“Đặt hàng đào tạo” - hướng đi mới trong liên kết doanh nghiệp và nhà trường

Ảnh: Internet

Doanh nghiệp chủ động tham gia vào quá trình đào tạo

Nếu như trước đây doanh nghiệp chỉ xuất hiện ở giai đoạn tuyển dụng, thì nay nhiều đơn vị đã tham gia ngay từ giai đoạn thiết kế chương trình đào tạo. Doanh nghiệp không chỉ góp ý về kỹ năng, chuẩn đầu ra mà còn trực tiếp tham gia giảng dạy, cung cấp cơ sở thực hành và đánh giá kết quả học tập.

Tại Bắc Ninh, mô hình hợp tác giữa Samsung Việt Nam và Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh là một ví dụ tiêu biểu. Sinh viên của trường được học song song giữa lớp học và xưởng sản xuất, được kỹ sư của doanh nghiệp trực tiếp hướng dẫn quy trình công nghệ. Theo thông tin từ trang chính thức của trường, hơn 90% sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp, chủ yếu tại các doanh nghiệp đối tác, trong đó có Samsung Electronics Việt Nam. Ở miền Trung, THACO Group hợp tác với Trường Cao đẳng Cơ giới Quảng Nam, đầu tư nhà xưởng thực hành ngay trong khuôn viên trường, giúp sinh viên được tiếp cận công nghệ mới và môi trường làm việc hiện đại. Còn tại Hà Nội, FPT Education phát triển mô hình “doanh nghiệp trong trường học”, nơi sinh viên tham gia dự án thật từ năm thứ hai - hướng đi giúp người học tích lũy kinh nghiệm và tạo việc làm bền vững sau tốt nghiệp.

Theo Báo cáo Hội nghị Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) năm 2025 của Bộ GDĐT, trong năm học 2024-2025, hệ thống giáo dục nghề nghiệp đã tuyển sinh hơn 2,43 triệu người, trong đó gần 450 nghìn ở trình độ cao đẳng và trung cấp, đạt 100% kế hoạch. Đáng chú ý, nhiều trường đã xây dựng chương trình chất lượng cao gắn trực tiếp nhu cầu doanh nghiệp, trong các lĩnh vực mới như trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo, logistics và sản xuất vi mạch.

Xu hướng hợp tác này đang mở rộng nhanh tại nhiều địa phương - nơi các “trường trong khu công nghiệp” hình thành, sinh viên vừa học vừa làm, doanh nghiệp bảo đảm đầu ra và nhà trường được cập nhật công nghệ thực tiễn. Như vậy, “đặt hàng đào tạo” đang dần trở thành một phương thức hợp tác đôi bên cùng có lợi, nơi doanh nghiệp có được đội ngũ nhân lực đáp ứng yêu cầu sản xuất, còn nhà trường có điều kiện đổi mới chương trình và phương pháp đào tạo.

Hướng tới hệ sinh thái nhân lực bền vững và chính sách hỗ trợ lâu dài

Dù được đánh giá cao, song mô hình “đặt hàng đào tạo” hiện vẫn phát triển rời rạc, chưa có hành lang pháp lý và chính sách thống nhất. Phần lớn các hợp tác hiện nay dựa trên thỏa thuận tự nguyện giữa nhà trường và doanh nghiệp, nên khó nhân rộng ở quy mô toàn quốc. Theo Bộ GDĐT, trong dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) đang được xây dựng, nội dung “đào tạo theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp” sẽ được đưa vào như một hình thức chính thức của hợp tác công – tư trong giáo dục nghề nghiệp. Bên cạnh đó, Bộ cũng đề xuất cơ chế ưu đãi thuế, khấu trừ chi phí đào tạo, hoặc hỗ trợ tín dụng cho doanh nghiệp trực tiếp tham gia giảng dạy và đầu tư cơ sở thực hành.

Một số địa phương như Bắc Giang, Đồng Nai, Thái Nguyên đã chủ động triển khai mô hình “ba nhà” - Nhà nước, Nhà trường và Doanh nghiệp. Chính quyền hỗ trợ chính sách, doanh nghiệp đặt hàng kỹ năng, còn trường học chịu trách nhiệm đào tạo. Cách làm này đang giúp địa phương hình thành lực lượng lao động ổn định, giảm đáng kể tình trạng thừa - thiếu lao động cục bộ.

Tầm nhìn đến năm 2030, ngành Giáo dục hướng tới xây dựng hệ sinh thái nhân lực kép, trong đó đào tạo gắn sản xuất, học tập suốt đời đi đôi với chuyển giao công nghệ. Mục tiêu là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, linh hoạt, đủ sức cạnh tranh trong kỷ nguyên kinh tế số và công nghiệp xanh. Khi doanh nghiệp được tham gia thiết kế chương trình, nhà trường được cập nhật công nghệ, và người học có việc làm thực sự, “đặt hàng đào tạo” sẽ không chỉ là mô hình thử nghiệm mà trở thành trụ cột trong chiến lược nhân lực quốc gia.

Thuý An, Hà Giang