Thiết lập bộ chuẩn cơ sở giáo dục nghề nghiệp để nâng cao chất lượng đào tạo

Chuẩn hoá để nâng tầm hệ thống

Trong hệ thống giáo dục quốc dân, GDNN giữ vai trò then chốt trong việc đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật và thực hành, cung cấp lực lượng lao động trực tiếp phục vụ sản xuất, dịch vụ và các lĩnh vực mũi nhọn của nền kinh tế. Tuy nhiên, thực tế lâu nay cho thấy sự chênh lệch lớn về chất lượng giữa các cơ sở đào tạo, trong khi vẫn thiếu một khung chuẩn chung để đánh giá và giám sát đồng bộ.

Ảnh minh hoạ

Nhằm khắc phục tình trạng đó, Dự thảo Luật GDNN do Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) công bố bổ sung quy định về chuẩn cơ sở GDNN bao gồm những yêu cầu chung về điều kiện bảo đảm chất lượng và chỉ số hoạt động chính đối với cơ sở GDNN. Chuẩn cơ sở GDNN này là căn cứ đánh giá, cấp phép, đình chỉ và chấm dứt hoạt động của cơ sở GDNN, thực hiện quy hoạch mạng lưới cơ sở GDNN. Theo Dự thảo, Chính phủ ban hành chuẩn cơ sở GDNN. Bộ trưởng Bộ GDĐT hướng dẫn việc áp dụng, đánh giá và giám sát mức độ đáp ứng chuẩn cơ sở GDNN.

Công cụ sàng lọc và quy hoạch mạng lưới

Theo Bộ GDĐT, việc bổ sung các quy định trên nhằm thể chế hoá các chủ trương, chính sách của nhà nước về đào tạo, phát triển nguồn nhân lực phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, cung cấp nguồn nhân lực cho các ngành kinh tế mũi nhọn, công nghệ kỹ thuật then chốt; thúc đẩy xã hội học tập, học tập suốt đời; thu hút, sử dụng chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài, người Việt Nam ở nước ngoài về giảng dạy, nghiên cứu khoa học tại cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Dự thảo xây dựng hệ thống quy chuẩn về cơ sở GDNN chương trình đào tạo nhằm thống nhất phương thức tổ chức, hoạt động đào tạo và hỗ trợ việc đánh giá, phân loại, đầu tư phát triển cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Tính đến năm 2024, cả nước có khoảng 1900 cơ sở GDNN với 400 trường cao đẳng, hơn 460 trường trung cấp và gần 1500 trung tâm GDNN, trung tâm GDNN - giáo dục thường xuyên. Một bộ chuẩn với các chỉ số rõ ràng, có thể đo lường sẽ là nền tảng để đánh giá toàn diện và khách quan từng cơ sở. Qua đó, các địa phương có thể thực hiện sắp xếp, đầu tư, nâng cấp hoặc loại bỏ những cơ sở yếu kém một cách khoa học, công bằng và minh bạch.

Bộ GDĐT cũng nhấn mạnh Dự thảo Luật lần này được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc, thúc đẩy phát triển GDNN theo hướng mở, linh hoạt, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu chuyển đổi số và hội nhập quốc tế. Dự thảo cũng mở rộng quyền tự chủ cho các cơ sở GDNN, quy định cụ thể về giảng viên đồng cơ hữu, nâng chuẩn chương trình đào tạo và hệ thống đảm bảo chất lượng. Đồng thời, Dự thảo bổ sung các quy định công nhận kết quả học tập, kỹ năng đã tích luỹ; mở rộng đối tượng được đào tạo trình độ cao đẳng, trung cấp; cho phép cơ sở GDNN đầu tư ra nước ngoài, phù hợp với xu thế hội nhập toàn diện.

Việc đặt ra chuẩn cụ thể sẽ tránh được việc áp dụng các tiêu chí chung chung, thay vào đó là các phương pháp khảo sát khách quan, độc lập. Những cơ sở GDNN đạt chuẩn có thể được trao quyền tự chủ, tuyển sinh linh hoạt và tạo động lực cho các trường tự cải thiện. Các chỉ số trong chuẩn sẽ phản ánh giá trị thực sự của một cơ sở GDNN trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, cung ứng nguồn nhân lực cho nền kinh tế. Việc gắn chuẩn cũng giúp người học dễ dàng có cơ sở so sánh và lựa chọn trường nghề phù hợp.

Việc xây dựng và ban hành chuẩn GDNN sẽ giúp nâng cao chất lượng, chuẩn hoá và hiện đại hoá hệ thống GDNN. Chuẩn này khi được ban hành không chỉ sàng lọc những cơ sở không đủ tiêu chuẩn, mà còn định hướng cho sự phát triển lâu dài của hệ thống. Về lâu dài, đây sẽ là những quy định mang tính đột phá, góp phần hình thành một hệ sinh thái GDNN mở, liên thông và hội nhập, phù hợp với yêu cầu phát triển nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0.

Trong bối cảnh chuyển đổi số, chuyển dịch cơ cấu lao động và cạnh tranh toàn cầu, GDNN cần một khung pháp lý mới, chuẩn mới để thiết lập tầm nhìn mới. Bộ chuẩn cơ sở GDNN nếu được xây dựng và áp dụng một cách khoa học, minh bạch và đi kèm với các cơ chế hỗ trợ hợp lý sẽ là đòn bẩy giúp GDNN Việt Nam bứt phá, góp phần đào tạo đội ngũ lao động có kỹ năng, tay nghề, năng lực hội nhập, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế tri thức và toàn cầu hoá.

Hà Giang