Bỏ xếp hạng giáo viên: Bước đột phá trong chính sách trọng dụng và phát triển đội ngũ nhà giáo

Bỏ xếp hạng giáo viên thay bằng cơ chế đánh giá trình độ năng lực chuyên môn và nghiệp vụ của giáo viên (ảnh minh họa)

Chính thức bỏ xếp hạng giáo viên từ 01/01/2026

Theo Điều 12 Luật Nhà giáo, số 73/2025/QH15, đã được phê duyệt ngày 16/6/2025, thì việc xếp hạng chức danh giáo viên theo hạng I, II, III... như trước đây sẽ chính thức bãi bỏ, thay vào đó là cơ chế đánh giá sẽ được xác định dựa trên trình độ, năng lực chuyên môn và nghiệp vụ của giáo viên, yêu cầu cụ thể của từng cấp học, trình độ đào tạo...

Cụ thể, tại Điều 12 Luật Nhà giáo 2025 quy định về chức danh nhà giáo như sau: Chức danh nhà giáo là tên gọi thể hiện trình độ, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của nhà giáo trong từng cấp học, trình độ đào tạo. Chức danh nhà giáo được xác định theo yêu cầu của hoạt động nghề nghiệp trong từng cấp học, trình độ đào tạo. Việc bổ nhiệm, thay đổi chức danh nhà giáo được thực hiện phù hợp với cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân. Việc xác định tương đương chức danh nhà giáo trong từng cấp học, trình độ đào tạo thực hiện theo quy định của Bộ trưởng Bộ GDĐT. Quy định này có hiệu lực thi hành từ 01/01/2026.

GS.TS Đinh Quang Báo – nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội nêu quan điểm: Bỏ xếp hạng giáo viên hạng I, II, III không có nghĩa tạo ra sự “cào bằng”. Mỗi nhà giáo cần có động lực trau dồi, phát triển nghề nghiệp và thăng tiến. Muốn tạo động lực cho nhà giáo cần căn cứ nhiều yếu tố, đặc biệt chất lượng chuyên môn của thầy cô. Quá trình đánh giá năng lực nhà giáo phải làm khách quan, đồng bộ, thống nhất, tránh chồng chéo.

Đại diện Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc hội chia sẻ với báo giới: “Việc bỏ xếp hạng là nhằm giảm áp lực hành chính, tránh tình trạng “chạy hạng”, tạo điều kiện cho giáo viên tập trung vào chuyên môn và sáng tạo trong giảng dạy”.

Xóa bỏ xếp hạng: Gỡ bỏ “rào cản hình thức” trong phát triển nghề nghiệp

Trong nhiều năm qua, cơ chế xếp hạng giáo viên theo các hạng I, II, III... đã trở thành một tiêu chí cứng để xét nâng lương, bổ nhiệm chức danh, thi đua khen thưởng. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng cách tiếp cận này thiếu linh hoạt, thiên về thủ tục hành chính, gây áp lực lên giáo viên, đặc biệt là ở các vùng khó khăn – nơi việc đáp ứng đủ tiêu chí lên hạng là rất gian nan.

Việc bỏ xếp hạng, theo Điều 12 của Luật Nhà giáo, thể hiện sự chuyển hướng quan trọng về tư duy quản lý nhân sự trong ngành giáo dục. Thay vì chia hạng cứng nhắc, luật quy định “chức danh nhà giáo là tên gọi thể hiện trình độ, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của nhà giáo trong từng cấp học, trình độ đào tạo”. Như vậy, chức danh không còn là thứ bậc hành chính, mà trở thành biểu hiện đúng đắn về năng lực nghề nghiệp thực tế.

Trao quyền linh hoạt cho cơ sở giáo dục

Một điểm mới đáng chú ý khác là Luật quy định: “Việc bổ nhiệm, thay đổi chức danh nhà giáo được thực hiện phù hợp với cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân”. Đây là bước tiến trong việc trao quyền tự chủ nhân sự cho các cơ sở giáo dục, giúp hiệu trưởng, giám đốc trung tâm đào tạo… có thêm công cụ để đánh giá, bố trí và sử dụng đội ngũ giáo viên theo yêu cầu thực tiễn.

Bên cạnh đó, việc xác định tương đương chức danh nhà giáo giữa các cấp học và trình độ đào tạo sẽ do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định, nhằm đảm bảo sự thống nhất trong toàn hệ thống, đồng thời mở ra cơ hội thăng tiến linh hoạt hơn cho giáo viên giỏi.

Giáo viên được cởi trói khỏi cuộc đua “lên hạng”

Trước đó, việc xếp hạng giáo viên đã gây ra nhiều tranh luận và ý kiến trái chiều, nhiều nhà giáo cho rằng quy định này còn tồn tại những bất cập và thiếu công bằng. Nhiều nhà giáo bày tỏ kỳ vọng rằng, việc thay đổi cách xác định chức danh và có cơ chế trả lương phù hợp với vị trí việc làm và năng lực thực tế sẽ tạo động lực làm việc hiệu quả hơn, đồng thời mang lại sự ghi nhận xứng đáng cho những đóng góp của mỗi nhà giáo đối với sự nghiệp giáo dục.

Nhiều giáo viên bày tỏ sự vui mừng khi biết thông tin xóa bỏ xếp hạng nghề nghiệp, thay vì chỉ lo “đủ điều kiện” theo quy định hành chính thì giờ đây họ yên tâm được ghi nhận đúng hơn nếu làm tốt chuyên môn.

Nhấn mạnh trong phiên thảo luận tại Quốc hội, Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn phát biểu: “Không thể để giáo viên phải lo toan chuyện hồ sơ, thủ tục lên hạng mà xao lãng việc dạy học và sáng tạo. Đã đến lúc chúng ta cần một cơ chế thừa nhận giá trị thực tế, không hình thức”.

Bước đi phù hợp xu thế giáo dục hiện đại

Nhiều quốc gia tiên tiến đã không còn duy trì xếp hạng cứng cho giáo viên, thay vào đó là các hệ thống đánh giá linh hoạt, chú trọng năng lực, đổi mới sáng tạo, tinh thần hợp tác và hiệu quả giảng dạy. Quy định tại Điều 12 của Luật Nhà giáo 2025 cho thấy Việt Nam đang đi đúng hướng trong xu thế hội nhập và hiện đại hóa giáo dục.

Việc bãi bỏ xếp hạng giáo viên không chỉ là cải cách về kỹ thuật quản lý, mà còn là sự khẳng định giá trị của người thầy, những người kiến tạo tương lai bằng tri thức và nhân cách. Trong một xã hội học tập, nơi giáo dục là trụ cột phát triển, những chính sách đúng đắn, nhân văn như vậy chính là nền móng bền vững cho tương lai.

Trịnh Thu

Tài liệu tham khảo:

Quốc hội (2025): Luật Nhà giáo, số 73/2025/QH15 (Luat-nha-giao-so-73.pdf)