Tạo cơ chế bình đẳng cho nhà giáo ngoài công lập

Từ khoảng trống chính sách đến sự công nhận trong luật

Trong nhiều năm, ưu đãi dành cho giáo viên ngoài công lập vẫn ít được đề cập đến như một khoảng trống chính sách. Họ tham gia giảng dạy, đóng góp đáng kể cho hệ thống giáo dục, nhưng quyền lợi lại phụ thuộc gần như hoàn toàn vào hợp đồng lao động với nhà trường. Các chế độ như bảo hiểm, lương hưu, phụ cấp nghề nghiệp hay cơ hội đào tạo bồi dưỡng thường thiếu cơ sở pháp lý để bảo đảm.

Quy đinh mới trong Luật Nhà giáo 2025 đã thay đổi tình trạng này. Luật chính thức quy định về giáo viên ngoài công lập, họ được công nhận đầy đủ về vị thế nghề nghiệp. Điều đó không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng, mà còn đặt nền tảng pháp lý để Nhà nước thống nhất quản lý, đồng thời tạo động lực phát triển cho hệ thống ngoài công lập.

So với giai đoạn trước,có thể thấy sự khác biệt rất rõ ràng. Nếu trước đây, giáo viên tư thục đứng ngoài nhiều chính sách ngành, thì nay họ có quyền yêu cầu chế độ được thiết kế minh bạch và công bằng. Đây là một bước tiến lịch sử, phản ánh quan điểm coi giáo dục là một chỉnh thể thống nhất, trong đó mọi giáo viên - dù ở trường công hay tư đều chung một sứ mệnh truyền thụ tri thức.

Bình đẳng công - tư trong thực tiễn triển khai

Dù đã có luật, việc hiện thực bình đẳng chính sách vẫn còn là bài toán khó. Trước hết là chế độ đãi ngộ. Giáo viên công lập được bảo đảm lương, phụ cấp và biên chế từ ngân sách nhà nước, trong khi giáo viên ngoài công lập lại phụ thuộc vào học phí và khả năng tài chính của trường. Khoảng cách này đang đặt ra bài toán khó cho ngành Giáo dục.

Ảnh minh hoạ (Nguồn ảnh: Internet)

Khó khăn thứ hai nằm ở công tác giám sát. Các trường ngoài công lập rất đa dạng, từ trường quốc tế quy mô lớn đến cơ sở dân lập nhỏ lẻ. Việc bảo đảm giáo viên ở tất cả các cơ sở đều được hưởng quyền lợi chính đáng đòi hỏi một hệ thống giám sát chặt chẽ, minh bạch và hiệu quả. Nếu thiếu công cụ thực thi, nguy cơ “bình đẳng trên giấy tờ, bất bình đẳng trong thực tế” là điều khó tránh.

Trong bối cảnh đó, một hướng đi được nhiều chuyên gia nhấn mạnh là tăng cường hợp tác công – tư. Thay vì chỉ trông chờ vào ngân sách nhà nước, cần khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức xã hội và địa phương cùng tham gia hỗ trợ phúc lợi cho giáo viên ngoài công lập. Một số địa phương đã triển khai mô hình hỗ trợ bảo hiểm xã hội hoặc trợ cấp cho giáo viên mầm non tư thục, cho thấy sự linh hoạt hoàn toàn khả thi nếu có quyết tâm chính trị và cơ chế khuyến khích phù hợp.

Sự công nhận của Luật Nhà giáo 2025 đối với đội ngũ ngoài công lập là một dấu mốc quan trọng, mở ra cơ hội bình đẳng chính sách giữa hai khu vực. Tuy nhiên, để sự bình đẳng ấy không chỉ tồn tại trên văn bản, cần có cơ chế thực thi rõ ràng, nguồn lực đủ mạnh và sự giám sát thường xuyên. Nếu làm tốt, đây sẽ là cú hích để giáo dục ngoài công lập phát triển lành mạnh, trở thành đối tác thực sự trong việc nâng cao chất lượng giáo dục quốc gia. Ngược lại, nếu chỉ dừng ở khung pháp lý mà thiếu hành động cụ thể, khoảng cách công – tư sẽ vẫn tồn tại, thậm chí có thể nới rộng. Điều cần khẳng định lúc này là: dù ở trường công hay trường tư, người thầy vẫn phải được bảo đảm quyền lợi nghề nghiệp, bởi họ cùng chung một sứ mệnh – vun đắp cho thế hệ tương lai.

Thuý An, Hà Giang

Tài liệu tham khảo:

Quốc hội (2025). Luật Nhà giáo 2025. https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=214559&classid=1&orggroupid=1
Bộ GD&ĐT (2024). Báo cáo tổng kết giáo dục ngoài công lập.