Miễn học phí cho một số ngành nghề để phát triển nguồn nhân lực

Ảnh minh hoạ

Trong tiến trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, một trong những vấn đề được quan tâm đặc biệt là làm sao để học sinh, sinh viên có cơ hội tiếp cận giáo dục công bằng, không bị cản trở bởi điều kiện kinh tế. Nhiều năm nay, Nhà nước đã có chính sách miễn, giảm học phí cho một số đối tượng yếu thế, học sinh ở vùng khó khăn, người dân tộc thiểu số rất ít người. Tuy nhiên, trước yêu cầu đổi mới về phát triển nguồn nhân lực, Bộ GDĐT đã đề xuất mở rộng hơn nữa các nhóm đối tượng được hưởng chính sách này, hướng đến việc không chỉ đảm bảo an sinh mà còn định hướng chiến lược cho đào tạo nhân lực phục vụ phát triển đất nước.

Mức sàn - trần học phí: Cơ sở để triển khai hỗ trợ

Tại dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 81/2021/NĐ-CP và Nghị định số 97/2023/NĐ-CP quy định về cơ chế miễn, giảm học phí với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, đối tượng không phải đóng học phí được quy định là người theo học các ngành chuyên môn đặc thù đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh theo quy định của Luật Giáo dục đại học; các ngành chuyên môn đặc thù do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quy định.

Dự thảo cũng nêu rõ 14 đối tượng được miễn học phí, trong đó bao gồm: học sinh, sinh viên người dân tộc thiểu số rất ít người ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn theo quy định hiện hành của cơ quan có thẩm quyền; người tốt nghiệp trung học phổ thông học tiếp lên trình độ trung cấp; người học các trình độ trung cấp, cao đẳng, đối với các ngành, nghề khó tuyển sinh nhưng xã hội có nhu cầu theo danh mục do cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp do Bộ GDĐT quy định.

Cũng theo dự thảo, mức học phí nền tảng từ năm học 2025-2026 trở di được quy định rõ ràng theo từng cấp và vùng miền. Với hệ giáo dục chưa tự đảm bảo chi thường xuyên, mức thu được đặt trong khung sàn-trần cụ thể. Ví dụ ,ở khu vực thành thị, mức học phí giao động từ 300 đến 650 nghìn đồng/học sinh/tháng tuỳ cấp học; ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi có thể chỉ từ 50 đến 220 nghìn đồng/học sinh/tháng.

Cơ chế đặt mức trần học phí như vậy có thể đảm bảo tính linh hoạt cho các địa phương, đồng thời làm cơ sở để xác định mức hỗ trợ học phí và cấp bù ngân sách đối với cơ sở giáo dục công lập đối với người học được miễn hoặc giảm học phí.

Trong giáo dục nghề nghiệp, mức trần học phí cũng được quy định cụ thể theo từng nhóm ngành và từng năm học. Chẳng hạn, khung học phí cho bậc trung cấp, cao đẳng trong năm học 2025-2026 là ngành Kỹ thuật và Công nghệ thông tin là 2.040 nghìn đồng/học sinh/tháng, ngành Sức khoẻ là 2.380 nghìn đồng/học sinh/tháng.

Điều kiện thực hiện

Trên thực tế, hiệu quả của chính sách phụ thuộc vào nhiều yếu tố gắn với thực tiễn triển khai. Dự kiến, nguồn lực thi hành sẽ từ nguồn ngân sách trung ương và ngân sách địa phương; từ nguồn lực hợp pháp khác; nguồn nhân lực để thực thi khi Nghị định ban hành sẽ sử dụng nhân lực sẵn có tại các đơn vị, không phát sinh, yêu cầu thêm nhân lực mới do thủ tục về miễn, hỗ trợ học phí tương tự, đang thực hiện theo Nghị định số 81/2021/NĐ-CP ngày 27/8/2021 của Chính phủ quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập; giá dịch vụ trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo.

Ngoài ra, để đảm bảo cho việc thi hành Nghị quyết cần nhiều điều kiện đi kèm. Tuyên truyền, phổ biến Nghị quyết: Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, các địa phương theo chức năng, nhiệm vụ tổ chức phổ biến, tuyên truyền, giáo dục Nghị quyết và các quy định liên quan; Bộ GDĐT xây dựng nội dung thông tin, truyền thông các quy định cơ bản của Nghị quyết kịp thời đến các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan để biết và thực hiện. Đảm bảo nguồn lực thực hiện: Bộ Tài chính chủ trì hướng dẫn các cơ quan tài chính bố trí ngân sách thực hiện chính sách tại Nghị định. Bộ GDĐT phối hợp các Bộ, ngành có liên quan và địa phương chú trọng chỉ đạo thực hiện và triển khai có hiệu quả chính sách.

Dự thảo Nghị định này kết hợp với chiến lược phân luồng giáo dục, khuyến khích học sinh theo học chương trình học nghề, nhất là khi các ngành chiến lược được hỗ trợ học phí để giảm áp lực lên đại học và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực kỹ thuật phục vụ phát triển đất nước.

Nếu được áp dụng hiệu quả, chính sách này không chỉ giúp nhiều học sinh, sinh viên yên tâm học tập mà còn góp phần quan trọng vào quá trình phân luồng giáo dục, xây dựng xã hội học tập và nuôi dưỡng chất lượng nhân lực cho tương lai.

Hà Giang