Đánh giá hiệu quả học tập đảo ngược và dạy học truyền thống trong phát triển tư duy bậc cao của sinh viên

Trong giáo dục đại học, rèn luyện kỹ năng tư duy bậc cao (Higher-Order Thinking Skills - HOTS) gồm phân tích, đánh giá và sáng tạo - giữ vai trò quan trọng để sinh viên vừa hoàn thành chương trình học, vừa phát triển năng lực nghề nghiệp. Tuy nhiên, phương pháp giảng dạy truyền thống còn hạn chế trong việc thúc đẩy HOTS, vì vậy học tập đảo ngược (flipped learning) được xem là một hướng tiếp cận mới, kết hợp học trực tuyến và trực tiếp nhằm tăng tính chủ động, hợp tác và tư duy phản biện của người học.

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá hiệu quả của flipped learning khi triển khai thông qua mô hình SQIRC (Scaffolding, Questioning, Interflow, Reflection, Comparison). SQIRC là một khung sư phạm có cấu trúc, gồm các giai đoạn: cung cấp tài liệu và video trước buổi học (scaffolding), khuyến khích sinh viên đặt câu hỏi để phát triển tư duy phản biện (questioning), tổ chức hợp tác và trao đổi (interflow), khuyến khích sinh viên phản tư khi giải quyết tình huống (reflection), và so sánh kết quả với bạn học hoặc với đáp án và quy trình chuẩn do giảng viên hay tài liệu chuyên môn cung cấp (comparison). Sự kết hợp này được cho là có thể phát triển mạnh mẽ kỹ năng phân tích, đánh giá và sáng tạo -đặc biệt phù hợp với môn “Nguyên lý Kế toán”, vốn đòi hỏi cả kiến thức lý thuyết lẫn vận dụng thực tiễn.

Nghiên cứu sử dụng thiết kế bán thực nghiệm (quasi-experimental) với mô hình tiền kiểm – hậu kiểm (pre-test/post-test) trên 43 sinh viên năm nhất Đại học Negeri Padang, gồm 22 sinh viên trong nhóm thực nghiệm học theo flipped learning với SQIRC và 21 sinh viên nhóm đối chứng học theo phương pháp truyền thống. Cả hai nhóm học trong sáu tuần, trung bình bốn giờ/tuần, do cùng một giảng viên giảng dạy để đảm bảo tính thống nhất. Nội dung tập trung vào các bước chính của chu trình kế toán dịch vụ, còn dữ liệu được thu thập qua bài kiểm tra trước và sau can thiệp dựa trên thang tư duy Bloom sửa đổi. Công cụ đo lường đã được kiểm định và cho thấy độ tin cậy tốt (Cronbach’s Alpha = 0,725).

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhóm thực nghiệm đạt điểm hậu kiểm trung bình 81,0, cao hơn rõ rệt so với nhóm đối chứng là 68,8. Phân tích ANCOVA cho thấy sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (F = 68,49; p < 0,05), với mức hiệu quả lớn (Partial Eta Squared = 0,774). Ngoài ra, độ lệch chuẩn của nhóm thực nghiệm thấp hơn, chứng tỏ sự tiến bộ đồng đều giữa các sinh viên. Điều này cho thấy flipped learning dựa trên SQIRC không chỉ cải thiện kết quả trung bình mà còn giúp giảm khoảng cách năng lực trong lớp học.

Nguồn: Pexels.com

Kết quả thảo luận cho thấy flipped learning phù hợp với lý thuyết kiến tạo xã hội khi nhấn mạnh vai trò của tương tác và sự tham gia chủ động của sinh viên trong chuẩn bị, thảo luận và phản tư. Mô hình SQIRC còn thúc đẩy siêu nhận thức, giúp người học biết đặt câu hỏi, tự đánh giá và so sánh kết quả để nâng cao khả năng học tập độc lập. Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp này phụ thuộc vào chất lượng tài liệu, khả năng tự học và mức độ sẵn sàng công nghệ; nếu thiếu những yếu tố này, kết quả sẽ bị hạn chế. Nhìn chung, nghiên cứu khẳng định flipped learning theo SQIRC tác động tích cực đến việc phát triển kỹ năng tư duy bậc cao, đồng thời khuyến nghị mở rộng ứng dụng mô hình, đầu tư vào hạ tầng công nghệ, nâng cao năng lực thiết kế sư phạm cho giảng viên và xây dựng tài liệu số giàu tính tương tác để đảm bảo hiệu quả bền vững.

Nghiên cứu cũng thừa nhận một số hạn chế như quy mô mẫu nhỏ, thời gian áp dụng ngắn và khả năng chịu ảnh hưởng bởi “hiệu ứng mới lạ” - sự hứng thú ban đầu của sinh viên khi tiếp cận phương pháp mới. Do đó, các nghiên cứu tiếp theo cần mở rộng mẫu, kéo dài thời gian và kết hợp thêm phương pháp định tính như quan sát hoặc phỏng vấn để phân tích sâu hơn tác động của flipped learning đối với động lực và thái độ học tập của sinh viên.

Tóm lại, nghiên cứu đã cung cấp bằng chứng thực nghiệm rõ ràng rằng flipped learning dựa trên SQIRC là một phương pháp hiệu quả trong việc phát triển kỹ năng tư duy bậc cao, góp phần đổi mới giáo dục đại học và chuẩn bị cho sinh viên những năng lực thiết yếu trong bối cảnh thế kỷ XXI.

Hoàng Dũng lược dịch

Nguồn:

Oknaryana, Zona, M. A., Marna, J. E., Hayati, A. F., Syofyan, R., Zulvia, Y., Kurniawan, H., & Murdy, K. (2025). Improving students’ higher-order thinking skills: A comparison between flipped learning and traditional teaching approach. European Journal of Educational Research, 14(4), 1245-1257. https://doi.org/10.12973/eu-jer.14.4.1245