Đạo đức nghề nghiệp và cơ chế bảo vệ danh dự, uy tín, vị thế nghề giáo

Cô trò trường THPT Kim Liên (Ảnh: Đoàn trường cung cấp)

Hành lang pháp lý mới cho việc bảo đảm đạo đức nghề nghiệp và bảo vệ danh dự, uy tín, vị thế nghề giáo

Sự việc gần đây tại một trường trung học cơ sở ở Hà Nội đã khiến dư luận đặc biệt quan tâm. Một nam học sinh lớp 7 đã có hành vi thiếu chuẩn mực đối với giáo viên sau khi người giáo viên này thu giữ một đồ vật sắc nhọn của nam học sinh này. Đáng nói, điều này xảy ngay trong lớp học, trước sự chứng kiến của nhiều học sinh khác trong lớp mà không ai can ngăn. Sự việc không chỉ gây bức xúc trong dư luận mà còn đặt ra câu hỏi cấp bách về vị thế, quyền và trách nhiệm của nhà giáo trong môi trường giáo dục hiện nay.

Trong bối cảnh đó, các chủ trương mới như Nghị quyết số 71–NQ/TW, Luật Nhà giáo 2025 vừa được Quốc hội thông qua, và dự thảo Quy tắc ứng xử của nhà giáo đã nhận được sự quan tâm chú ý đặc biệt và được kỳ vọng có thể góp phần chấm dứt các hành vi thiếu chuẩn mực đối với nhà giáo như trên. Nghị quyết số 71–NQ/TW cũng đã khẳng định rõ: Thực hiện phương châm “thầy ra thầy, trò ra trò” trên các mặt đạo đức, nhân cách tri thức; kiên quyết chấn chỉnh tiêu cực trong giáo dục, coi trọng danh dự người thầy, tôn trọng người thầy trong xã hội. Đặc biệt, Luật Nhà giáo 2025 cũng xác định đạo đức nghề nghiệp giáo viên được đặt trong khung pháp lý cụ thể, không chỉ là tiêu chí đạo đức nội tại mà còn có cơ chế bảo vệ khi bị xâm phạm. Luật đã quy định rõ quyền được tôn trọng, bảo vệ danh dự, nhân phẩm và có cơ chế xử lý nghiêm minh với các hành vi xúc phạm nhà giáo, bao gồm cấm cá nhân, tổ chức phát tán thông tin quy kết nhà giáo khi chưa có kết luận chính của cơ quan chức năng. Đây là điểm nhấn quan trọng nhằm bảo vệ nhà giáo khỏi các áp lực xã hội phi lý và giữ gìn môi trường sư phạm an toàn, văn minh. 

Đạo đức nghề nghiệp trong nghề dạy học là phẩm chất cốt lõi, là nền tảng để mỗi nhà giáo giữ vững uy tín và hoàn thành sứ mệnh cao quý của mình. Những chuẩn mực hành vi trong nghề dạy học được quy định rõ ràng như trung thực, khách quan trong giảng dạy và đánh giá; tôn trọng học sinh; giữ gìn phẩm giá cá nhân; hợp tác với đồng nghiệp và phụ huynh; sống lành mạnh, nêu gương trong xã hội… Khi giáo viên thực hành đúng chuẩn mực ấy, họ không chỉ truyền kiến thức mà còn trở thành tấm gương về văn hóa, đạo đức cho học trò trong xây dựng môi trường học đường lành mạnh. Cùng với đó cơ chế pháp lý mới đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ danh dự, uy tín, vị thế của nhà giáo, thông qua việc xử lý nghiêm các hành vi xúc phạm, bôi nhọ; bảo đảm quyền khiếu nại, bồi thường nếu uy tín bị xâm hại; minh bạch trong xét khen thưởng, kỷ luật để tránh oan sai. Những quy định này hướng tới việc cân bằng quyền và trách nhiệm giữa giáo viên với người học, tạo môi trường công bằng và an toàn để người thầy yên tâm cống hiến cho sự nghiệp trồng người.

Khi chính sách thay đổi thực tế

Khi chưa có những quy định, chính sách cụ thể về đạo đức nhà giáo và cơ chế bảo vệ danh dự, uy tín, vị thế của nhà giáo, nhiều tình huống vi phạm bị xử lý không dứt điểm hoặc bị bỏ qua. Vì vậy, lần đầu tiên đạo đức nghề nghiệp cùng cơ chế bảo vệ danh dự, uy tín và vị thế của nhà giáo được luật hóa trong Luật Nhà giáo đã đánh dấu bước đột phá quan trọng khi những chuẩn mực ứng xử đã chính thức trở thành quy định pháp luật.

Luật Nhà giáo 2025 sẽ có hiệu lực vào ngày 01/01/2026. Tuy nhiên, ngay từ bây giờ, nhiều thầy cô đã đặt kỳ vọng vào những đổi thay tích cực mà bộ luật sẽ mang lại. Hơn ai hết, đội ngũ nhà giáo mong muốn được ứng xử, tôn vinh đúng mực và giảng dạy trong môi trường an toàn, minh bạch, công bằng. Khi luật đi vào thực tế, giáo viên sẽ có cơ chế bảo vệ trước những hành vi xâm phạm, được đảm bảo quyền khiếu nại chính đáng, đồng thời giảm bớt áp lực và bất công trong nghề. Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đặc biệt là Tổng Bí thư Tô Lâm, nhiều lần nhấn mạnh: luật phải thực sự đem lại niềm phấn khởi cho nhà giáo, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác giảng dạy không chỉ về quyền lợi vật chất mà còn ở sự tôn trọng và vinh danh trong xã hội.

Tuy nhiên, việc triển khai hành lang pháp lý này cần bảo đảm quyền lợi hài hòa giữa các bên, tránh tình trạng lạm dụng quyền của giáo viên, đồng thời đặt ra yêu cầu cao về quản trị minh bạch. Quan trọng hơn cả, chính mỗi nhà giáo phải tự ý thức giữ gìn đạo đức nghề nghiệp, rèn luyện kiến thức, phẩm chất và năng lực ứng xử. Bởi chỉ khi người thầy thực sự nêu gương, những chính sách mới có thể đi vào thực tế một cách hiệu quả.

Bảo Ngọc, Hà Giang