Giáo dục an toàn giao thông cho học sinh phổ thông, hướng tới phát triển con người Việt Nam an toàn và trách nhiệm

Tạo nền tảng cho giáo dục an toàn trường học

Những năm gần đây, tai nạn giao thông ở lứa tuổi học sinh, thanh thiếu niên có xu hướng gia tăng. Theo Ủy ban ATGT Quốc gia, từ 15/12/2022 đến 14/10/2023, xảy ra 881 vụ tai nạn liên quan đến học sinh 6-18 tuổi, trong đó 737 vụ do các em trực tiếp điều khiển phương tiện. Tai nạn giao thông hiện là nguyên nhân tử vong thứ hai ở nhóm 4-15 tuổi. Thực tế, nhiều học sinh vẫn vi phạm quy định khi tham gia giao thông như không đội mũ bảo hiểm, đi xe đạp điện ẩu hay sang đường thiếu quan sát. Điều này cho thấy giáo dục ATGT cần được coi là nội dung bắt buộc nhằm hình thành văn hóa và ý thức công dân an toàn, trách nhiệm cho thế hệ trẻ.

Hiện nay, nhiều địa phương lồng ghép giáo dục ATGT vào các tiết Giáo dục kinh tế và pháp luật, Hoạt động trải nghiệm hoặc sân khấu hóa qua tiểu phẩm, kịch tương tác, giúp học sinh dễ tiếp thu hơn. Thực tế cho thấy học sinh tham gia các hoạt động này thường có kiến thức và ý thức chấp hành luật tốt hơn, song hành vi an toàn vẫn chưa bền vững do khoảng cách giữa nhận thức và hành động, cùng sự thiếu đồng bộ trong rèn luyện kỹ năng, giám sát và nêu gương của người lớn.

Từ năm 2023, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) phối hợp với Ủy ban ATGT Quốc gia và Honda Việt Nam triển khai Chương trình phối hợp số 379/CTPH-UBATGTQG-BGDĐT-HVN giai đoạn 2023–2026 về “Giáo dục an toàn giao thông cho học sinh, sinh viên” (Kế hoạch 2204/KH-BGDĐT). Giúp lan tỏa đến hành triệu học sinh mỗi năm qua các hoạt động như “ATGT cho nụ cười ngày mai”, “ATGT cho nụ cười trẻ thơ” hay các buổi trải nghiệm cùng Cảnh sát giao thông. Cùng thời gian này, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị 31/CT-TTg yêu cầu tăng cường bảo đảm trật tự, ATGT cho học sinh, hướng tới giảm thiểu tai nạn và nâng cao ý thức tham gia giao thông ngay từ ghế nhà trường.

Chương trình “An toàn giao thông cho nụ cười ngày mai” tại Trường THPT Ngô Quyền (Nam Định, Ninh Bình)

Năm 2025, Bộ GDĐT ban hành Kế hoạch 399/KH-BGDĐT về tuyên truyền, giáo dục ATGT trong trường học, phối hợp với Ủy ban ATGT Quốc gia và các địa phương nhằm xây dựng văn hóa tự giác chấp hành pháp luật giao thông trong học sinh. Theo Nghị định 151/2024/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật trật tự, an toàn giao thông đường bộ, nội dung giáo dục ATGT sẽ được đưa vào chương trình chính khóa với các kiến thức và kỹ năng thiết thực như nhận biết biển báo, sang đường an toàn, phòng tránh va chạm, sơ cứu người bị nạn và ứng xử văn minh khi tham gia giao thông. Đây được xem là bước tiến quan trọng hướng tới mục tiêu hình thành con người Việt Nam an toàn, nhân văn, trách nhiệm với cộng đồng.

Giáo dục an toàn giao thông qua các hoạt động đổi mới sáng tạo

Hoạt động trải nghiệm ATGT tại Trường Mầm non Hoa Sữa (phường Nam Định, Ninh Bình) (Ảnh: Trường Mầm non Hoa Sữa)

Ở Trường Mầm non Hoa Sữa (Nam Định, Ninh Bình), đã triển khai Dự án “Đèn tín hiệu giao thông” mang đến cho trẻ những giờ học bổ ích và sinh động. Các em được tự tay làm mô hình đèn tín hiệu, phương tiện giao thông từ vật liệu đơn giản, rồi hóa thân thành công an, người đi đường để tham gia xử lý các tình huống giao thông. Hoạt động giúp trẻ hiểu luật lệ giao thông, rèn luyện tinh thần hợp tác, sáng tạo và ý thức giữ gìn trật tự an toàn giao thông ngay từ lứa tuổi mầm non.

Hoạt động trải nghiệm ATGT tại Trường Tiểu học I-sắc Niu-tơn (Hà Nội) (Ảnh: Trường Tiểu học I-sắc Niu-tơn)

Tại Trường Tiểu học I-sắc Niu-tơn (Hà Nội), trong tháng cao điểm ATGT, nhà trường tổ chức hoạt động trải nghiệm ATGT nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng cho học sinh. Học sinh không chỉ được tìm hiểu Luật Giao thông trên máy tính bảng mà thông qua các trạm trải nghiệm thực tế, học sinh còn được hướng dẫn cách đi bộ sang đường đảm bảo an toàn, ngồi xe máy và đội mũ bảo hiểm đúng cách, đi xe đạp tuân thủ luật giao thông và hướng dẫn ngồi trên xe ô tô con. Hoạt động giúp trang bị kỹ năng sống và ý thức chấp hành pháp luật giao thông, góp phần xây dựng môi trường học đường an toàn.

Hoạt động trải nghiệm ATGT tại Trường THPT Nguyễn Huệ (phường Nam Định, Ninh Bình) (Ảnh: Trường THPT Nguyễn Huệ)

Trường THPT Nguyễn Huệ (phường Nam Định, Ninh Bình) tổ chức nhiều hoạt động trải nghiệm ATGT nhằm nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành luật và xây dựng văn hóa giao thông cho học sinh. Chương trình được triển khai sinh động qua các hình thức như ca hát, tiểu phẩm, video, trò chơi, truyền tải thông điệp về những con số đáng báo động của tai nạn giao thông và đề xuất các biện pháp giảm thiểu rủi ro, khẳng định rằng ATGT là trách nhiệm của mọi người, đặc biệt là học sinh. Những bài học này góp phần hình thành văn hóa tôn trọng và kỷ luật khi tham gia giao thông ngay từ ghế nhà trường.

Dù định hướng chính sách đã cụ thể, việc triển khai bước đầu đã có hiệu quả tích cực nhưng việc triển khai giáo dục ATGT trong trường học vẫn gặp nhiều khó khăn. Tài liệu giảng dạy thiếu đồng bộ, giáo viên chưa được tập huấn chuyên sâu, hạ tầng quanh trường như vạch sơn, biển báo, điểm đón trả học sinh chưa đảm bảo an toàn. Vì vậy, nhiều hoạt động trải nghiệm chỉ dừng ở mức mô phỏng, chưa tạo được môi trường thực hành thực tế.

Để giáo dục ATGT hiệu quả, cần có khung năng lực theo từng cấp học và hệ thống đánh giá chuẩn. Đối với cấp Tiểu học rèn kỹ năng sang đường, nhận tín hiệu; THCS học phòng tránh rủi ro; THPT bổ sung kiến thức pháp luật và kỹ năng lái xe an toàn. Bộ GDĐT cần bồi dưỡng giáo viên, phối hợp với CSGT và địa phương hỗ trợ cơ sở vật chất, đồng thời quy hoạch hạ tầng an toàn quanh trường. Việc giám sát định kỳ qua các chỉ số như tỷ lệ đội mũ bảo hiểm hay số vi phạm cũng sẽ giúp đánh giá thực chất chỉ số an toàn và điều chỉnh chính sách kịp thời.

Giáo dục ATGT không chỉ nhằm giảm tai nạn mà còn góp phần hình thành con người Việt Nam toàn diện, sống an toàn, tôn trọng luật pháp và có trách nhiệm với cộng đồng. Khi được triển khai đồng bộ, học sinh sẽ học được cách sống có ý thức, biết bảo vệ bản thân và người khác.

Bảo Ngọc, Hà Giang

Tài liệu tham khảo:

Chính phủ (2024). Nghị định số 151/2024/NĐ-CP ngày 15/11/2024 Quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ. https://datafiles.chinhphu.vn/cpp/files/vbpq/2024/12/151-cp.signed.pdf

Bộ GDĐT (2025). Kế hoạch số 399/KH-BGDĐT ngày 9/4/2025 Triển khai công tác tuyên truyền, giáo dục an toàn giao thông trong trường học năm 2025. https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Giao-thong-Van-tai/Ke-hoach-399-KH-BGDDT-2025-trien-khai-cong-tac-giao-duc-an-toan-giao-thong-trong-truong-hoc-653602.aspx

Bộ GDĐT (2023). Kế hoạch số 2204/KH-BGDĐT ngày 22/12/2023 Triển khai thực hiện Chương trình phối hợp số 279/CTPH-UBATGTQG-BGDĐT-HVN ngày 15/9/2023 về “Giáo dục an toàn giao thông cho học sinh, sinh viên” giai đoạn 2023-2026 giữa Uỷ ban An toàn giao thông Quốc gia, Bộ GDĐT và Công ty Honda Việt Nam.

https://vanphong.duytan.edu.vn/cong-van-coc/ke-hoach-trien-khai-thuc-hien-chuong-trinh-phoi-hop-so-379ctph-ubatgtqg-bgd%C4%91t-hvn-ngay-1592023-ve-giao-duc-an-toan-giao-thong-cho-hoc-sinh-sinh-vien-giai-%C4%91oan-2023-2026-giua-uy-ban-an-toan-giao