Tăng cường công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học

Góp phần nâng cao hiệu quả công tác tư vấn học đường

Thời gian qua, việc ban hành Thông tư số 31/2017/TT-BGDĐT và Thông tư số 33/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 đã tạo hành lang pháp lý cho công tác tư vấn tâm lý và công tác xã hội trong trường học. Điều này góp phần giúp hoạt động tư vấn, hỗ trợ cho người học trong các trường phổ thông được thực hiện hiệu quả hơn và hình thành một mạng lưới trợ giúp người học trước những nguy cơ gặp khó khăn tâm lý - xã hội trong học tập, rèn luyện, tâm lý và cuộc sống. Các Sở GDĐT, nhiều nhà trường đã chú trọng triển khai công tác tư vấn tâm lý và công tác xã hội trong trường học.

Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cho thấy còn nhiều khó khăn, hạn chế. Nhiều cơ sở giáo dục chưa bố trí được nhân sự chuyên trách, hoạt động tư vấn còn mang tính kiêm nhiệm, thiếu kinh phí, cơ sở vật chất chưa bảo đảm; một số nơi chưa có phòng tư vấn riêng biệt hoặc hoạt động còn mang tính hình thức. Việc phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội chưa đồng bộ; công tác bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ còn hạn chế. Sự tồn tại song song của hai thông tư với phạm vi, nội dung giao thoa cũng dẫn đến sự chồng chéo, khiến nhiều nhà trường gặp lúng túng trong triển khai.

Trước thực tiễn đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BGDĐT nhằm hợp nhất, đồng bộ hóa quy định, tháo gỡ khó khăn, đồng thời nâng cao hiệu quả công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong các cơ sở giáo dục, bảo đảm đáp ứng yêu cầu thực tiễn và nguyện vọng chính đáng của học sinh, phụ huynh, thầy cô và toàn xã hội.

Giúp người học khắc phục khó khăn về học tập, tâm lý, quan hệ xã hội

Thông tư mới xác định rõ mục đích của công tác tư vấn học đường và công tác xã hội là nâng cao năng lực cho người học trong phòng ngừa, nhận diện khó khăn, giải quyết và tìm kiếm sự trợ giúp phù hợp để khắc phục khó khăn về học tập, tâm lý và quan hệ xã hội. Đồng thời, rèn luyện kỹ năng sống, tăng cường ý chí, bản lĩnh, nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần; hình thành thái độ ứng xử phù hợp trong quan hệ xã hội, góp phần hoàn thiện nhân cách của người học. Thông tư còn nhằm tăng cường công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội và các tổ chức, đơn vị, cá nhân liên quan về công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học.

Về nguyên tắc thực hiện công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học, Thông tư xác định người học là trung tâm, được bảo đảm quyền lợi hợp pháp, an toàn và bảo mật thông tin, quyền được tham gia, tự nguyện, tự quyết định. Hoạt động tư vấn phải được tiến hành khách quan, bình đẳng, không phân biệt đối xử; tôn trọng đặc điểm cá nhân, tận dụng điểm mạnh và nguồn lực sẵn có của người học, gia đình và xã hội; phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội, văn hóa vùng miền; và đặc biệt phải kịp thời, hiệu quả khi người học gặp khó khăn.

(Sinh viên trường Đại học Sư phạm Hà Nội trong kỳ thực tập sư phạm. Ảnh: Nhà trường cung cấp)

 Đa dạng nội dung và hình thức tư vấn tâm lý học đường

Thông tư mới quy định cụ thể nội dung tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học gồm nhiều lĩnh vực quan trọng, gắn liền với nhu cầu thiết thực của người học. Đó là tư vấn, hỗ trợ các vấn đề về học tập (xác định mục tiêu, xây dựng kế hoạch học tập; quản lý thời gian, lựa chọn cách thức, phương pháp học tập…); về giới, quan hệ xã hội (tâm sinh lý lứa tuổi, giới, giới tính, bình đẳng giới, sức khỏe sinh sản; quan hệ tình bạn, tình yêu, hôn nhân, gia đình…); về tâm lý (phòng ngừa, rà soát, phát hiện sớm; tư vấn, tham vấn tâm lý đối với người học có khó khăn tâm lý); về kỹ năng sống (kỹ năng nhận thức, làm chủ, bảo vệ bản thân; kỹ năng làm chủ trí tuệ cảm xúc; kỹ năng tương tác, hòa nhập xã hội…); về hướng nghiệp, việc làm, khởi nghiệp; về chính sách, pháp luật; về dịch vụ công tác xã hội cho người học.

Về hình thức, việc thực hiện công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học được thực hiện trực tiếp hoặc trực tuyến. Bên cạnh đó, các cơ sở giáo dục có trách nhiệm thiết lập hệ thống tiếp nhận, trao đổi thông tin; phối hợp với gia đình, xã hội, các cơ quan liên quan để kịp thời tiếp nhận thông tin về các tình huống, nguy cơ gặp khó khăn về học tập, tâm lý, mối quan hệ xã hội hoặc các khó khăn khác của người học. Ngoài ra, các cơ sở giáo dục cũng có thể tổ chức các hoạt động truyền thông, chương trình phòng ngừa; cung cấp thông tin về chính sách, pháp luật; hướng dẫn sử dụng các dịch vụ tư vấn học đường, công tác xã hội; tổ chức các hoạt động hỗ trợ phát triển cho người học.

Đảm bảo nhân sự, kinh phí, cơ sở vật chất cho hoạt động tư vấn học đường

Thông tư số 18 phân định rõ trách nhiệm giữa các cấp, bảo đảm sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị và các cơ sở giáo dục. UBND cấp tỉnh và cấp xã có trách nhiệm chỉ đạo, sắp xếp, bố trí nhân sự, kinh phí, cơ sở vật chất, đồng thời xây dựng cơ chế phối hợp và tổ chức kiểm tra, giám sát việc triển khai công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học theo quy định.

Sở GDĐT tham mưu xây dựng và thực hiện chế độ chính sách đối với người làm công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học; xây dựng cơ chế phối hợp; tổ chức bồi dưỡng, tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ và kiểm tra, đánh giá việc thực hiện tại các cơ sở giáo dục thuộc phạm vi quản lý.

Đối với các cơ sở giáo dục, người đứng đầu phải chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc thành lập tổ hoặc bộ phận tư vấn, bố trí phòng tư vấn, phân công nhân sự chuyên trách hoặc kiêm nhiệm, xây dựng kế hoạch công tác tư vấn hằng năm, huy động nguồn lực hợp pháp để triển khai. Người đứng đầu nhà trường cũng có trách nhiệm chỉ đạo phối hợp giữa các bộ phận trong trường, giữa nhà trường với gia đình và xã hội, đồng thời tạo điều kiện cho đội ngũ cán bộ, giáo viên được đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn.

Việc ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BGDĐT là một bước đi quan trọng trong quá trình hoàn thiện hệ thống chính sách giáo dục, đặc biệt trong việc chăm lo đến sức khỏe tinh thần và sự phát triển toàn diện của người học. Thông tư không chỉ tháo gỡ những vướng mắc từ thực tiễn triển khai thời gian qua mà còn mở ra khuôn khổ pháp lý mới trong việc xây dựng một môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, lành mạnh, nơi người học được đồng hành, chia sẻ và hỗ trợ để trưởng thành toàn diện về tri thức, nhân cách và kỹ năng xã hội.

Vai trò của công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học rất quan trọng, đặc biệt là trong việc hỗ trợ và phát triển toàn diện cho học sinh. Công tác tư vấn học đường tập trung vào việc hỗ trợ học sinh giải quyết các vấn đề cá nhân, tâm lý và học tập để giúp họ phát triển tiềm năng tối đa. Cụ thể là: hỗ trợ tâm lý, định hướng nghề nghiệp và học tập, phát hiện và phát triển kỹ năng cho học sinh. Công tác xã hội trong trường học hướng đến việc giải quyết các vấn đề liên quan đến môi trường xã hội và gia đình ảnh hưởng đến việc học của học sinh, như: kết nối cộng đồng, bảo vệ học sinh, nghiên cứu giải pháp hỗ trợ học sinh và gia đình học sinh.

Nguyễn Minh

Tham khảo Thông tư số 18/2025/TT-BGDĐT:

https://moet.gov.vn/van-ban/vanban/Pages/chi-tiet-van-ban.aspx?ItemID=1599