Đặc điểm của sách giáo khoa điện tử trong dự thảo thông tư mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo

Ảnh minh hoạ

Dự thảo Thông tư gồm 5 chương và 17 điều, thiết lập một khung pháp lý chặt chẽ và đầy đủ cho SGK điện tử: phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng; nguyên tắc biên soạn SGK điện tử; tiêu chuẩn SGK điện tử; quy trình chuyển thể SGK bản in sang SGK điện tử; tổ chức và hoạt động của hội đồng quốc gia thẩm định SGK điện tử; hồ sơ, trình tự, thủ tục đề nghị thẩm định, phê duyệt cho phép sử dụng SGK điện tử.

Sự ra đời của Thông tư không chỉ nhằm chuẩn hóa các quy định về SGK điện tử mà còn khẳng định quyết tâm của ngành giáo dục trong việc đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia, hình thành thế hệ công dân số có năng lực thích ứng với thời đại mới. Khi SGK điện tử được triển khai rộng rãi và đồng bộ, các nhà trường sẽ có thêm công cụ hỗ trợ quản lý học tập, tăng cường kết nối giữa giáo viên – học sinh – phụ huynh và thúc đẩy đổi mới phương pháp giảng dạy.

SGK điện tử phải đảm bảo tính chính xác về mặt nội dung, hoàn thiện về mặt kĩ thuật, giao diện

Trong dự thảo Thông tư, Bộ GD&ĐT nhấn mạnh rằng tiêu chuẩn quan trọng và bắt buộc đầu tiên đối với SGK điện tử là phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu hiện hành của SGK theo chương trình giáo dục phổ thông. Dù được trình bày dưới hình thức số, nội dung SGK điện tử phải đồng nhất hoàn toàn với SGK bản in, không được tự ý thay đổi, lược bỏ hay thêm thắt yếu tố gây sai lệch chương trình.

Ảnh minh hoạ

Bên cạnh tính chính xác, định dạng số của SGK điện tử phải tuân thủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn kĩ thuật hiện hành; SGK điện tử phải có khả năng tương thích trên nhiều thiết bị: máy tính, điện thoại thông minh, máy tính bảng, máy đọc sách,… Đồng thời SGK điện tử cần đáp ứng đầy đủ các quy định hiện hành về bản quyền, quyền sở hữu trí tuệ, quy chuẩn bảo mật, quy chuẩn về lưu chiểu.

Ngoài ra, SGK điện tử cũng phải đáp ứng được những tiêu chuẩn về giao diện và khả năng hiển thị: được thiết kế tối ưu hóa cho từng nhóm thiết bị, đảm bảo bố cục rõ ràng, trực quan, dễ sử dụng. Các yếu tố như phông chữ, cỡ chữ, độ tương phản, màu sắc, hiệu ứng hình ảnh và âm thanh phải phù hợp với sức khỏe, thị giác của học sinh ở từng cấp học. Đây là điểm đặc biệt quan trọng trong bối cảnh học sinh ngày càng tiếp xúc nhiều với màn hình thiết bị điện tử; SGK điện tử không chỉ đẹp và hiện đại mà phải an toàn, khoa học và thân thiện với trẻ em.

Một đặc điểm nổi bật là SGK điện tử phải hỗ trợ truy cập cho người khuyết tật, đây là bước tiến lớn hướng tới giáo dục hòa nhập, đảm bảo mọi học sinh đều có cơ hội tiếp cận tri thức bình đẳng.

Bên cạnh đó, để giữ gìn tính thuần khiết của tài liệu giáo dục, dự thảo quy định SGK điện tử không được phép chèn quảng cáo, nội dung kinh doanh, gợi ý mua sắm hay giới thiệu sản phẩm bên ngoài. Điều này bảo đảm môi trường học tập sạch, không bị xao nhãng, không chịu tác động từ thương mại hay yếu tố giải trí không phù hợp — qua đó giữ vững tính chuẩn mực của một tài liệu giáo dục quốc gia.

Tính năng hiện đại, đảm bảo tính ổn định, bảo mật và dễ sử dụng

Theo dự thảo Thông tư, SGK điện tử được trang bị bộ tính năng hỗ trợ học tập và giảng dạy linh hoạt, từ tìm kiếm, đánh dấu, ghi chú cho tới phóng to – thu nhỏ nội dung giúp học sinh học tập chủ động và cá nhân hóa trải nghiệm. SGK điện tử cũng cho phép các tương tác cơ bản như chọn đáp án, kéo thả, nghe lặp lại, nhập văn bản,… giúp việc học trở nên sinh động và hấp dẫn hơn.

Không chỉ dừng lại ở các chức năng truyền thống, SGK điện tử còn có khả năng tích hợp trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence), công nghệ thực tế ảo (Virtual Reality) và kết nối với hệ thống quản lý học tập (Learning Management System). Điều này mở ra trải nghiệm về khả năng học tập thông minh, phân tích hành vi học tập, gợi ý bài tập và cung cấp các trải nghiệm trực quan vượt trội cho người học.

Ảnh minh hoạ

SGK điện tử sử dụng được trực tuyến và ngoại tuyến, tuân thủ dầy đủ các quy định

Một trong những điểm đáng chú ý nhất của dự thảo là SGK điện tử là có thể dùng trực tuyến lẫn ngoại tuyến, nghĩa là người học có thể tải nội dung xuống trước và sử dụng kể cả khi không có kết nối Internet. Điều này đặc biệt quan trọng với học sinh ở vùng sâu, vùng xa – nơi hạ tầng mạng còn hạn chế.

Dự thảo quy định rõ: hệ thống máy chủ lưu trữ dữ liệu phải đặt tại Việt Nam, sử dụng tên miền Internet Việt Nam, do Bộ GDĐT giao cho đơn vị có chức năng theo quy định của pháp luật tổ chức vận hành, bảo trì, cập nhật định kì với sự giám sát của Bộ GDĐT.

Ngoài ra, SGK điện tử phải tuân thủ đầy đủ các quy định của Luật Xuất bản, Luật An ninh mạng và Luật Công nghiệp Công nghệ số hiện hành. Đồng thời, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về bảo mật và quyền riêng tư dữ liệu cá nhân; có các biện pháp phòng ngừa và bảo vệ khỏi các mối đe dọa an ninh mạng, đảm bảo không chứa các liên kết hay nội dung độc hại, phản cảm.

Tổ chức thực nghiệm – Đánh giá trải nghiệm dùng SGK điện tử trên từng nhóm đối tượng

Dự thảo Thông tư yêu cầu các tổ chức, nhà xuất bản hoặc đơn vị được Bộ GD&ĐT giao nhiệm vụ chuyển thể SGK từ bản in sang điện tử phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện về xuất bản điện tử.

Ảnh minh hoạ

Dự thảo Thông tư nêu rõ, đơn vị chuyển thể phối hợp với các cơ sở giáo dục phổ thông tổ chức thực nghiệm kỹ thuật và đánh giá trải nghiệm người dùng trên các nhóm đối tượng học sinh, giáo viên đại diện, nhằm bảo đảm tính phù hợp, dễ sử dụng và hiệu quả trong dạy – học. Báo cáo kết quả thực nghiệm bao gồm các chỉ số về độ trễ, lỗi kĩ thuật và mức độ thuận tiện trong thao tác, tính hiệu quả. Số tiết thực nghiệm tối thiểu bằng 10% tổng số tiết quy định trong chương trình giáo dục phổ thông của mỗi môn học và hoạt động giáo dục.

Sau quá trình thực nghiệm, đơn vị chuyển thể sẽ tiến hành chỉnh sửa, biên tập và hoàn thiện bản mẫu SGK điện tử trước khi gửi đến đơn vị tổ chức thẩm định theo đúng quy trình. Đáng chú ý, SGK điện tử sẽ được cập nhật mỗi khi SGK bản in chỉnh sửa, bảo đảm tính thống nhất tuyệt đối về nội dung. Quy trình chỉnh sửa, cập nhật SGK điện tử thực hiện như quy trình chuyển thể được quy định Thông tư này, trừ quy định về thực nghiệm SGK điện tử. Trường hợp phải tổ chức thực nghiệm SGK điện tử chỉnh sửa, cập nhật do Bộ trưởng Bộ GDĐT quyết định.

Thảo Ly

Tài liệu tham khảo:

https://moet.gov.vn/tin-tuc/lay-y-kien-quy-dinh-ve-tieu-chuan-quy-trinh-chuyen-the-tham-dinh-sgk-dien-tu-bien-soan-theo-chuong-trinh-gdpt2.html?categoryId=101914884