QA, 18 CTĐTĐH được đánh giá theo tiêu chuẩn của Bộ GDĐT, 100% các CTĐTĐH đã trải qua đánh giá đồng cấp (peer-review), khẳng định cam kết nâng cao chất lượng một cách thực chất.

Trường Đại học Thể dục Thể thao Bắc Ninh đón nhận giấy chứng nhận kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục (Ảnh: Trường Đại học Thể dục Thể thao Bắc Ninh)

Vừa qua Trường Đại học Thể dục Thể thao Bắc Ninh đã đón nhận Giấy chứng nhận kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục đại học chu kỳ 2, cùng kết quả xếp hạng đối sánh UPM đạt 4 sao Plus cấp cơ sở giáo dục và 5 sao chương trình đào tạo Huấn luyện thể thao. Đây là bước tiến quan trọng, khẳng định uy tín và cam kết của trường trong đào tạo nguồn nhân lực thể thao chất lượng cao.

Theo GS.TS Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, trong năm 2025 Bộ GDĐT sẽ tập trung hoàn thiện khung bảo đảm chất lượng bên trong, bảo đảm tính đồng bộ từ chương trình đào tạo đến khoa, phòng và hội đồng trường.

Những kết quả trên đã cho thấy những chuyển biến tích cực trong công tác kiểm định nhưng vẫn tồn tại những “điểm nghẽn” cần tháo gỡ. Khi một số cơ sở giáo dục vẫn thiếu chủ động trong cải tiến chất lượng. Công tác kiểm định cũng gặp khó do thiếu đội ngũ kiểm định viên được đào tạo bài bản, nhất là ở các lĩnh vực chuyên sâu. Bên cạnh đó, hạ tầng số chưa đồng đều khiến nhiều trường chưa đáp ứng yêu cầu số hóa hồ sơ và quản lý dữ liệu theo bộ tiêu chí mới.

Để khắc phục tình trạng trên, tại dự thảo Thông tư thay thế Thông tư 12/2017 đã đưa ra 6 nội dung lớn sửa đổi: cập nhật bộ tiêu chuẩn đánh giá theo AUN-QA 3.0; đổi mới cách đánh giá; tích hợp hướng dẫn đánh giá tiêu chí và biểu mẫu thành một bộ phận của Thông tư dưới dạng các phụ lục kèm theo; bổ sung quy định đặc thù và tăng cường tính minh bạch; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số; quy định rõ trách nhiệm và hậu kiểm

Thực hiện chủ trương ưu tiên cho giáo dục đại học, vừa qua tại Kỳ họp Quốc hội thứ 10, Bộ GDĐT đã trình và báo cáo thẩm tra về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng GDĐT giai đoạn 2026 – 2035, với tổng vốn dự kiến hơn 580.000 tỷ đồng. Chương trình đặt mục tiêu tạo đột phá về chất lượng đào tạo đại học, đặc biệt ở các lĩnh vực công nghệ then chốt như AI và bán dẫn. Đây được xem là bước đi chiến lược nhằm chuẩn hóa và nâng cấp hệ thống giáo dục trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Kiểm định chất lượng giáo dục đang trở thành động lực quan trọng để nâng tầm giáo dục đại học Việt Nam. Trong bối cảnh cạnh tranh mạnh mẽ, kiểm định là nền tảng xây dựng một nền giáo dục đại học chất lượng và bền vững.

Bảo Ngọc, Hà Giang

Tài liệu tham khảo

Cục Quản lý chất lượng - Bộ GDĐT (2025). Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng: Sẽ có nhiều bứt phá về công tác kiểm định trong năm 2025

https://vqa.moet.gov.vn/vi/news/tin-tuc-su-kien/cuc-truong-cuc-quan-ly-chat-luong-se-co-nhieu-but-pha-ve-cong-tac-kiem-dinh-trong-nam-2025-174.html

Bộ GDĐT (2025). Dự thảo Thông tư thay thế Thông tư 12/2017 quy định về kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục đại học

http://vqa.moet.gov.vn/vi/news/tin-tuc-su-kien/sau-noi-dung-lon-sua-doi-quy-dinh-ve-kiem-dinh-chat-luong-co-so-giao-duc-dai-hoc-221.html

Bộ Chính trị (2025), Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

https://tulieuvankien.dangcongsan.vn/he-thong-van-ban/van-ban-cua-dang/nghi-quyet-so-71-nqtw-ngay-2282025-cua-bo-chinh-tri-ve-dot-pha-phat-trien-giao-duc-va-dao-tao-11771

Bộ GDĐT (2023). Thông tư số 13/2023/TT-BGDĐT Quy định việc giám sát, đánh giá tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục đại học và cao đẳng sư phạm

https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=208187&classid=1&typegroupid=6 

Quốc hội (2019). Luật Giáo dục

https://vanban.chinhphu.vn/default.aspx?pageid=27160&docid=197310