Thúc đẩy tinh thần tự học của giáo viên vùng khó Trà Linh, TP. Đà Nẵng

Trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến những biến đổi sâu sắc và toàn diện, đặc biệt là sự bùng nổ của công nghệ số và trí tuệ nhân tạo đang tái định hình nền giáo dục toàn cầu, mỗi quốc gia đều phải xác lập tầm nhìn và chiến lược mới cho hệ thống giáo dục tương lai. Giáo dục Việt Nam không nằm ngoài xu thế tất yếu của kỷ nguyên khoa học – công nghệ.

Nghị quyết số 71/NQ-CP về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Chính phủ đã nhấn mạnh yêu cầu “Tập trung xây dựng đội ngũ nhà giáo, cơ sở vật chất trường lớp đạt chuẩn, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non và phổ thông” đồng thời đẩy mạnh “chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục và đào tạo.”

Bám sát tinh thần đó, TP. Đà Nẵng đã triển khai nhiều giải pháp thiết thực. Trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021–2030 (giai đoạn I: 2021–2025) theo Quyết định 1719/QĐ-TTg. Thành phố Đà Nẵng chỉ đạo các cơ sở giáo dục tổ chức tập huấn, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên theo quy định, đảm bảo triển khai hiệu quả Chương trình Giáo dục phổ thông 2018; đồng thời chú trọng nâng cao năng lực số, kỹ năng ứng dụng công nghệ trong quản lý và giảng dạy, giúp học sinh biết vận dụng các công cụ công nghệ trong học tập và đời sống.

Việc xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên các trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú và các trường có học sinh ở bán trú được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, là đòn bẩy quan trọng thúc đẩy phát triển giáo dục vùng dân tộc thiểu số, miền núi của TP. Đà Nẵng.

Hình thành năng lực số cho giáo viên

Một trong những nội dung tập huấn đầu tháng 8 hàng năm của Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Nam (xã Trà Linh, TP. Đà Nẵng) là nâng cao năng lực số cho giáo viên. Từ vài năm nay, Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Nam đẩy mạnh ứng dụng CNTT và chuyển đổi số vào quản trị trường học. Thầy cô buộc phải sử dụng thành thạo các phần mềm trên hệ thống Vnedu như quản lý điểm, báo giảng, kế hoạch dạy học, thiết lập các theo dõi quản lý học sinh, mượn sách, thiết bị thư viện… Riêng kế hoạch bài dạy, giáo viên gửi lên hệ thống VnEdu để tổ chuyên môn và ban giám hiệu ký duyệt bằng chữ ký số trước 2 ngày so với lịch dạy học theo thời khóa biểu. Ngay cả việc xây dựng đề kiểm tra của giáo viên, tổ chuyên môn cũng gửi về ban giám hiệu để duyệt thông qua công cụ trên website.

Thầy Nguyễn Thanh Bảo, tổ trưởng tổ chuyên môn Khoa học tự nhiên chia sẻ: “Với những giáo viên gặp hạn chế về công nghệ thông tin, Ban Giám hiệu sẽ đảm nhận việc tập huấn, hướng dẫn để xử lý các tình huống trục trặc về mặt kỹ thuật do thao tác không đúng quy trình”. Các lỗi thường gặp của giáo viên như không chuyển từ file word sang file PDF trước khi tải dữ liệu lên hệ thống; tải lên hoàn tất nhưng không lưu và thoát ra ngoài nên không có kế hoạch bài dạy trên hệ thống. Trong khi đó, những giáo viên trẻ, tuy thành thạo về công nghệ thông tin nhưng lại gặp lúng túng khi xây dựng kế hoạch bài dạy. Vì vậy, trong sinh hoạt các tổ chuyên môn của Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Nam, có thêm nội dung hướng dẫn, hỗ trợ giáo viên mới về soạn giảng, phương pháp sư phạm, cách tổ chức các hoạt động giáo dục...

Học sinh cấp THCS của Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Nam tham gia cuộc thi Olympic tiếng Anh trên Internet cấp trường. Ảnh: NTCC

Ông Võ Đăng Chín, Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Nam cho biết, trước khi bước vào năm học 2025 – 2026, Hội đồng sư phạm nhà trường dành một lượng thời gian phù hợp để tập huấn và thực hành các thao tác liên quan đến học bạ số như nhập dữ liệu, cập nhật mã định danh của học sinh, lưu trữ trên hệ thống, sử dụng chữ ký số, cách nhận xét học sinh ở các môn học khi làm học bạ số...

Ông Nguyễn Đăng Chín cho biết: “Việc bồi dưỡng kỹ năng công nghệ cho giáo viên được nhà trường tiến hành thường xuyên, liên tục. Giáo viên cần biết cách sử dụng công nghệ số để đổi mới phương pháp dạy học, sử dụng công cụ đánh giá trực tuyến để đo lường năng lực số của học sinh. Việc ứng dụng công nghệ số trong giảng dạy là cần thiết, từ soạn giảng bằng phần mềm trình chiếu, khai thác nguồn học liệu số, trong điều kiện cho phép có thể tổ chức các hoạt động tương tác trực tuyến đến sử dụng công cụ đánh giá trực tuyến. Đồng thời, giáo viên cần phát triển năng lực tự học, tự bồi dưỡng để luôn cập nhật công nghệ mới và chia sẻ kinh nghiệm với đồng nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy”.

Với những giáo viên hợp đồng, giáo viên mới của Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Nam sẽ được hướng dẫn thêm về công nghệ thông tin để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số của nhà trường.

Thực tế cho thấy, giáo viên sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học sẽ thay đổi không khí học tập của học sinh, góp phần làm tăng hiệu quả tiếp nhận. Hầu hết học sinh của trường là dân tộc Hrê Tại Trường THCS Long Hiệp (xã Minh Long, Quảng Ngãi). Thời gian đầu, các em gặp khó khăn trong việc học môn Tin học. Để khắc phục tình trạng này, thầy Nguyễn Văn Hưng - giáo viên môn Tin học đã ứng dụng các trò chơi trực tuyến, kiểm tra và chấm điểm trắc nghiệm. Nhờ vậy, học sinh hứng thú, chủ động hơn trong việc học bộ môn.

Tự học từ cộng đồng giáo viên đổi mới – sáng tạo

Từ năm học 2025 – 2026 này, Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Nam bổ sung thêm một nội dung mới trong đánh giá chuyên môn của giáo viên.

Theo đó, mỗi thầy cô giáo sẽ đóng góp ít nhất 1 bài đăng tải lên kho học liệu số của trường. Nội dung có thể là sáng kiến kinh nghiệm về phương pháp dạy học, cách tổ chức hoạt động giáo dục, xây dựng đề thi đáp ứng ma trận đề, trao đổi chuyên môn... Giáo viên có thể sưu tầm hoặc tự viết, kèm theo mỗi bài đều phải có nhận xét, đánh giá của cá nhân như mức độ áp dụng vào điều kiện dạy học thực tế tại trường, mặt được, mặt chưa được, các nội dung có thể bổ sung, điều chỉnh...

Giáo viên Trường Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Nam sinh hoạt tổ chuyên môn. Ảnh: NTCC

“Ban giám hiệu và tổ chuyên môn sẽ đánh giá dựa trên nội dung bài được đăng tải cùng những nhận xét của giáo viên. Đây là một trong những cách thức thúc đẩy giáo viên duy trì việc tự học để đổi mới phương pháp, nâng cao hiệu quả giáo dục cũng như vận dụng linh hoạt vào thực tế dạy – học tại trường. Thầy cô giáo sẽ phải “nhúng” mình vào không khí đổi mới của cộng đồng giáo viên dạy học sáng tạo trên khắp cả nước để thấy được đồng nghiệp của mình không ngừng tự làm mới các tiết dạy, để mỗi ngày đến trường thực sự là một ngày vui đối với cả người dạy cũng như người học” – ông Võ Đăng Chín bày tỏ.

Thầy giáo Đinh Văn Theo đang dạy hợp đồng năm thứ 2 tại Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Nam. Ngoài các buổi sinh hoạt chuyên môn tập trung, ban giám hiệu nhà trường đã hình thành các nhóm zalo để những giáo viên mới như thầy Theo được hỗ trợ, tháo gỡ các vướng mắc trong quá trình tự bồi dưỡng các mô – đun của Chương trình GDPT 2018 theo tài khoản mà nhà trường đã hỗ trợ đăng ký cho những giáo viên mới. Các vấn đề phát sinh trong quá trình sử dụng hệ thống VnEdu để báo giảng, cập nhật kế hoạch bài dạy... cũng được hỗ trợ tối đa”.

Từ những thông tin về các cộng đồng dạy học đổi mới – sáng tạo, dạy học tích cực, trường học hạnh phúc... được gửi vào các nhóm sinh hoạt chuyên môn, thầy Theo chủ động tìm kiếm các nguồn tài liệu, video... để tham khảo thêm về dạy học STEM, thiết kế giáo án điện tử, cách lồng ghép các trò chơi để vừa tạo sự hấp dẫn cho tiết học nhưng học sinh vẫn nắm vững được kiến thức... “Các diễn đàn cộng đồng giáo viên dạy học sáng tạo có cả những thầy cô giáo đang dạy học ở các trường học vùng đặc biệt khó khăn. Từ những trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm của đồng nghiệp, tôi hiểu rằng không chỉ trường học ở vùng thuận lợi mới có thể ứng dụng công nghệ thông tin cùng các phương pháp dạy học mới mẻ, hiện đại vào tiết dạy mà giáo viên phải biết lựa chọn hình thức, phương pháo nào phù hợp với mức độ tiếp nhận của học sinh, để các em không sợ học, ngược lại, còn kích thích sự tò mò, khám phá trong quá trình học tập” – thầy Theo chia sẻ.

Thầy Nguyễn Thanh Bảo thì cho rằng, để đáp ứng yêu cầu dạy học trong bối cảnh mới, theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh đỏi hỏi giáo viên phải không ngừng tự học và cập nhật công nghệ. Việc bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ từ cộng đồng giáo viên dạy học, theo như thầy Bảo, đã giúp các tiết dạy của mình bớt đi sự đơn điệu, tăng tương tác giữa học sinh – giáo viên, học sinh – học sinh nên việc tiếp nhận kiến thức của các em không còn bị động. Các cộng đồng giáo viên dạy học sáng tạo, ở một góc độ nào đó, đã tiếp thêm lửa để những giáo viên vùng khó như thầy Bão có thể tận dụng các thế mạnh của công nghệ để không ngừng học hỏi, không bị thụt lùi trong chuyên môn.

Những nỗ lực của đội ngũ cán bộ, giáo viên Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Nam cho thấy, dù điều kiện còn nhiều khó khăn, tinh thần đổi mới và tự học vẫn là động lực mạnh mẽ để mỗi thầy cô vượt qua giới hạn của bản thân, tiếp cận tri thức mới và lan tỏa giá trị tích cực trong môi trường sư phạm. Việc ứng dụng công nghệ số, tham gia cộng đồng giáo viên sáng tạo không chỉ giúp nâng cao năng lực chuyên môn mà còn hình thành văn hóa học tập suốt đời trong nhà trường.

Tinh thần tự học và khát vọng đổi mới của đội ngũ giáo viên Trà Linh được tiếp sức bởi các chủ trương, chính sách của Nhà nước và thành phố Đà Nẵng trong việc ưu tiên đầu tư, tạo điều kiện phát triển giáo dục vùng khó. Khi người thầy được hỗ trợ và chủ động làm chủ công nghệ, chất lượng giáo dục vùng dân tộc thiểu số, miền núi được nâng lên, khoảng cách giữa miền núi và miền xuôi dần được thu hẹp.

Hà Trần - Trịnh Thu