Xây dựng “Trường học hạnh phúc” trở thành điểm nhấn thi đua đổi mới giáo dục trong giai đoạn mới

Hoạt động xây dựng “trường học hạnh phúc” tại Trường THCS - THPT Hai Bà Trưng (Thành phố Hồ Chí Minh) (Ảnh: Trường THCS - THPT Hai Bà Trưng)

“Trường học hạnh phúc” - Mô hình nhân văn trong phát triển giáo dục

THHP là môi trường nơi mọi thành viên được tôn trọng, yêu thương, an toàn và có cơ hội phát triển bản thân. Ở đó, mối quan hệ giữa thầy - trò, giữa nhà trường - gia đình - xã hội được xây dựng trên nền tảng của sự thấu hiểu và đồng hành, chứ không chỉ là quản lý hay đánh giá.

Phong trào “Trường học hạnh phúc” được Công đoàn Giáo dục Việt Nam phát động từ năm 2019 thông quan lễ phát động “Triển khai Kế hoạch nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức nhà giáo vì một trường học hạnh phúc”. Phong trào THHP được phát động nhằm xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, nơi thầy cô hạnh phúc, học sinh hạnh phúc, phụ huynh yên tâm. Chương trình đề ra các tiêu chí cụ thể về môi trường sư phạm, quan hệ thầy trò và văn hóa ứng xử, hướng tới trường học lấy con người làm trung tâm và lan tỏa giá trị nhân văn.

Phong trào này nằm trong định hướng của Chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2030, tầm nhìn 2045, nhấn mạnh việc xây dựng mô hình trường học hạnh phúc, môi trường học tập hài hòa và hạnh phúc. Cùng với các văn bản nền tảng như Thông tư 06/2019/TT-BGDĐT về quy tắc ứng xử trong cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, thường xuyên của Bộ GDĐT những chính sách này không chỉ tạo hành lang pháp lý mà còn khẳng định “giáo dục hạnh phúc” là thước đo văn hóa tổ chức và chất lượng trường học trong giai đoạn mới.

Trên thực tế, nhiều địa phương đã có mô hình trường học hạnh phúc tiêu biểu như: Trường tiểu học, trung học cơ sở (THCS), trung học phổ thông (THPT) Tân Phú (Tân Phú, Thành phố Hồ Chí Minh), Trường THCS, THPT Hai Bà Trưng (Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh),… Các trường đều áp dụng các tiêu chí cụ thể: không bạo lực học đường, thân thiện, tôn trọng, hợp tác, giáo viên sáng tạo và học sinh được lắng nghe.

Sau hơn 7 năm phát động phong trào đã có hàng nghìn trường học trên toàn quốc hưởng ứng, tham gia tích cực. Nhiều địa phương đã đưa tiêu chí “hạnh phúc học đường” vào bảng xếp loại thi đua năm học. Điều này cho thấy phong trào đã dần chuyển hóa từ khẩu hiệu thành văn hóa nhà trường giúp giảm đáng kể các vụ việc bạo lực học đường, nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, khuyến khích đổi mới phương pháp dạy học tích cực và gia tăng cảm giác an toàn, hạnh phúc của học sinh khi đến trường.

Khi giáo viên là “hạt nhân của hạnh phúc học đường”

Một trường học chỉ có thể trở thành “nơi gieo hạt hạnh phúc” khi người dạy cảm thấy được tôn trọng, được ghi nhận và có cơ hội phát triển nghề nghiệp. Nhiều trường đã triển khai các hoạt động như vẽ, viết cảm nhận về trường học hạnh phúc để thúc đẩy xây dựng môi trường học đường hạnh phúc. Tiêu biểu tại Trường THCS Hoa Liên (Hà Tĩnh) triển khai thành công mô hình “Giờ học Hạnh phúc” với bốn tiêu chí cơ bản, hướng tới lớp học vui vẻ, thân thiện và gắn liền thực tiễn, khuyến khích thầy trò cùng thay đổi, tiến bộ và xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh. 

Một trong những hoạt động xây dựng “Trường học hạnh phúc” của cô trò Trường THCS Hoa Liên (Hà Tĩnh) (Ảnh: Trường THCS Hoa Liên)

Tương tự, Trường THCS - THPT Hai Bà Trưng (Thành phố Hồ Chí Minh) phát triển mô hình “Trường học hạnh phúc” lấy học sinh làm trung tâm, chú trọng giáo dục kỹ năng sống thông qua câu lạc bộ sở thích, sinh hoạt chuyên đề, hoạt động tình nguyện và thiện nguyện. Những mô hình này góp phần tạo nên môi trường học đường tích cực, giúp học sinh phát triển toàn diện, hình thành tinh thần trách nhiệm và ý thức cộng đồng. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, phong trào vẫn còn một số hạn chế. Ở nhiều nơi, việc triển khai còn mang tính hình thức, chạy theo danh hiệu thi đua hơn là chú trọng thay đổi văn hóa ứng xử thực chất. Công tác đánh giá phần lớn dựa trên cảm tính hoặc báo cáo, thiếu tiêu chí định lượng rõ ràng. Trong khi đó, giáo viên vẫn chịu áp lực hành chính và hồ sơ nặng nề, khiến họ khó duy trì tinh thần tích cực và sáng tạo trong giảng dạy.

Để phong trào “Trường học hạnh phúc” phát triển bền vững, cần chuẩn hóa tiêu chí trong hệ thống thi đua, kiểm định và đánh giá chất lượng, lấy hạnh phúc của người dạy, người học làm trung tâm. Phong trào cần gắn với đổi mới quản trị và chuyển đổi số, xây dựng hệ thống phản hồi hai chiều để theo dõi sức khỏe tinh thần và mức độ hài lòng của người học. Các địa phương nên phát triển mô hình điểm với ba trụ cột: môi trường an toàn, quan hệ tôn trọng và cơ hội phát triển toàn diện cho học sinh. Đồng thời, huy động sự chung tay của cộng đồng để tạo không gian học tập tích cực, hạnh phúc.

Từ góc nhìn chuyên môn, “hạnh phúc học đường” không chỉ là cảm xúc tích cực mà còn là năng lực nghề nghiệp của giáo viên và năng lực xã hội của học sinh, gắn với kỹ năng giao tiếp, hợp tác và quản lý cảm xúc. Việc bồi dưỡng kỹ năng này cần trở thành phần của giáo dục năng lực toàn diện. Khi được nhìn nhận như một triết lý giáo dục nhân văn, “trường học hạnh phúc” sẽ trở thành nền tảng phát triển giáo dục Việt Nam, nơi thầy cô sống với đam mê và học sinh học trong niềm vui.

          Bảo Ngọc, Hà Giang

Tài liệu tham khảo:

Bộ GDĐT (2019). Thông tư 06/2019/TT-BGDĐT ngày 12/4/2019 Quy định Quy tắc ứng xử trong cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục thường xuyên. https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=196910&classid=1