Quyết tâm phổ cập giáo dục mầm non trong giai đoạn mới

Ảnh minh hoạ

Bước đi cụ thể hoá tinh thần “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”

Giai đoạn mới của ngành Giáo dục đang mở ra với những kỳ vọng lớn. Ngày 20/10/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 227/2025/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Nghị quyết 218/2025/QH15 của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi. Trước đó, ngày 22/8/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, xác định giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, đặt ra những nhiệm vụ đột phá từ thể chế, nguồn lực đến tổ chức thực hiện. Trong bối cảnh đó, việc phổ cập giáo dục mầm non không chỉ là hoàn thành chỉ tiêu về số lượng mà còn là khâu then chốt trong bảo đảm công bằng, tạo nền tảng cho việc hình thành phẩm chất và năng lực người học từ những bước đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân.

Nghị định 277/2025/NĐ-CP xác lập khung pháp lý chi tiết cho việc phổ cập giáo dục mầm non, thể hiện qua một lộ trình rõ ràng: Đến năm 2028, có ít nhất 50% tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trở lên đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3-5 tuổi; đến năm 2030, 00% tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi. Đây là mục tiêu vừa mang tính khả thi, vừa khẳng định cam kết mạnh mẽ của Nhà nước đối với giáo dục mầm non.

Cùng với đó, Nghị định quy định nhiều chính sách hỗ trợ trực tiếp cho trẻ em, đặc biệt là nhóm yếu thế. Trẻ em thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, con liệt sĩ, thương binh, hoặc trẻ em khuyết tật học hoà nhập sẽ được hỗ trợ tiền ăn trưa 360.000 đồng/tháng, không quá 9 tháng/năm khi theo học tại cơ sở giáo dục mầm non công lập hoặc ở vùng đặc biệt khó khăn. Trẻ học ở cơ sở dân lập, tư thục thuộc khu công nghiệp, cụm công nghiệp cũng được hỗ trợ chi phí học tập 150.000 đồng/tháng, không quá 9 tháng/năm. Những chính sách này góp phần bảo đảm mọi trẻ em đều có cơ hội đến trường, bất kể hoàn cảnh kinh tế hay khu vực sinh sống.

Bên cạnh đó, việc phát triển mạng lưới trường, lớp và cơ sở vật chất được đặt lên hàng đầu. Nghị định yêu cầu các địa phương bảo đảm đủ trường, lớp, trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi cho trẻ; đồng thời ưu tiên quỹ đất, giảm thuế, cho thuê hoặc chuyển đổi linh hoạt đất đai để phát triển cơ sở giáo dục mầm non. Đặc biệt, Nghị định dành một phần quan trọng cho đội ngũ giáo viên: Yêu cầu bảo đảm bố trí đủ số lượng giáo viên mầm non tối đa theo định mức quy định; bảo đảm chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên thực hiện nhiệm vụ phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi trong cơ sở giáo dục mầm non. Giáo viên mầm non được tuyển dụng mới từ năm học 2025-2026 theo quy định của pháp luật, thực hiện nhiệm vụ phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi, cam kết công tác tại cơ sở giáo dục mầm non công lập được tuyển dụng ít nhất 5 năm, được hưởng chính sách hỗ trợ tối thiểu 1 năm tiền lương cơ sở. Đây là động thái khích lệ thiết thực, góp phần giải quyết tình trạng thiếu giáo viên ở cấp học này. Nghị định cũng quy định rõ quy trình kiểm tra, công nhận chuẩn phổ cập giáo dục mầm non, yêu cầu việc phổ cập phải gắn với các tiêu chí thực chất về cơ sở vật chất, điều kiện học tập và chất lượng chăm sóc - nuôi dưỡng - giáo dục.

Gắn kết với định hướng chiến lược của Nghị quyết số 71-NQ/TW

Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị đặt ra những định hướng có tính chiến lược lâu dài cho toàn ngành Giáo dục, trong đó giáo dục mầm non được coi là nền móng cho sự phát triển nhân lực quốc gia. Nghị quyết khẳng định: Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, nhấn mạnh việc đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho tương lai đất nước.

Đặc biệt, Nghị quyết nêu rõ: Giáo dục mầm non và phổ thông là nền tảng hình thành nhân cách, phát triển phẩm chất và năng lực người học. Đây là tư tưởng xuyên suốt giúp định hình cách tiếp cận mới trong giáo dục mầm non, không chỉ chăm sóc, trông giữ mà hướng tới phát triển trẻ toàn diện cả về thể chất, trí tuệ, cảm xúc và kỹ năng xã hội. Nghị quyết cũng yêu cầu đổi mới tư duy và thể chế quản lý giáo dục, huy động nguồn lực xã hội, phân cấp, trao quyền tự chủ cho các địa phương và cơ sở giáo dục, đồng thời bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục. Tinh thần này được cụ thể hoá trong Nghị định 277 thông qua các chính sách ưu đãi về đất đai, miễn giảm thuế và khuyến khích xã hội hoá giáo dục mầm non. Đây là sự gắn kết chặt chẽ giữa tầm nhìn chiến lược và hành động cụ thể, cho thấy quyết tâm của Chính phủ trong việc đưa tinh thần Nghị quyết vào cuộc sống.

Ngay sau khi Nghị quyết số 71-NQ/TW được ban hành, Bộ GDĐT đã phát động phong trào hành động trong toàn ngành, với phương châm “hiện đại, chất lượng, công bằng” và “quyết liệt, nhanh chóng, hiệu quả”. Trong chuỗi hành động đó, giáo dục mầm non được xác định là một trong những lĩnh vực cần chuyển biến mạnh mẽ nhất, bởi đây là điểm khởi đầu của hệ thống giáo dục và cũng là nơi thể hiện rõ nhất tính nhân văn, công bằng xã hội trong tiếp cận tri thức.

Thách thức và hướng giải pháp

Dù đã có khung chính sách, việc triển khai phổ cập giáo dục mầm non thực tế vẫn còn đối diện nhiều thách thức.

Thách thức lớn nhất nằm ở sự chênh lệch giữa các vùng miền. Ở vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo, điều kiện trường lớp, cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên vẫn còn nhiều thiếu thốn. Nhiều nơi, việc giải phóng mặt bằng hoặc bố trí quỹ đất cho trường học còn chậm, khiến việc mở rộng quy mô trường lớp gặp nhiều khó khăn. Một vấn đề khác là đội ngũ giáo viên. Việc tuyển mới giáo viên chỉ là giải pháp ngắn hạn, trong khi thách thức lớn hơn nằm ở bồi dưỡng chuyên môn, nâng cao năng lực sư phạm và điều kiện làm việc. Theo tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TW, phụ cấp ưu đãi nghề cho giáo viên mầm non cần được điều chỉnh tăng lên để phản ánh đúng vai trò và cống hiến của họ.

Bên cạnh đó, huy động nguồn lực xã hội là yêu cầu tất yếu, song cần đi đôi với bảo đảm công bằng. Các cơ sở mầm non dân lập, tư thực, nhất là ở các khu công nghiệp đang góp phần giảm tải cho hệ thống công lập. Để mô hình này phát triển hiệu quả, cần sự nhất quán trong chính sách hỗ trợ đầu tư, miễn tiền thuê đất, hỗ trợ trang thiết bị, đồng thời tăng cường thanh tra, giám sát để tránh thu sai, thu vượt.

Không thể coi việc phổ cập là hoàn thành khi chỉ đạt con số và tỉ lệ trẻ đến lớp, điều quan trọng hơn là trẻ được học trong môi trường an toàn, đủ điều kiện và được phát triển toàn diện. Nghị định số 277/2025/NĐ-CP là bước đi cụ thể hoá tinh thần của Nghị quyết 71-NQ/TW, thể hiện quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc bảo đảm công bằng và nâng cao chất lượng giáo dục ngay từ những năm đầu đời. Phổ cập giáo dục mầm non không chỉ là nhiệm vụ của ngành giáo dục, mà là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, các cấp chính quyền và toàn xã hội. Khi nền tảng giáo dục mầm non được củng cố, trẻ em được chăm sóc và phát triển tốt ngay từ sớm, Việt Nam sẽ có thêm những thế hệ công dân tự tin, sáng tạo, góp phần xây dựng đất nước phát triển nhanh, bền vững và nhân văn.

Hà Giang

Tài liệu tham khảo:

Bộ Chính trị (2025). Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/toan-van-nghi-quyet-so-71-nq-tw-cua-bo-chinh-tri-ve-dot-pha-phat-trien-giao-duc-va-dao-tao-119250828110759964.htm

Chính phủ (2025). Nghị định số 277/2025/NĐ-CP ngày 20/10/2025 Quy định chi tiết thi hành Nghị quyết số 218/2025/QH15 ngày 26/6/2025 của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3-5 tuổi. https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/nghi-dinh-so-277-2025-nd-cp-ve-pho-cap-giao-duc-mam-non-cho-tre-em-tu-3-den-5-tuoi-119251023132021697.htm