Học bổng ngoài ngân sách - nguồn lực góp phần thúc đẩy công bằng trong giáo dục đại học

Nguồn lực xã hội hóa giúp mở rộng cơ hội học tập

Trong những năm gần đây, các trường đại học tại Việt Nam đã chủ động đẩy mạnh huy động nguồn lực xã hội nhằm mở rộng các chương trình hỗ trợ tài chính cho sinh viên. Trong đó, Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) là một trong những đơn vị tiên phong trong việc phát triển hệ thống học bổng đa dạng, phong phú, với tổng giá trị lên tới hàng chục tỷ đồng mỗi năm, được tài trợ bởi các doanh nghiệp, tổ chức quốc tế và quỹ học bổng. Nguồn lực này được ưu tiên dành cho sinh viên có thành tích học tập xuất sắc, hoàn cảnh khó khăn và nữ sinh theo học các ngành STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học).

Nguồn ảnh: Internet

Các chương trình học bổng tiêu biểu như BIDV - Chắp cánh ước mơ, POSCO Asia Fellowship, Quỹ Yamada Foundation, AEON Scholarship, Kumho Asiana, Lotte Hàn Quốc... không chỉ góp phần hỗ trợ sinh viên vượt qua khó khăn, mà còn thu hẹp khoảng cách tiếp cận giáo dục giữa các vùng miền, nhóm đối tượng và lĩnh vực học tập.

Điểm nổi bật của các chương trình này là kết hợp giữa hỗ trợ tài chính và cơ hội phát triển nghề nghiệp, thông qua việc tạo điều kiện thực tập, hướng nghiệp và tuyển dụng sớm, giúp sinh viên định hướng rõ ràng hơn con đường tương lai. Đây là mô hình liên kết hiệu quả giữa giáo dục đại học và thị trường lao động, góp phần hình thành đội ngũ sinh viên năng động, có năng lực thích ứng và sẵn sàng đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện đại.

Minh bạch, gắn kết và nhân rộng giá trị xã hội

Bên cạnh những lợi ích về tài chính và cơ hội nghề nghiệp, các trường đại học đang thúc đẩy cơ chế xét chọn học bổng minh bạch, công khai dựa trên dữ liệu số, có sự tham gia của các doanh nghiệp, đại diện sinh viên nhằm đảm bảo sự công bằng, khách quan. Các hoạt động này còn gắn kết chặt chẽ giữa các bên liên quan, giúp xây dựng môi trường giáo dục dân chủ, mở rộng thêm các cơ hội cho sinh viên tiếp cận các chương trình hỗ trợ.​

Đồng thời, các chính sách thúc đẩy doanh nghiệp tham gia đầu tư cho giáo dục như một phần của trách nhiệm xã hội, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng và thúc đẩy phát triển bền vững. Những doanh nghiệp có hoạt động từ thiện, các quỹ học bổng quốc tế đều góp phần kiến tạo xã hội học tập, đồng hành cùng chính phủ trong việc cải thiện chất lượng và khả năng tiếp cận giáo dục quốc gia.​

Thực trạng và tiềm năng mô hình học bổng quốc tế

Không chỉ giới hạn trong phạm vi quốc gia, các mô hình học bổng quốc tế ngày càng phổ biến, đặc biệt là tại các quốc gia phát triển. Các chương trình này không chỉ cung cấp tài chính mà còn tạo điều kiện cho sinh viên trao đổi, học tập, nghiên cứu trong môi trường quốc tế, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh của sinh viên Việt Nam trên thị trường lao động toàn cầu.

Các mô hình này còn đóng vai trò nâng cao nhận thức xã hội về việc phát triển giáo dục toàn diện, thúc đẩy quá trình xây dựng một xã hội học tập rộng rãi hơn. Theo góc nhìn của nhiều chuyên gia, các chương trình học bổng quốc tế chính là chìa khóa thúc đẩy sự đa dạng trong học tập, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.​

Ví dụ, trong các quốc gia phát triển như Mỹ, Canada, Australia, hình thức hỗ trợ tài chính này không chỉ là sự giúp đỡ của chính phủ và các tổ chức phi chính phủ mà còn là trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp, các quỹ tài trợ lớn. Chính sách này giúp đa dạng nguồn lực, mở rộng đối tượng tiếp cận, từ đó góp phần giảm thiểu tình trạng phân biệt giàu nghèo trong giáo dục.​

Dù có nhiều kết quả tích cực, mô hình học bổng ngoài ngân sách vẫn đối mặt với một số thách thức như tính minh bạch trong xét duyệt, khả năng huy động nguồn lực, cũng như việc đảm bảo tính bền vững của các chương trình hỗ trợ này. Để nâng cao hiệu quả của các chương trình xã hội hóa, cần thúc đẩy chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia mạnh mẽ hơn nữa, xây dựng hệ thống kiểm soát, đánh giá phù hợp, đồng thời nâng cao công tác truyền thông, vận động cộng đồng về ý nghĩa và trách nhiệm của việc học bổng xã hội.​ Hướng phát triển rõ ràng trong thời gian tới là mở rộng quy mô, đa dạng hóa hình thức hỗ trợ, đồng thời xây dựng các chương trình phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành, doanh nghiệp và cộng đồng xã hội để tạo ra chu trình hỗ trợ liên tục, bền vững, không chỉ dừng lại ở tài chính mà còn phát triển toàn diện về kiến thức, kỹ năng và thái độ sống.​

Trong bối cảnh đất nước vươn mình ra toàn cầu, các nguồn lực xã hội hóa, trong đó có học bổng ngoài ngân sách, chính là chìa khóa để mở rộng cơ hội học tập, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thúc đẩy sự công bằng và nhân văn trong giáo dục đại học. Việc xây dựng chiến lược phát triển các chương trình này, gắn kết chặt chẽ các thành phần xã hội, là trách nhiệm của toàn cộng đồng, góp phần tạo nên một xã hội học tập, phát triển toàn diện và bền vững.

Thuý An, Hà Giang

Tài liệu tham khảo:

Danh mục các học bổng ngoài ngân sách cho sinh viên Đại học Quốc gia Hà Nội năm học 2024-2025, Đại học Quốc gia Hà Nội.
https://vnu.edu.vn/danh-muc-cac-hoc-bong-ngoai-ngan-sach-cho-sinh-vien-dhqghn-nam-2024-2025-post38454.html

Chương trình học bổng Posco, Hàn Quốc năm học 2025-2026, Trường Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội.
https://uet.edu.vn/hoc-bong-posco-han-quoc-nam-hoc-2025-2026/

Góc nhìn: Học bổng góp phần thay đổi xã hội như thế nào?

https://www.hotcourses.vn/study-abroad-info/student-finance/goc-nhin-hoc-bong-gop-phan-thay-doi-xa-hoi-nhu-the-nao/