Đảm bảo an toàn trường học: Trách nhiệm liên ngành và cam kết toàn xã hội

Xây dựng môi trường học đường an toàn từ chính sách đến hành động cụ thể

Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) xác định rõ: xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành. Trong 3 năm gần đây, Bộ GDĐT đã tham mưu, ban hành theo thẩm quyền nhiều văn bản, chương trình, kế hoạch hướng dẫn tăng cường công tác phòng, chống bạo lực học đường, phòng ngừa tai nạn thương tích, tăng cường phối hợp liên ngành để kịp thời xử lý các vụ việc phát sinh trong nhà trường. Các Sở GDĐT cũng đã phối hợp chặt chẽ với ngành công an, y tế, lao đông - thương binh xã hội trong tổ chức các hoạt động truyền thông, giáo dục kỹ năng sống, phòng chống xâm hại trẻ em, chống đuối nước, tai nạn giao thông và xây dựng trường học hạnh phúc.

Cung cấp số liệu về vấn đề này, Vụ trưởng Vụ Học sinh, sinh viên Hoàng Đức Minh cho biết, trong 2 -3 năm gần đây, có hơn 400 vụ bạo lực học đường, như vậy tính trung bình 34 tỉnh sau sáp nhập, mỗi tỉnh có hơn 13 vụ, với hơn 1.400 học sinh có tham gia, liên quan tới những vụ việc này. Theo số liệu báo cáo của các Sở GDĐT, năm học 2024-2025, số vụ bạo lực học đường không tăng so với các năm học trước. Tuy nhiên, vấn đề bạo lực qua mạng có xu hướng phức tạp, đa dạng và kéo dài. Sự kiểm soát của thầy, cô giáo, thậm chí là công an cũng đang gặp nhiều khó khăn và bạo lực này đang phát triển ngày càng phức tạp. Tổng đài Bảo vệ trẻ em quốc gia 111 ghi nhận trung bình có 1,3 cuộc gọi đến trong ngày liên quan tới bạo lực học đường. Đây là những con số thực tiễn cần xã hội quan tâm.

Về công tác đảm bảo an toàn giao thông, số liệu từ Bộ Công an từ tháng 12/2023 đến tháng 12/2024, có hơn 4000 vụ tai nạn giao thông có liên quan tới lứa tuổi học sinh, chiếm hơn 17% các vụ tai nạn giao thông. Trong khi đó, công tác phòng, chống tai nạn thương tích và đuối nước có chuyển biến đáng kể. Hiện nay, 100% Sở GDĐT ban hành kế hoạch hoặc văn bản hướng dẫn, sử dụng tài liệu hướng dẫn do Bộ GDĐT ban hành, lồng ghép nội dung vào hoạt động giáo dục với từng cấp học. Sở cũng chủ động cử giáo viên cốt cán tham dự lớp tập huấn do Bộ GDĐT tổ chức, đồng thời phối hợp với ngành văn hoá - thể thao tổ chức tập huấn diện rộng, cấp chứng nhận cho giáo viên thể chất các trường phổ thông trên địa bàn. Tuy nhiên thực tế, việc tổ chức dạy bơi hiện nay vẫn chủ yếu dựa vào nguồn lực xã hội hoá, chỉ hơn 33% học sinh biết bơi; hơn 8% trường có bể bơi. Những con số này cho thấy, mặc dù công tác phòng, chống tai nạn thương tích và đuối nước có chuyển biến, nhưng con số đạt được còn rất thấp so với yêu cầu từ thực tiễn.

Công tác phòng, chống tai nạn thương tích và đuối nước có chuyển biến, nhưng con số đạt được còn rất thấp so với yêu cầu từ thực tiễn

Cần cơ chế phối hợp đồng bộ và bền vững

Bàn về giải pháp nâng cao an toàn trường học, Vụ trưởng Vụ học sinh, sinh viên cũng bày tỏ quan điểm: “Thực tế cho thấy, bạo lực học đường, tai nạn giao thông hay đuối nước không chỉ xảy ra trong phạm vi nhà trường mà phần lớn đến từ môi trường ngoài xã hội. Vì vậy, việc xây dựng trường học an toàn không chỉ là trách nhiệm đơn độc của ngành giáo dục. Giữa gia đình, nhà trường và xã hội, nhà trường vẫn đóng vai trò trung tâm, nhưng để đảm bảo an toàn trường học thì rất cần sự phối hợp chặt chẽ của cả ba phía”.

Vụ trưởng Vụ Học sinh, sinh viên Hoàng Đức Minh (Nguồn: Bộ GDĐT)

Bộ GDĐT đã chỉ đạo các cơ sở giáo dục tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, hỗ trợ cha mẹ học sinh chủ động phối hợp với nhà trường xây dựng và thực hiện các nội dung, phương pháp, hình thức giáo dục đạo đức, lối sống, văn hóa ứng xử trong gia đình cho thanh thiếu nhi, học sinh, sinh viên; hỗ trợ nhà trường trong quá trình giáo dục học sinh, quan tâm kịp thời đối với thanh thiếu nhi, học sinh hoàn cảnh khó khăn, cá biệt, yếu thế; tổ chức các hoạt động trải nghiệm, ngoài giờ lên lớp. Từ đó, từng bước thu hút học sinh tham gia các hoạt động bổ ích, hạn chế các nhân tố gây nên nguy cơ dẫn đến bạo lực học đường góp phần xây dựng và bảo đảm môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện.

Một trong những chuyển biến rõ nét thời gian qua là sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị trong việc bảo vệ an toàn học sinh. Công điện số 61/CĐ-TTg ngày 10/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ đã nhấn mạnh yêu cầu tổ chức kỳ nghỉ hè, dạy học 2 buổi/ngày và các hoạt động giáo dục đảm bảo an toàn, hiệu quả cho học sinh. Các tỉnh, thành phố cũng ban hành chỉ thị riêng về phòng chống tai nạn đuối nước, an ninh trường học và trách nhiệm phối hợp giữa gia đình - nhà trường - chính quyền địa phương.

Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn đã nhiều lần khẳng định, an toàn trường học không thể là nhiệm vụ của riêng ngành giáo dục. Bạo lực học đường không chỉ là một hiện tượng trong phạm vi ngành giáo dục mà còn phản ánh tình trạng chung của xã hội. Trường học không nằm ngoài xã hội, đặc biệt trong thời đại hiện nay khi mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến khiến ranh giới giữa môi trường học đường và xã hội bên ngoài ngày càng mong manh. Do đó, việc kỳ vọng trường học là một “ốc đảo” không bạo lực là điều không thực tế nếu không giải quyết được gốc rễ từ môi trường gia đình, xã hội và chính cách hành xử của người lớn.

Vì vậy, thời gian tới, mục tiêu của Bộ GDĐT đặt ra là tập trung các giải pháp xây dựng văn hoá học đường; chú trọng đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức giáo dục đạo đức, lối sống, văn hoá ứng xử, kỹ năng sống, kỹ năng nghề nghiệp, việc làm; giáo dục pháp luật cho học sinh thông qua các hoạt động giáo dục. Tăng cường công tác tư vấn, hỗ trợ trong trường học; công tác Đoàn, Đội về kỹ năng ứng xử trên mạng xã hội; phòng, chống bạo lực học đường, phòng ngừa tội phạm và tệ nạn xã hội, bảo đảm an ninh trật tự trường học; kỹ năng xử lý các tình huống có liên quan tới việc phát sinh bạo lực học đường. Đẩy mạnh công tác phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong công tác giáo dục phát triển toàn diện cho trẻ em, học sinh.

Trong bối cảnh giáo dục đang chuyển mình theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và các yêu cầu phát triển toàn diện năng lực học sinh, môi trường học đường an toàn, tích cực chính là không gian nuôi dưỡng những giá trị cốt lõi của một nền giáo dục nhân văn. Vì vậy, xây dựng trường học an toàn phải trở thành ưu tiên chiến lược, được đầu tư về chính sách, con người và công nghệ.

Hà Giang