Hiện đại hoá giáo dục đại học, đặt mục tiêu nâng tầm và đột phá trong đào tạo nhân lực trình độ cao

Ảnh minh hoạ

Tái cấu trúc, hiện đại hoá hệ thống để tạo nền tảng cho tự chủ và phát triển tinh hoa

Theo Công văn số 6400/BGDĐT-GDĐH của Bộ GDĐT về việc thực hiện nhiệm vụ năm học 2025-2026 đối với giáo dục đại học, cao đẳng sư phạm, các cơ sở giáo dục đại học cần hoàn thiện chiến lược phát triển trong giai đoạn mới, gắn với quy hoạch mạng lưới giáo dục đại học và quy hoạch phát triển vùng, địa phương. Trọng tâm là xây dựng hệ thống quản trị hiện đại dựa trên công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, tinh gọn bộ máy, tăng tính tự chủ và trách nhiệm giải trình.

Yêu cầu này phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 71-NQ/TW, trong đó yêu cầu “sắp xếp, tái cấu trúc các cơ sở giáo dục đại học; phát triển 3-5 đại học tinh hoa theo mô hình đại học nghiên cứu đẳng cấp quốc tế, đào tạo nhân tài quốc gia”. Đây không chỉ là bước đi về quy mô tổ chức, mà còn thay đổi về chất lượng quản trị, từ mô hình điều hành sang quản trị học thuật và đổi mới sáng tạo.

Đến năm 2030, mục tiêu là 100% cơ sở giáo dục đại học đạt chuẩn quốc gia, trong đó 20% được đầu tư hiện đại, tương đương các nước phát triển ở châu Á và ít nhất 8 trường lọt nhóm 200 đại học hàng đầu châu Á, ít nhất 1 cơ sở giáo dục đại học thuộc nhóm 100 đại học hàng đầu thế giới ở một số lĩnh vực. Đây là những chỉ số phản ánh quyết tâm nâng tầm vị thế đại học Việt Nam trên bả đồ tri thức toàn cầu.

Một trong những nội dung trọng tâm của năm học 2025-2026 là phát triển đội ngũ giảng viên và người học chất lượng cao. Bộ GDĐT yêu cầu các trường rà soát quy hoạch đội ngũ, chuẩn hoá năng lực giảng dạy, tăng số lượng giảng viên được đào tạo tiến sĩ, nhất là trong các ngành STEM và công nghệ cao theo Đề án 89. Đồng thời, cần thu hút ít nhất 2.000 giảng viên giỏi từ nước ngoài, xây dựng chính sách đãi ngộ tương xứng để giữ chân nhân tài trong môi trường cạnh tranh.

Cùng với đó, các cơ sở đào tạo được khuyến khích mở rộng chương trình tài năng, đào tạo sau đại học gắn với nghiên cứu khoa học, hướng đến mục tiêu đến năm 2030 có 6.000 nghiên cứu sinh và 20.000 người học các chương trình tài năng, trong khi 35% người học theo học các ngành khoa học cơ bản, kỹ thuật và công nghệ. Đây là nhóm ngành được xem là “trụ cột” để Việt Nam phát triển nguồn nhân lực có trình độ cao, đáp ứng các ngành mũi nhọn như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, năng lượng xanh, công nghệ sinh học.

Đặc biệt, hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học cũng yêu cầu đổi mới tuyển sinh theo hướng công bằng, tin cậy, giảm số lượng phương thức xét tuyển, phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới, đồng thời tăng cường trách nhiệm của các trường trong công tác đảm bảo chất lượng đầu vào. Đây là một bước điều chỉnh quan trọng để chuẩn bị cho thế hệ sinh viên được đào tạo trong môi trường đại học tự chủ, mở và hội nhập.

Đưa đại học trở thành hạt nhân của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia

Trong bối cảnh Nghị quyết số 71 xác định giáo dục đại học là trung tâm của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, Bộ GDĐT yêu cầu các cơ sở đào tạo tăng cường hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và chuyển giao tri thức, gắn với đào tạo trình độ cao và tác động xã hội. Các trường cần chủ động hình thành nhóm nghiên cứu mạnh, trung tâm đổi mới sáng tạo, và thúc đẩy hợp tác Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp.

Đây cũng là hướng đi quan trọng để các trường đại học dẫn dắt các vùng đổi mới sáng tạo, đóng vai trò nòng cốt trong hệ sinh thái tri thức địa phương, gắn kết chặt chẽ giữa đào tạo, nghiên cứu và sản xuất. Các đề án trọng điểm như Đề án 131 về chuyển đổi số trong giáo dục đại học hay Đề án đào tạo nhân lực công nghệ cao trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, vi mạch bán dẫn, tự động hóa… đang được triển khai mạnh mẽ, tạo nền tảng cho một nền giáo dục đại học số hóa, hội nhập và sáng tạo.

Không chỉ vậy, Bộ GDĐT yêu cầu tăng cường kiểm định chất lượng, xây dựng văn hóa chất lượng, thực hiện đánh giá theo Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT, tiến tới đảm bảo chuẩn quốc gia và quốc tế. Việc công khai dữ liệu, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giám sát và quản lý cũng được coi là công cụ quan trọng để nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm xã hội của các trường.

Năm học 2025-2026 là bước khởi đầu để hiện thực hóa tầm nhìn mà Nghị quyết số 71-NQ/TW đặt ra: Xây dựng nền giáo dục đại học Việt Nam hiện đại, tinh hoa, gắn kết chặt chẽ với sự phát triển của khoa học - công nghệ và kinh tế tri thức. Các trường đại học không chỉ là nơi đào tạo nhân lực, mà còn là nguồn lực chiến lược của quốc gia, nơi sản sinh tri thức, dẫn dắt đổi mới và nuôi dưỡng nhân tài.

Những mục tiêu cụ thể không chỉ là thước đo của năng lực giáo dục, mà còn là cam kết về vị thế và khát vọng Việt Nam trong kỷ nguyên tri thức toàn cầu. Để đạt được điều đó, mỗi cơ sở giáo dục đại học cần coi năm học 2025-2026 là một năm bản lề của đổi mới toàn diện, đặt nền móng cho một hệ thống đại học hiện đại, hội nhập và đầy khát vọng vươn lên.

Hà Giang

Tài liệu tham khảo:

Bộ Chính trị (2025). Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/toan-van-nghi-quyet-so-71-nq-tw-cua-bo-chinh-tri-ve-dot-pha-phat-trien-giao-duc-va-dao-tao-119250828110759964.htm

Bộ GDĐT (2025). Công văn số 6400/BGDĐT-GDĐH ngày 10/10/2025 về việc thực hiện nhiệm vụ năm học 2025-2026 đối với giáo dục đại học, cao đẳng sư phạm. https://moet.gov.vn/van-ban/vbdh/Pages/chi-tiet-van-ban.aspx?ItemID=4066