Tiếp sức cho giáo dục vùng khó: Chính sách mới, kỳ vọng mới

Thực tế giáo dục vùng khó

Hiện nay, giáo dục tại vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hảo đảo đang đối mặt với nhiều thách thức. Trường lớp còn nhiều thiếu thốn, đội ngũ giáo viên càng khó khăn khi phải làm việc trong môi trường thiếu tiện nghi, phương tiện giảng dạy còn đơn sơ, chưa đủ phòng học kiên cố. Đối với bậc mầm non, những khó khăn ấy càng nhân lên khi cùng lúc giáo viên phải đảm nhận nhiều công việc, không chỉ dạy học mà còn chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ, trong khi thu nhập còn thấp. Đây cũng là nguyên nhân khiến tỷ lệ nghỉ việc ở cấp học này tăng cao.

Theo số liệu thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tính từ tháng 8/2023 đến tháng 4/2024, có 7.215 nhà giáo nghỉ việc, chuyển việc. Trong số 7.215 giáo viên nghỉ việc, số giáo viên mầm non bỏ việc là 1.600 người, chiếm tỷ lệ 22%. 

Ảnh minh họa

Chính vì vậy, câu chuyện “giữ chân” đội ngũ giáo viên ở vùng khó đã trở thành bài toán cấp thiết. Không chỉ về vấn đề nhân lực, mà còn là vấn đề về chất lượng giáo dục, sự phát triển bền vững của cộng đồng dân cư tại các địa phương này.

Các chính sách thúc đẩy giáo dục vùng khó

Trong Luật Nhà giáo vừa được Quốc hội thông qua, một trong những chính sách nổi bật là quy định về tiền lương và phụ cấp đối với nhà giáo. Theo đó, Điều 23 của luật quy định, tiền lương và phụ cấp đối với nhà giáo ở cơ sở giáo dục công lập được quy định như: Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp. Phụ cấp ưu đã nghề và phụ cấp khác tùy theo tính chất công việc, theo vùng theo quy định của pháp luật.

Đặc biệt, nhà giáo cấp học mầm non; nhà giáo công tác ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; nhà giáo dạy trường chuyên biệt; nhà giáo thực hiện giáo dục hòa nhập; nhà giáo ở một số ngành, nghề đặc thù được hưởng chế độ tiền lương và phụ cấp cao hơn so với nhà giáo làm việc trong điều kiện bình thường. Việc khẳng định cụ thể trong Luật Nhà giáo sẽ tạo hành lang pháp lý bền vững, là căn cứ để các địa phương xây dựng chính sách sát thực tiễn hơn.

Luật Nhà giáo giao quyền chủ động cho ngành Giáo dục trong tuyển dụng, sử dụng nhà giáo. Trong đó, thống nhất giao thẩm quyền cho ngành giáo dục chủ động trong tuyển dụng nhà giáo, phân cấp thẩm quyền tuyển dụng cho người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập được tự chủ tuyển dụng nhà giáo.

Luật giao thẩm quyền cho Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định về thẩm quyền tuyển dụng nhà giáo trong các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên. Đây là bước điều chỉnh quan trọng nhằm tháo gỡ những “điểm nghẽn” về chính sách đối với nhà giáo, đặc biệt là giải quyết bài toán thừa thiếu đội ngũ; giúp chủ động điều phối, hoạch định các kế hoạch phát triển đội ngũ ngắn hạn, trung hạn, dài hạn trong tương lai. Tránh tình trạng giáo viên “đi dễ, khó về” như thời gian qua.

Không chỉ đối với giáo viên, trẻ mầm non nhà trẻ tại các khu vực khó khăn, vùng dân tộc thiểu số, ven biển, hải đảo từ ngày 1/5/2025 cũng được hỗ trợ theo Nghị định 66/2025 của Chính phủ. Ngoài ra, trường học được cấp kinh phí để mua sắm đồ dùng, thúc đẩy hiệu quả giáo dục sớm đối với trẻ cùng khó, đánh dấu bước tiến quan trọng trong hành trình thu hẹp khoảng cách giáo dục các vùng miền.

Những quy định này thể hiện sự đổi mới sâu sắc của ngành giáo dục, nhất là đối với giáo dục vùng khó. Thực tế nhiều năm qua cho thấy, mặc dù có nhiều chính sách ưu đãi dành cho nhà giáo vùng khó, nhưng việc triển khai chưa đồng đều. Một số địa phương thiếu cơ chế kiểm tra, giám sát, khiến giáo viên chưa thực sự được hưởng lợi trọn vẹn từ quy định. Bên cạnh đó, chính sách hỗ trợ về đi lại, nhà công vụ, chế độ nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe cũng cần được mở rộng, cụ thể hóa để tạo môi trường làm việc tốt, điều kiện sống đảm bảo để giáo viên yên tâm gắn bó lâu dài với nghề.

Việc ưu tiên chính sách cho giáo dục vùng khó cũng là thực hiện công bằng xã hội - không để trẻ em nào bị bỏ lại phía sau vì hoàn cảnh địa lý hay kinh tế. Việc ban hành Luật Nhà giáo và các nghị định như Nghị định 66/2025/NĐ-CP là bước tiến quan trọng, tiếp sức cho giáo dục vùng khó. Với cơ chế, chính sách mới, cùng với sự thay đổi nhận thức xã hội đối với nghề giáo, giáo dục vùng khó được kỳ vọng có những khởi sắc mới trong thời gian tới.

Hà Giang