Rà soát, điều chỉnh nội dung dạy học để đáp ứng yêu cầu thực tiễn

Bối cảnh đất nước đang đổi mới mạnh mẽ về hành chính, kinh tế, xã hội cùng quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng đã đặt ra yêu cầu cấp bách phải điều chỉnh nội dung dạy học trong trường phổ thông. Việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 trên toàn quốc đã khẳng định tinh thần đổi mới toàn diện, nhưng cũng bộc lộ những điểm cần rà soát, cập nhật.

Ảnh minh họa

Điều chỉnh nội dung dạy học đáp ứng thay đổi của địa phương

Việc rà soát, điều chỉnh nội dung dạy học đang trở thành nhiệm vụ cấp bách khi có sự thay đổi đơn vị hành chính cấp tỉnh theo Nghị quyết số 202/2025/QH15 của Quốc hội. Việc thành lập, sáp nhập các đơn vị hành chính sẽ làm thay đổi các thông tin liên quan đến địa lý, lịch sử, pháp luật, kinh tế trong sách giáo khoa và nội dung giảng dạy. Trên cơ sở rà soát, Bộ Giáo dục và đào tạo (GDĐT) đã xác định một số môn học chịu tác động trực tiếp từ việc thay đổi địa giới hành chính gồm: Lịch sử và Địa lí lớp 4, lớp 5, lớp 9; Địa lí lớp 12; Lịch sử và Giáo dục Kinh tế và Pháp luật lớp 10. Các môn này sẽ thực hiện các bước theo quy định để chỉnh sửa chương trình môn học làm căn cứ để thực hiện chỉnh sửa sách giáo khoa, như cập nhật yêu cầu cần đạt, nội dung kiến thức, địa danh, số liệu, bản đồ, biểu đồ và thông tin kinh tế – xã hội,... Việc chỉnh sửa chương trình môn học được thực hiện trên nguyên tắc hạn chế đến mức thấp nhất việc thay đổi sách giáo khoa, tăng cường hướng dẫn để giáo viên, nhà trường chủ động thực hiện chương trình theo thẩm quyền cho phù hợp với thực tế.

Đặc biệt, Nội dung giáo dục địa phương cũng cần được rà soát, bổ sung sát với điều kiện mới. Việc này đặt ra yêu cầu cho các tỉnh, thành phố xây dựng bài học phù hợp với đặc điểm riêng về văn hóa, truyền thống, lịch sử, kinh tế để giúp học sinh hiểu rõ hơn về quê hương, hình thành lòng tự hào và ý thức trách nhiệm với cộng đồng. Tuy nhiên, để làm tốt nhiệm vụ này, địa phương phải có đội ngũ giáo viên và chuyên gia đủ năng lực biên soạn chương trình, nội dung dạy học đặc thù.

Chuyển đổi tư duy dạy học: Từ truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực người học

Mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 là phát huy tính chủ động, sáng tạo của giáo viên, học sinh, giúp thay đổi từ gốc, chuyển từ dạy học truyền thụ kiến thức sang dạy học phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.

Lộ trình đổi mới thi tốt nghiệp trung học phổ thông cũng đặt ra yêu cầu việc dạy học cần thay đổi. Phương án thi mới cho thấy rõ định hướng chuyển từ kiểm tra ghi nhớ kiến thức sang đánh giá năng lực vận dụng, xử lý tình huống thực tế. Các môn học sẽ phải tăng cường bài tập vận dụng, gắn với đời sống, yêu cầu học sinh suy luận, phân tích, giải quyết vấn đề thay vì chỉ học thuộc lòng. Tuy nhiên, yêu cầu đặt ra đối với việc điều chỉnh là cần có lộ trình hợp lý, vừa đảm bảo cập nhật kịp thời, vừa không gây xáo trộn cho nhà trường, giáo viên, học sinh. Việc xây dựng kho học liệu số, ngân hàng câu hỏi, bài tập theo định hướng năng lực là giải pháp quan trọng, giúp giáo viên có thêm nguồn tham khảo phong phú, linh hoạt trong tổ chức dạy học.

Vì vậy, theo Bộ GDĐT, năm học 2025-2026, giáo viên và nhà trường tiếp tục sử dụng chương trình, sách giáo khoa hiện hành, đồng thời có trách nhiệm chủ động lựa chọn, điều chỉnh ngữ liệu, bài học, chủ đề giảng dạy phù hợp với thực tiễn địa phương và mô hình chính quyền 2 cấp. Trong thời gian tới, Bộ GDĐT sẽ ban hành văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương, nhà trường triển khai thực hiện bảo đảm liên tục, không gián đoạn và phù hợp với thực tế.

Năm học 2024-2025 là năm học Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được tổ chức thực hiện xong một chu kì từ lớp 1 đến lớp 12 theo lộ trình. Thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội, Chỉ thị số 32/CT-TTg ngày 25/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc tiếp tục đẩy mạnh đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông và Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ GDĐT về ban hành Chương trình GDPT, Bộ GDĐT đã tổ chức các bước thực hiện rà soát, đánh giá việc thực hiện Chương trình GDPT 2018. Việc rà soát, điều chỉnh nội dung dạy học giúp học sinh được trang bị tốt hơn về nội dung thực tiễn, kỹ năng để thích ứng với môi trường thực tế. Đặc biệt, trong bối cảnh chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo phát triển nhanh chóng, nội dung dạy học cũng cần thay đổi để đào tạo ra những con người biết hợp tác, giải quyết vấn đề, sáng tạo và linh hoạt.

Hà Giang