Kéo dài tuổi nghề giáo: Cơ hội và thách thức trong triển khai thực tiễn

Đối tượng được hưởng chính sách

Theo luật, đối tượng được áp dụng bao gồm giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ hoặc những nhà giáo có chuyên môn sâu, có năng lực đặc thù mà cơ sở giáo dục còn cần đến. Điều kiện đi kèm là sự tự nguyện của giáo viên, bảo đảm đủ sức khỏe và có đề nghị từ phía cơ sở giáo dục.

Ảnh minh hoạ (Nguồn ảnh: Internet)

Giới hạn tuổi nghỉ hưu muộn cũng được xác định rõ: tối đa từ 5 đến 10 năm, tùy theo trình độ và chức danh. Ý nghĩa của chính sách này nằm ở việc tận dụng nguồn nhân lực chất lượng cao, tránh lãng phí tri thức và bảo đảm sự kế thừa trong đào tạo, nghiên cứu. Nó cũng thể hiện sự linh hoạt trong quản lý nhân sự, khi giáo dục là một lĩnh vực đòi hỏi kinh nghiệm, uy tín và bề dày chuyên môn.

Thách thức trong thực thi

Dù mang ý nghĩa tích cực, chính sách nghỉ hưu muộn cho nhà giáo cũng gặp một số thách thức. Trước hết là vấn đề sức khỏe và áp lực nghề nghiệp. Giảng dạy trực tiếp đòi hỏi sự dẻo dai cả về thể chất lẫn tinh thần, điều mà nhiều giáo viên lớn tuổi có thể gặp khó khăn khi đứng lớp hàng ngày. Bên cạnh đó, việc kéo dài tuổi nghỉ hưu có thể ảnh hưởng đến cơ hội của thế hệ trẻ. Nếu số lượng giáo viên lớn tuổi giữ vị trí quá lâu, nguy cơ chậm luân chuyển và hạn chế tuyển dụng mới là điều khó tránh.

Một vấn đề khác là cân đối ngân sách và quỹ bảo hiểm xã hội. Nếu gánh nặng dồn về phía ngân sách, nguy cơ tạo áp lực tài chính không nhỏ. Ngoài ra, khả năng thực thi cũng có thể khác biệt giữa các vùng và loại hình trường học. Một trường đại học ở thành phố lớn có thể tận dụng đội ngũ giáo sư, phó giáo sư để tiếp tục nghiên cứu, trong khi một trường phổ thông ở nông thôn lại khó duy trì mô hình này vì điều kiện hạn chế.

Định hướng để chính sách đi vào thực chất

Để chính sách nghỉ hưu muộn phát huy hiệu quả, cần có những hướng dẫn chi tiết và quy trình minh bạch trong xét duyệt. Kiểm tra sức khỏe nghề nghiệp định kỳ phải trở thành yêu cầu bắt buộc, nhằm bảo đảm rằng nhà giáo kéo dài tuổi nghề vẫn đủ điều kiện đứng lớp hoặc tham gia các hoạt động chuyên môn khác.

Một giải pháp quan trọng là điều chỉnh vai trò công việc. Thay vì yêu cầu giáo viên lớn tuổi duy trì khối lượng giảng dạy nặng nề, có thể giảm giờ đứng lớp, tăng vai trò nghiên cứu, cố vấn hoặc đào tạo thế hệ trẻ. Đây cũng là cách để tận dụng kinh nghiệm mà vẫn bảo vệ sức khỏe nhà giáo. Cùng với đó, cần tăng cường giám sát và phản biện xã hội. Các tổ chức công đoàn, hội nghề nghiệp phải tham gia giám sát để bảo đảm việc áp dụng chính sách không bị lạm dụng, đồng thời phản ánh kịp thời những bất cập. Việc tham khảo kinh nghiệm quốc tế, nơi nhiều quốc gia đã áp dụng chế độ nghỉ hưu linh hoạt cho giáo viên, cũng sẽ giúp Việt Nam hoàn thiện chính sách một cách phù hợp hơn.

Quy định nghỉ hưu muộn cho nhà giáo trong Luật Nhà giáo 2025 là một chính sách nhân văn, nhằm giữ chân và phát huy đội ngũ trí thức chất lượng cao. Song để đi vào thực chất, chính sách này phải được triển khai minh bạch, công bằng và linh hoạt.

Nếu được áp dụng đúng đối tượng, đúng mục đích, đây sẽ là cơ hội để giáo dục Việt Nam tận dụng tối đa vốn kinh nghiệm quý báu của những người thầy, đồng thời tạo cầu nối vững chắc giữa các thế hệ nhà giáo.

Thuý An, Hà Giang

Tài liệu tham khảo:

Quốc hội (2025). Luật Nhà giáo 2025. https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=214559&classid=1&orggroupid=1

Bộ Nội vụ (2024). Báo cáo về quản lý biên chế và chính sách hưu trí đối với viên chức ngành giáo dục.