Tiếng Anh sẽ trở thành môn học bắt buộc từ lớp 1

Từ “môn học” đến “ngôn ngữ thứ hai”

Trong nhiều năm qua, tiếng Anh luôn được xem là môn học bắt buộc trong trường phổ thông, nhưng chủ yếu chỉ ở mức độ “ngoại ngữ”, nghĩa là học sinh học để thi, ít có cơ hội sử dụng thực tế. Đề án mới đánh dấu sự chuyển đổi căn bản: từ học tiếng Anh như một môn học sang sử dụng tiếng Anh như một công cụ giao tiếp và học tập.

Ảnh minh hoạ

Theo Đề án “Đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học vừa được Phó Thủ tướng Lê Thành Long phê duyệt, kể từ năm 2025 cho đến năm 2030, tất cả trường phổ thông trên cả nước sẽ dạy tiếng Anh cho trẻ ngay từ lớp 1 nhằm bảo đảm mọi học sinh đều được tiếp cận ngôn ngữ này từ bậc tiểu học.

Hiện, tại Việt Nam, Tiếng Anh là môn học bắt buộc cho học sinh từ lớp 3 trở lên. Đối với học sinh lớp 1, lớp 2, các trường đáp ứng đủ điều kiện về giáo viên, cơ sở vật chất có thể tổ chức dạy thêm dưới hình thức môn tự chọn với 70 tiết mỗi năm, tương đương 2 tiết mỗi tuần.

Theo đề án mới, ở bậc phổ thông, trong giai đoạn 2025-2030, ít nhất 20% cơ sở giáo dục phổ thông được kỳ vọng đạt Mức độ 1 - mức cơ bản trong hệ thống đánh giá năng lực sử dụng tiếng Anh trong nhà trường. Cùng với đó, 5% cơ sở được kỳ vọng đạt Mức độ 2 và 2% đạt Mức độ 3.

Bước sang giai đoạn 2030-2035, mục tiêu được nâng cao hơn với ít nhất 30% cơ sở giáo dục phổ thông trên cả nước đạt Mức độ 1, 10% đạt Mức độ 2 và 5% đạt Mức độ 3. 

Đây được xem là giai đoạn củng cố, mở rộng mô hình dạy và học bằng tiếng Anh, đồng thời từng bước hình thành môi trường giáo dục song ngữ tại nhiều địa phương.

Từ năm 2035 đến 2045, việc đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học được đẩy mạnh trên phạm vi toàn quốc. Theo đó, đến năm 2040, ít nhất 40% cơ sở giáo dục phổ thông đạt Mức độ 1, 15% đạt Mức độ 2 và 10% đạt Mức độ 3. 

Mốc cuối cùng vào năm 2045 đặt ra mục tiêu là tối thiểu 50% cơ sở giáo dục phổ thông đạt Mức độ 1, 20% đạt Mức độ 2 và 15% đạt Mức độ 3.

Không riêng bậc tiểu học, bậc mầm non cũng có những mục tiêu riêng được đề cập. Đề án này nêu rằng giáo dục mầm non được xem là nền tảng quan trọng, giúp trẻ em Việt Nam sớm hình thành năng lực tiếp cận ngôn ngữ quốc tế.

Theo kế hoạch, từ năm 2025 đến 2030, toàn bộ các cơ sở giáo dục mầm non tại các thành phố và khu vực đô thị thuận lợi sẽ bảo đảm điều kiện để trẻ được làm quen với tiếng Anh, trong đó ít nhất 10% số cơ sở đạt Mức độ 1.

Giai đoạn 2030-2035, mục tiêu được mở rộng trên phạm vi cả nước. Đề án dự kiến ít nhất 80% cơ sở giáo dục mầm non sẽ đủ điều kiện để trẻ làm quen với tiếng Anh, trong khi 100% cơ sở tại vùng thuận lợi sẽ hoàn toàn triển khai hoạt động này. 

Đến giai đoạn 2035-2045, việc phổ cập tiếng Anh trong mầm non được kỳ vọng lan tỏa sâu rộng. Mục tiêu đến năm 2040 là 90% cơ sở giáo dục mầm non trên cả nước đủ điều kiện triển khai cho trẻ làm quen với tiếng Anh, góp phần tạo nền tảng cho việc đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học.

Trong đó, đề án đặt mục tiêu 30% cơ sở đạt Mức độ 1, 15% đạt Mức độ 2 và 5% đạt Mức độ 3 - cấp độ cao nhất về khả năng vận hành môi trường giáo dục bằng tiếng Anh.

Đến năm 2045, Việt Nam đặt mục tiêu hoàn thành phổ cập làm quen tiếng Anh ở bậc mầm non với 100% cơ sở trên cả nước đáp ứng điều kiện triển khai. 

Trong số đó, đề án kỳ vọng một nửa số cơ sở giáo dục mầm non đạt Mức độ 1, 20% đạt Mức độ 2 và 10% đạt Mức độ 3, qua đó hình thành thế hệ trẻ em Việt Nam có nền tảng ngôn ngữ vững chắc ngay từ những năm đầu đời, sẵn sàng cho quá trình học tập và hội nhập quốc tế.

Cơ hội đổi mới giáo dục và thách thức lớn về nhân lực, phương pháp và môi trường

Việc triển khai tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai mang lại nhiều cơ hội quan trọng cho cả hệ thống giáo dục. Trước hết, học sinh được tiếp cận tiếng Anh từ lớp 1 giúp hình thành nền tảng vững chắc, tạo điều kiện phát triển kỹ năng nghe - nói tự nhiên thay vì học thụ động qua sách vở. Nhiều nghiên cứu quốc tế cho thấy việc tiếp xúc ngôn ngữ thứ hai càng sớm, khả năng tiếp thu và sử dụng thực tế càng cao.

Bên cạnh đó, việc học tiếng Anh sớm giúp học sinh mở rộng khả năng tư duy, tự tin giao tiếp, tiếp cận tri thức quốc tế và nâng cao năng lực hội nhập. Trong bối cảnh nền kinh tế tri thức toàn cầu, tiếng Anh không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn là chìa khóa mở cửa đến kho tàng tri thức nhân loại. Khi tiếng Anh được sử dụng như ngôn ngữ thứ hai, học sinh có thể học các môn học bằng tiếng Anh, đọc tài liệu khoa học, tham gia các chương trình trao đổi quốc tế và tự tin bước ra thị trường lao động toàn cầu.

Không chỉ mang lại lợi ích cho người học, đề án còn góp phần thúc đẩy hệ thống giáo dục phát triển đồng bộ. Để đạt được mục tiêu, các trường buộc phải đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao trình độ giáo viên. Quá trình này tạo động lực để ngành giáo dục cải thiện chất lượng đào tạo nói chung, đặc biệt trong lĩnh vực ngoại ngữ – vốn được xem là điểm yếu của hệ thống giáo dục Việt Nam trong nhiều năm qua.

việc đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai vẫn đối mặt với nhiều thách thức không nhỏ. Thách thức đầu tiên là thiếu hụt giáo viên đạt chuẩn. Dạy tiếng Anh như một ngôn ngữ thứ hai đòi hỏi đội ngũ giáo viên có năng lực sử dụng ngôn ngữ tốt, phương pháp sư phạm hiện đại và khả năng tổ chức lớp học giao tiếp. Thực tế hiện nay, số lượng giáo viên tiếng Anh đạt chuẩn châu Âu (CEFR B2 trở lên) vẫn còn hạn chế, đặc biệt tại vùng nông thôn, miền núi và hải đảo.

Bên cạnh đó, cơ sở vật chất và môi trường dạy học cũng là trở ngại đáng kể. Nhiều trường ở vùng sâu, vùng xa thiếu phòng học tiếng, thiết bị nghe – nói, phần mềm tương tác hoặc tài liệu cập nhật. Nếu không có đầu tư đồng bộ, việc triển khai sẽ dễ bị hình thức: dạy đủ tiết nhưng không tạo được môi trường thực hành tiếng Anh thực chất.

Một thách thức khác là phương pháp dạy học. Trong nhiều năm, học sinh Việt Nam quen với cách học nặng ngữ pháp, luyện thi trắc nghiệm, ít cơ hội giao tiếp. Chuyển sang học tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai đòi hỏi đổi mới phương pháp triệt để: chú trọng thực hành, hoạt động nhóm, giao tiếp, học qua dự án, và học tích hợp nội dung – ngôn ngữ (Content and Language Integrated Learning – CLIL). Cùng với đó, hệ thống đánh giá năng lực cũng cần được thay đổi theo hướng đánh giá khả năng sử dụng tiếng Anh trong tình huống thực tế, thay vì chỉ đo điểm số.

Không thể không nhắc đến sự khác biệt vùng miền. Ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, việc dạy tiếng Anh từ lớp 1 đã phổ biến, thậm chí có nhiều trường song ngữ. Nhưng tại nhiều địa phương, đặc biệt là vùng dân tộc thiểu số, học sinh còn khó khăn trong việc học tiếng Việt – ngôn ngữ phổ thông – thì việc học thêm tiếng Anh lại càng gian nan. Nếu không có chính sách hỗ trợ đặc thù, khoảng cách giữa các vùng có thể bị nới rộng.

Tạp chí Giáo dục đã có một số bài viết về vấn đề này. Trong đó có đề cập tới vấn đề vòng tròn 3 ngôn ngữ. Trong đó, Việt Nam được nhận định có nhiều điểm tương đồng với Trung Quốc và Hàn Quốc về đặc thù lịch sử. Các nước này chú trọng vào ba yếu tố then chốt: đội ngũ giáo viên, môi trường học tập và chính sách linh hoạt theo từng vùng miền. Như vậy, chính sách ngôn ngữ thứ hai chỉ có thể thành công khi được đặt trong chiến lược dài hạn, có lộ trình và đầu tư bàn bản, thay vì triển khai ồ ạt hay mang tính phong trào.

Triển khai từng bước, bền vững và thực chất

Theo Bộ GDĐT, việc triển khai tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai sẽ bắt đầu từ mô hình thí điểm tại các địa phương đủ điều kiện, sau đó đánh giá, rút kinh nghiệm và mở rộng. Điều này cho thấy sự thận trọng cần thiết, bởi đây không chỉ là chính sách giáo dục, mà còn liên quan tới công bằng trong cơ hội học tập giữa các vùng miền. Việc đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học không chỉ là mục tiêu giáo dục, mà còn là động lực phát triển quốc gia. Một thế hệ trẻ Việt Nam thành thạo tiếng Anh sẽ có cơ hội học tập và làm việc trên phạm vi toàn cầu, góp phần đưa Việt nam trở thành trung tâm tri thức và sáng tạo trong khu vực.

Tuy nhiên, song hành với mục tiêu đó là trách nhiệm giữ gìn bản sắc ngôn ngữ và văn hoá dân tộc. Học tiếng Anh để hội nhập, không phải để thay thế tiếng Việt. Chủ trương đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai là một bước tiến lớn trong đổi mới giáo dục Việt Nam. Đó là hành trình dài đòi hỏi tầm nhìn, sự đầu tư và đồng thuận xã hội. Nếu được triển khai bài bản, đây sẽ là nền tảng để thế hệ trẻ Việt Nam tự tin bước ra thế giới với tâm thế song ngữ, tri thức toàn cầu và bản sắc Việt Nam bền vững.

Hà Giang

Tài liệu tham khảo:

Chính phủ (2025). Quyết định số 2371/QĐ-TTg ngày 27/10/2025 Phê duyệt Đề án “Đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2045”. https://datafiles.chinhphu.vn/cpp/files/vbpq/2025/10/2371-ttg.signed.pdf