Phổ cập giáo dục mầm non 3-5 tuổi: Khoảng cách chính sách và thực tiễn triển khai

Từ phổ cập 5 tuổi đến phổ cập 3-5 tuổi – bước tiến và ý nghĩa

Việt Nam đã hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi vào năm 2017. Thành tựu này tạo nền tảng quan trọng cho việc mở rộng độ tuổi phổ cập xuống nhóm trẻ 3-5 tuổi. Ý nghĩa của bước đi này không chỉ nằm ở việc tăng tỷ lệ trẻ đến lớp, mà còn mở ra cơ hội phát triển toàn diện sớm hơn cho trẻ nhỏ - giai đoạn được xem là “cửa sổ vàng” cho sự hình thành nhân cách, trí tuệ và kỹ năng xã hội.

Ảnh minh hoạ (Nguồn: Sở GDĐT tỉnh Điện Biên)

Phổ cập giáo dục mầm non 3-5 tuổi cũng khẳng định trách nhiệm của Nhà nước và xã hội trong việc bảo đảm công bằng giáo dục. Khi mọi trẻ em, dù ở thành thị hay nông thôn, đều có cơ hội đến trường từ sớm, khoảng cách bất bình đẳng về xuất phát điểm sẽ được thu hẹp. Đây là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong dài hạn.

Những thách thức hiện hữu và hướng đi cho giai đoạn tới

Dù ý nghĩa rất lớn, triển khai phổ cập 3-5 tuổi không đơn giản. Trước hết là tình trạng thiếu giáo viên. Biên chế hạn chế, áp lực công việc nặng nề và tỷ lệ bỏ việc cao đang là bài toán nan giải ở nhiều địa phương. Khi số lượng trẻ tăng lên, nguy cơ sĩ số vượt chuẩn sẽ càng rõ rệt nếu không kịp bổ sung đội ngũ. Cơ sở vật chất cũng là thách thức lớn. Không ít tỉnh thành còn thiếu lớp học, thiếu thiết bị tối thiểu, trong khi nhiều điểm trường phải dạy ghép hoặc tận dụng cơ sở tạm bợ. Ở những nơi này, mục tiêu phổ cập dễ rơi vào tình trạng “có lớp nhưng không đạt chuẩn”.

Đáng chú ý là sự chênh lệch vùng miền. Thành phố lớn có điều kiện triển khai, còn miền núi, hải đảo vẫn gặp muôn vàn khó khăn. Sự thiếu đồng đều này có nguy cơ khiến phổ cập trở thành “cục bộ”, đạt chỉ tiêu ở nơi thuận lợi nhưng thất bại ở nơi khó khăn.

Để thu hẹp khoảng cách, cần có chính sách ưu tiên và phân bổ nguồn lực hợp lý. Nghị quyết 71 đã đề cập đến việc tăng cường đãi ngộ cho giáo viên, đầu tư trọng điểm cho vùng khó, đồng thời hỗ trợ phụ huynh để giảm gánh nặng chi phí. Song song đó, cần chuyển trọng tâm từ chạy theo con số sang giám sát chất lượng: trẻ không chỉ đi học đủ mà còn phải được học trong điều kiện an toàn, đảm bảo dinh dưỡng và chăm sóc phát triển toàn diện.

Phổ cập giáo dục mầm non 3-5 tuổi là bước tiến quan trọng, mở rộng cơ hội học tập sớm cho trẻ em và thể hiện cam kết của Nhà nước trong bảo đảm công bằng giáo dục. Nhưng khoảng cách giữa chính sách và thực tiễn vẫn còn lớn, đặc biệt ở đội ngũ, cơ sở vật chất và sự chênh lệch vùng miền. Nếu chỉ đặt mục tiêu hoàn thành chỉ tiêu số lượng, phổ cập dễ trở thành hình thức. Nhưng nếu chú trọng chất lượng, có cơ chế hỗ trợ vùng khó và giám sát chặt chẽ, chính sách này sẽ thực sự tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của thế hệ tương lai.

Thuý An, Hà Giang

Tài liệu tham khảo:

Quốc hội (2025). Nghị quyết số 218/2025/QH15 về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3-5 tuổi. https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=214400&classid=1&orggroupid=1