Phát triển mô hình giáo dục trực tuyến mở tại Trung Quốc theo định hướng kết quả học tập

Trong những năm gần đây, sự phát triển mạnh mẽ của giáo dục trực tuyến đã làm thay đổi căn bản cách thức tổ chức dạy và học ở các trường đại học. Trong đó, các khóa học trực tuyến mở đại trà (MOOCs) được coi là công cụ quan trọng để mở rộng cơ hội học tập, thúc đẩy đổi mới phương pháp giảng dạy và đáp ứng nhu cầu học tập linh hoạt của xã hội. Tuy nhiên, một vấn đề lớn đặt ra là làm thế nào để thiết kế và vận hành MOOCs theo định hướng kết quả đầu ra (OBE -Outcome-Based Education) nhằm bảo đảm chất lượng và hiệu quả học tập. Nghiên cứu này tiếp cận vấn đề trên bằng cách xây dựng một mô hình cấu trúc cho MOOCs tại Trung Quốc, tập trung vào việc phân tích các yếu tố nguồn lực và mối quan hệ giữa chúng.

Dựa trên phương pháp mô hình cấu trúc diễn giải (ISM), nhóm tác giả lựa chọn một số khóa học tiêu biểu từ các trường đại học nghề tại Trung Quốc để phân tích và trích xuất các yếu tố cấu thành khóa học. Các yếu tố này bao gồm hai nhóm chính: (1) Nguồn lực vật chất (thông tin cơ bản, tài liệu tự học, hoạt động học tập, nguồn lực đánh giá, kết quả học tập); (2) Nguồn lực con người (giảng viên, chuyên gia hỗ trợ, người học). Sau khi phân tích mối quan hệ giữa các yếu tố, nhóm tác giả xây dựng được mô hình cấu trúc phân tầng thể hiện sự sắp xếp và ảnh hưởng qua lại của chúng.

Nghiên cứu chỉ ra rằng, kết quả học tập là yếu tố trung tâm, phản ánh mục tiêu cuối cùng của MOOCs. Để đạt đượcđiều này, cần có sự hỗ trợ đồng bộ từ tài liệu học tập, hoạt động tương tác, công cụ đánh giá và sự tham gia của người học. Người học giữ vị trí then chốt trong toàn bộ quá trình, vừa là đối tượng tiếp nhận tri thức, vừa tham gia tạo ra nguồn lực thông qua các hoạt động học tập. Trong khi đó, giảng viên và các chuyên gia hỗ trợ đóng vai trò nền tảng, chịu trách nhiệm thiết kế, tổ chức và định hướng hoạt động. Mô hình này khẳng định rằng chỉ khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa nguồn lực con người và vật chất thì MOOCs mới đạt hiệu quả theo định hướng kết quả đầu ra.

Nguồn: Pixabay.com

Nghiên cứu cũng minh họa việc áp dụng mô hình trong thiết kế khóa học Marketing hiện đại, một học phần thuộc ngành thương mại điện tử. Thông qua khóa học này, nhóm tác giả cho thấy cách thức xác định kết quả học tập cụ thể (ví dụ: khả năng phân tích thị trường, lập kế hoạch marketing, sử dụng công cụ số) và từ đó lựa chọn nguồn lực phù hợp, kết hợp giữa tài liệu tự học, video giảng dạy, thảo luận trực tuyến, bài tập tình huống và phản hồi đánh giá. Thực nghiệm giảng dạy so sánh giữa lớp học áp dụng mô hình MOOCs tích hợp và lớp học truyền thống cho thấy lớp áp dụng MOOCs đạt hiệu quả cao hơn về mức độ tham gia, khả năng vận dụng kiến thức và sự hài lòng của sinh viên. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh vai trò trung tâm của kết quả học tập trong thiết kế MOOCs theo OBE. Việc xác định mục tiêu rõ ràng, sử dụng phương pháp giảng dạy đa dạng, cập nhật nội dung thường xuyên, cung cấp nguồn lực phong phú và quản lý hoạt động học tập hiệu quả là những điều kiện then chốt để nâng cao chất lượng. Đồng thời, bài viết cũng chỉ ra những thách thức như động lực tự học của sinh viên còn hạn chế, kỹ năng số của giảng viên chưa đồng đều và hệ thống đánh giá chưa đủ chiều sâu.

Như vậy, nghiên cứu đã đóng góp một mô hình cấu trúc khoa học cho MOOCs ở Trung Quốc, giúp làm rõ cách thức tổ chức và liên kết các yếu tố nguồn lực từ góc nhìn OBE. Mô hình này không chỉ có ý nghĩa lý luận khi bổ sung khoảng trống nghiên cứu về MOOCs mà còn mang giá trị thực tiễn, cung cấp khung tham chiếu cho các nhà thiết kế khóa học, giảng viên và nhà quản lý giáo dục trong việc xây dựng các chương trình trực tuyến chất lượng cao. Tác giả cũng đề xuất mở rộng áp dụng mô hình này cho nhiều lĩnh vực khác, đồng thời tích hợp công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu lớn để cá nhân hóa quá trình học tập, hướng tới phát triển tư duy bậc cao và học tập suốt đời.

Hoàng Dũng lược dịch

Nguồn:

Song, Y., & Yang, X. (2025). A structural model for China’s massive open online courses from outcome-based education perspective. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 21(10), em2711. https://doi.org/10.29333/ejmste/17044