Bước tiến mới trong đổi mới kiểm tra - đánh giá năng lực ngôn ngữ

Ảnh minh hoạ

Đổi mới cách thức tổ chức thi

Trong nhiều năm qua, công tác kiểm tra - đánh giá trong giáo dục Việt Nam đã có nhiều đổi mới, song vẫn tồn tại những bất cập về quy trình, công nghệ và tính minh bạch. Việc tổ chức thi đánh giá năng lực ngoại ngữ, tiếng Việt theo các thông tư riêng lẻ khiến công tác quản lý gặp khó khăn, gây chồng chéo, tốn kém nguồn lực và thiếu sự đồng bộ. Dự thảo Thông tư lần này hướng đến tích hợp, chuẩn hoá và hiện đại hoá toàn bộ quy trình đánh giá năng lực ngôn ngữ.

Điểm đáng chú ý là việc gộp quy định về thi ngoại ngữ và thi tiếng Việt trong cùng một văn bản. Đây là hướng đi thể hiện sự đổi mới trong tư duy quản lý, khi Bộ GDĐT không còn điều chỉnh các hoạt động tương tự bằng nhiều văn bản riêng biệt, mà thiết lập một khuôn khổ thống nhất, đảm bảo tính nhất quán, dễ theo dõi và thuận tiện cho việc triển khai. Sự tích hợp này không chỉ tiết kiệm thời gian, công sức cho các đơn vị tổ chức thi, mà còn tạo điều kiện để đồng bộ hóa quy trình từ khâu ra đề, tổ chức thi đến chấm điểm và công bố kết quả.

Một điểm nổi bật khác của Dự thảo là chuyển mạnh sang ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong toàn bộ quy trình tổ chức thi. Thay vì phụ thuộc vào các quy trình giấy tờ thủ công, mọi khâu từ đăng ký dự thi, cấp mã thí sinh, quản lý ảnh, giám sát phòng thi, đến chấm thi và cấp chứng chỉ đều được khuyến khích số hóa. Điều này giúp giảm thiểu sai sót, tăng tính bảo mật, tiết kiệm chi phí vận hành và đặc biệt là đảm bảo công bằng giữa các thí sinh.

Việc xây dựng ngân hàng câu hỏi thi tiêu chuẩn hóa cũng là điểm cần chú ý. Ngân hàng câu hỏi không chỉ giúp kiểm soát chất lượng đề thi, tránh tình trạng trùng lặp hoặc sai sót, mà còn tạo nền tảng để đánh giá năng lực người học một cách toàn diện và khách quan hơn. Hệ thống câu hỏi được phân loại rõ theo kỹ năng và cấp độ, từ đó phản ánh chính xác năng lực của thí sinh, đồng thời cung cấp dữ liệu hữu ích để cải thiện nội dung, phương pháp giảng dạy trong các chương trình đào tạo ngoại ngữ và tiếng Việt.

Phạm vi tổ chức thi được mở rộng nhằm đáp ứng nhu cầu học tập và kiểm định của người Việt ở nước ngoài cũng như người nước ngoài học tiếng Việt. Cơ chế liên kết giữa các cơ sở giáo dục, trung tâm ngoại ngữ và tổ chức quốc tế giúp hệ sinh thái đánh giá năng lực ngôn ngữ trở nên đa dạng, linh hoạt, phù hợp xu thế hội nhập toàn cầu.

Tăng tính công bằng, minh bạch và hiệu quả trong đánh giá năng lực

Dự thảo Thông tư đặt nền tảng cho một mô hình kiểm tra - đánh giá hiện đại, lấy công bằng và minh bạch làm nguyên tắc cốt lõi. Khi quy trình thi được số hóa và giám sát chặt chẽ, nguy cơ gian lận, giả mạo chứng chỉ hay sai lệch trong chấm thi sẽ được giảm thiểu đáng kể. Việc sử dụng ảnh thí sinh, lưu trữ thông tin trong hệ thống dữ liệu tập trung cho phép xác minh kết quả nhanh chóng, đảm bảo chứng chỉ được cấp đúng người, đúng năng lực.

Đồng thời, ứng dụng công nghệ cũng giúp giảm chi phí và nâng cao hiệu quả vận hành. Thí sinh có thể đăng ký, tra cứu thông tin hoặc nhận kết quả trực tuyến; các đơn vị tổ chức thi tiết kiệm được chi phí in ấn, vận chuyển và nhân lực coi thi. Với quy trình tự động hóa, kết quả thi có thể được xử lý và công bố trong thời gian ngắn hơn, tạo thuận lợi cho người học và cơ quan sử dụng chứng chỉ.

Việc chuẩn hóa đề thi và xây dựng ngân hàng câu hỏi không chỉ giúp các kỳ thi có độ tin cậy cao, mà còn mang lại lợi ích cho công tác giảng dạy. Dữ liệu từ kết quả thi có thể được sử dụng như một công cụ phản hồi, giúp các trường, trung tâm ngoại ngữ điều chỉnh nội dung chương trình, phương pháp đào tạo sao cho sát thực tế và nhu cầu người học hơn. Từ đó, việc kiểm tra - đánh giá trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho việc nâng cao chất lượng dạy và học.

Mặt khác, khi hệ thống thi và cấp chứng chỉ được chuẩn hóa, Việt Nam có thể dễ dàng kết nối và công nhận lẫn nhau với các hệ thống đánh giá quốc tế, qua đó nâng cao uy tín của các chứng chỉ năng lực ngôn ngữ trong khu vực và trên thế giới. Người học Việt Nam sẽ có thêm cơ hội tham gia các chương trình trao đổi, du học, làm việc ở nước ngoài, trong khi người học tiếng Việt quốc tế cũng có căn cứ rõ ràng để đánh giá trình độ.

Dự thảo Thông tư về thi đánh giá năng lực ngoại ngữ và tiếng Việt là một bước đi đúng hướng, thể hiện quyết tâm đổi mới kiểm tra - đánh giá của ngành giáo dục. Song, để văn bản thực sự đi vào cuộc sống, điều quan trọng không chỉ nằm ở nội dung quy định mà ở cách thức triển khai phải thận trọng, khoa học và nhất quán. Nếu được thực hiện đúng, đây sẽ là văn bản pháp lý quan trọng giúp Việt Nam tiến gần hơn tới một nền giáo dục hiện đại, lấy năng lực làm trung tâm, công bằng và minh bạch cho mọi người học.

Hà Giang

Tài liệu tham khảo:

Bộ GDĐT (2025). Dự thảo Thông tư Quy định tổ chức thi đánh giá năng lực ngoại ngữ và tổ chức thi đánh giá năng lực tiếng Việt. https://moet.gov.vn/van-ban/vbdt/Pages/chi-tiet-van-ban.aspx?ItemID=1737