Thực hiện giáo dục toàn diện cho học sinh để phát triển đức - trí - thể - mỹ

CLB ẩm thực trường THPT Nguyễn Khuyến - Ninh Bình (Ảnh: Đoàn trường cung cấp)

Người Việt Nam thời đại mới: Giáo dục toàn diện phát triển đức - trí - thể - mỹ

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện. Trong bức thư “Gửi các em học sinh” nhân dịp khai giảng năm học mới vào năm 1955, Bác đã căn dặn: “Đối với các em, việc giáo dục gồm có: Thể dục – Trí dục – Mỹ dục – Đức dục”. Lời dạy đó của Bác đã được kế thừa qua các kỳ Đại hội Đảng, trở thành một định hướng quan trọng cho sự phát triển đất nước. Trong văn kiện Đại hội XIII của Đảng cũng đã yêu cầu “Tiếp tục đổi mới đồng bộ mục tiêu, nội dung, chương trình, phương thức, phương pháp giáo dục và đào tạo theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế, phát triển con người toàn diện, đáp ứng những yêu cầu mới của phát triển kinh tế - xã hội, khoa học và công nghệ, thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”.

Vấn đề giáo dục toàn diện, phát triển đồng bộ đức – trí – thể - mỹ cho học sinh phổ thông đã được cụ thể hóa trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 (GDPT 2018). Chương trình này đánh dấu bước chuyển biến quan trọng, với mục tiêu đổi mới khi chuyển cách dạy học nặng về truyền thụ kiến thức sang mô hình phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hướng tới sự hài hòa giữa “đức, trí, thể, mỹ” trong mỗi học sinh. Có thể thấy, chương trình GDPT 2018 đã đặt trọng tâm vào việc tinh giản nội dung, tăng hoạt động thực hành, trải nghiệm, tích hợp giáo dục đạo đức, kỹ năng sống và hướng nghiệp vào chương trình học để đảm bảo sự phát triển toàn diện.

Mới đây, Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo được ban hành đã nhấn mạnh nhiệm vụ “Tăng cường giáo dục toàn diện đức, trí, thể, mỹ, hình thành con người Việt Nam thời đại mới”. Đồng thời trong Chương trình hành động của Chính phủ qua Nghị quyết 281/NQ-CP đã giao nhiệm vụ cụ thể cho Bộ GD&ĐT và các địa phương tăng cường hoạt động trải nghiệm và giáo dục giá trị toàn diện cho học sinh, từ đó đưa “đức, trí, thể, mỹ” vào thực tiễn giáo dục phổ thông. Từ đây có thể thấy việc chú trọng triển khai hệ thống CLB năng khiếu tại các trường phổ thông chính là công cụ hiệu quả nhất để học sinh có thể được phát triển một cách toàn diện

Kích hoạt giáo dục toàn diện bằng hệ thống CLB năng khiếu tại các trường phổ thông

Gắn với các chủ trương về phát triển giáo dục toàn diện trên, hệ thống CLB năng khiếu tại các trường phổ thông hiện nay ngày càng được khẳng định vai trò là một phần quan trọng của quá trình đổi mới. Thông qua hoạt động đa dạng, các CLB không chỉ tạo sân chơi để học sinh trải nghiệm, mà còn là môi trường để học sinh rèn luyện năng lực, bồi dưỡng phẩm chất từ sớm, góp phần phát triển đức – trí – thể - mỹ. Cụ thể, phát triển “đức” được bồi dưỡng thông qua các CLB tình nguyện, công tác xã hội, giúp cho học sinh có cơ hội rèn luyện kĩ năng hợp tác, củng cố tinh thần trách nhiệm với cộng đồng; “trí” được phát triển nhờ các CLB khoa học, STEM, ngoại ngữ, tạo cơ hội phát huy khả năng tư duy và kỹ năng giải quyết vấn đề; việc phát triển “thể” được rèn luyện qua CLB thể thao, tạo điều kiện cho học sinh rèn luyện thể chất, tinh thần kỷ luật; còn phát triển “mỹ” được nuôi dưỡng qua các CLB âm nhạc, mỹ thuật, nhảy,…tạo không gian để học sinh cảm nhận văn hóa, phát triển cảm xúc, nuôi dưỡng tâm hồn.

Thực tế tại nhiều địa phương như Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Huế, Hải Phòng, Ninh Bình cho thấy việc hệ thống CLB năng khiếu trong trường phổ thông đã phát huy hiệu quả rõ rệt, góp phần nâng cao kỹ năng mềm và sự chủ động, tích cực của học sinh trong học tập cũng như sinh hoạt. Thông qua hoạt động của các CLB khoa học, STEM, công nghệ đến thể thao, âm nhạc, mỹ thuật… đều cho thấy sự hướng tới phát triển toàn diện đức – trí – thể – mỹ, giúp học sinh trưởng thành hài hòa về kiến thức, kỹ năng, thể chất và đời sống tinh thần, đồng thời tạo nền tảng để nâng cao chất lượng giáo dục và xây dựng trường học hạnh phúc.

Thực tế này đã khẳng định rằng hệ thống CLB năng khiếu đang mở ra không gian cho học sinh thể hiện sở trường, phát triển cá nhân ngoài giờ học chính khoá, liên kết giữa kiến thức và trải nghiệm. Thông qua các hoạt động này, học sinh được rèn luyện tư duy sáng tạo, khả năng giao tiếp, đồng thời bộc lộ cá tính và phát triển toàn diện hơn, thay vì chỉ tập trung vào kiến thức sách vở. Đây cũng là hướng đi phù hợp trong giáo dục hiện nay, khi mục tiêu không chỉ là đào tạo tri thức mà còn nuôi dưỡng những công dân năng động, sáng tạo. Góp phần xây dựng hệ giá trị con người Việt Nam trong thời đại mới.

CLB Kimlien Amare Badminton trường THPT Kim Liên – Hà Nội (Ảnh: CLB cung cấp)

Thúc đẩy giáo dục toàn diện trong môi trường giáo dục phổ thông hiện nay

Dù giáo dục toàn diện luôn là tư tưởng xuyên suốt trong các chủ trương chính sách về giáo dục của Đảng và Nhà nước, song thực tiễn triển khai vẫn còn gặp không ít khó khăn đặc biệt là các vấn đề về cơ sở vật chất, kinh phí, đội ngũ giáo viên, thiết bị hỗ trợ, sự chênh lệch giữa các vùng miền,… Thêm vào đó, áp lực từ chương trình chính khóa khiến nhiều trường khó sắp xếp thời gian cho hoạt động CLB, trong khi nhu cầu định hướng năng khiếu của học sinh rất đa dạng, đòi hỏi sự cá biệt hóa thay vì áp dụng một khuôn mẫu chung. 

Trước thực tế đó, việc củng cố chính sách và thể chế là cần thiết: Nhà nước cần hoàn thiện quy định pháp lý để góp phần thúc đẩy thực hiện giáo dục toàn diện trong giáo dục phổ thông, bảo đảm nguồn kinh phí ổn định và chú trọng đào tạo giáo viên về kỹ năng tổ chức, hướng dẫn hoạt động năng khiếu. Đồng thời, cần huy động nguồn lực xã hội để bổ sung cơ sở vật chất, nhân lực, tạo điều kiện nhân rộng mô hình CLB tới nhiều địa phương. Tại Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo cũng đã xác định rõ: Giáo dục phải bảo đảm hài hòa giữa “toàn diện và chuyên sâu”, giữa “dân tộc và toàn cầu”, với vai trò định hướng, tạo cơ chế ưu đãi và hỗ trợ của Nhà nước. Tổng Bí thư Tô Lâm cũng từng nhấn mạnh, “giáo dục trí tuệ cần đi đôi với giáo dục văn hóa, đạo đức và thẩm mỹ để hình thành những cá nhân toàn diện”. Điều đó cho thấy, giáo dục toàn diện không chỉ dừng lại ở lý thuyết, mà là kim chỉ nam để mỗi học sinh dù ở bất cứ hoàn cảnh hay vùng miền nào đều có cơ hội phát triển phẩm chất, năng lực và trở thành những công dân sống có giá trị.

Bảo Ngọc, Hà Giang

Tài liệu tham khảo:

Chính phủ (2025). Nghị quyết số 281/NQ-CP Ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22 tháng 8 năm 2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào đạo. https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=215336