Tiến tới phổ cập giáo dục phổ thông vào năm 2035

Nhiều năm qua, ngành Giáo dục đã quyết liệt thực hiện việc phổ cập giáo dục tiểu học và trung học cơ sở. Phổ cập hai cấp học này đã mang lại cơ hội bình đẳng cũng như đảm bảo quyền học tập của học sinh; tỷ lệ học sinh đi học đúng độ tuổi được nâng lên, góp phần quan trọng trong việc nâng cao dân trí và chất lượng giáo dục. Mới đây, Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo đề ra mục tiêu đến năm 2035, cả nước sẽ hoàn thành phổ cập trung học phổ thông và tương đương.

Ảnh minh hoạ

 Triển khai quyết sách trong thực tiễn

Thực tế cho thấy, Việt Nam không chỉ dừng lại ở việc nêu mục tiêu phổ cập trung học phổ thông, mà đang từng bước triển khai các chiến lược, chính sách và giải pháp cụ thể để cụ thể hoá mục tiêu. Bắt đầu từ năm học 2025-2026, nhà nước thực hiện miễn học phí từ mầm non đến hết trung học phổ thông, đồng thời hỗ trợ bữa ăn trưa và đầu tư trường lớp, đặc biệt tại các vùng khó khăn, nhằm xoá bỏ rào cản kinh tế cho người học. Một giải pháp mang tính đột phá là đầu tư xây mới và cải tạo 100 trường phổ thông nội trú liên cấp ở các xã biên giới trong năm nay, giúp học sinh vùng khó khăn có điều kiện học tập tốt hơn. Song song với mở rộng quy mô, việc nâng cao chất lượng cũng được chú trọng. Ngành Giáo dục tập trung phát triển đội ngũ giáo viên có trình độ, bản lĩnh, đạo đức và khát vọng cống hiến, đồng thời đổi mới phương pháp dạy học, quản lý và đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo trong giảng dạy. Cùng với đó là việc hoàn thiện hành lang pháp lý, bảo đam nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất, ưu tiên cho vùng khó khăn, khuyến khích hợp tác công - tư và sử dụng ngân sách một cách hiệu quả.

Hiện nay, việc tiến tới phổ cập trung học phổ thông vẫn còn nhiều rào cản. Ở nhiều địa phương, đặc biệt là miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, cơ sở vật chất chưa đáp ứng được nhu cầu học tập, số trường trung học phổ thông công lập còn hạn chế, trong khi tình trạng thiếu giáo viên, nhất là giáo viên có năng lực vẫn là nỗi lo thường trực. Tại các thành phố lớn, áp lực vào lớp 10 rất lớn, tỷ lệ học sinh sau khi hoàn thành trung học cơ sở vào trung học phổ thông công lập chưa cao, nhiều học sinh rẽ hướng theo học hệ tư thục hoặc học nghề. Sự chênh lệch vùng miền và nhận thức xã hội khiến chất lượng dạy học giữa thành thị và nông thôn chưa đồng đều.

Định hướng toàn diện từ Nghị quyết 71

Phát biểu tại Lễ khai giảng năm học 2025-2026, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, đổi mới giáo dục phổ thông theo hướng toàn diện. Không chỉ truyền thụ tri thức, mà còn nuôi dưỡng nhân cách - rèn luyện thể chất - bồi dưỡng tâm hồn, khơi dậy tinh thần công dân, ý thức kỷ luật và trách nhiệm xã hội; hình thành lớp người “vừa giỏi giang, vừa nhân ái, vừa kiên cường”; phấn đấu sớm phổ cập giáo dục phổ thông. Đây là cách tiếp cận phù hợp với xu thế giáo dục tiến bộ trên thế giới, người học không chỉ cần kiến thức, mà cả kỹ năng sống, bản lĩnh và trách nhiệm công dân.

Bàn về vấn đề này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Xuân Nhĩ - nguyên Thứ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo cũng khẳng định, Nghị quyết 71 là một bước đột phá trong tiến trình phát triển giáo dục Việt Nam, bởi văn kiện này tiếp cận toàn diện cả ba trụ cột: chương trình - đội ngũ giáo viên - cơ sở vật chất. Phó Giáo sư nhấn mạnh, điểm mới là Nghị quyết không chỉ kế thừa các cải cách trước đây mà còn đặt ra nhiều yêu cầu đột phá như xây dựng đội ngũ nhà giáo chất lượng cao, đổi mới cơ chế thi cử, thúc đẩy chuyển đổi số và mở rộng hợp tác quốc tế. Đặc biệt, để thực hiện thành công phổ cập giáo dục phổ thông, cần có lộ trình rõ ràng, có thời hạn cụ thể, đi cùng các chính sách cũng như sự đầu tư đúng, trúng. Con đường để đạt tới các mốc 2030, 2045 phải được xây dựng từ nguyên lí giáo dục, kiên trì từng bước. Tất cả những yếu tố này, nếu được tổ chức đồng bộ, có tiêu chí cụ thể, có giám sát chặt chẽ thì việc thực hiện những mục tiêu lớn mới có thể thành công.  

Tiến tới phổ cập giáo dục phổ thông được coi là mục tiêu lớn, trọng tâm của ngành Giáo dục. Với định hướng chiến lược từ Nghị quyết 71, sự quyết tâm của toàn bộ hệ thống chính trị và sự đồng lòng của xã hội, mục tiêu phổ cập giáo dục phổ thông sẽ là nền tảng để từ đó xây dựng một nền giáo dục tiên tiến, nhân văn, hiện đại, đáp ứng mục tiêu phát triển đất nước.

Hà Giang