Đảm bảo đội ngũ giáo viên để thực hiện dạy học 2 buổi/ngày

Tháng 4 vừa qua, Văn phòng Trung ương Đảng thông báo kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm, thống nhất chủ trương các trường tiểu học, trung học cơ sở dạy học 2 buổi/ngày, tùy theo điều kiện thực tế. Việc này cần có lộ trình từng bước, trong đó Nhà nước đầu tư chính và khuyến khích xã hội hóa. Nhà trường không được thu phí dạy 2 buổi mỗi ngày, đồng thời thời tăng cường dạy văn hóa, nghệ thuật, giảm áp lực, đảm bảo học sinh phát triển toàn diện. Thời gian thực hiện từ năm học tới.

Mới đây, Chỉ thị số 17/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 6/6/2025 về việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày và tổ chức sinh hoạt hè cho trẻ em, học sinh đã đặt ra yêu cầu cụ thể, giao cho Bộ Giáo dục và đào tạo (GDĐT) chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan, địa phương ban hành văn bản hướng dẫn dạy học 2 buổi/ngày, bảo đảm rõ mục đích, rõ yêu cầu, rõ đối tượng, rõ nội dung, rõ hình thức, phương pháp tổ chức thực hiện, rõ kết quả, rõ cấp có thẩm quyền để thực hiện hiệu quả chương trình giáo dục phổ thông.

Bộ GDĐT cũng được giao chỉ đạo, hướng dẫn kịp thời các địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp, xây dựng kế hoạch, lộ trình tổ chức dạy học 2 buổi/ngày phù hợp với thực tiễn địa phương về cơ sở vật chất, tài chính và đội ngũ giáo viên; ưu tiên bố trí ngân sách bảo đảm điều kiện tổ chức dạy học 2 buổi/ngày.  Triển khai thực hiện hiệu quả các chương trình, đề án để tăng cường cơ sở vật chất cho các cơ sở giáo dục nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục.

Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả Chỉ thị này, bài toán đội ngũ giáo viên lại một lần nữa trở thành điểm nghẽn cần tháo gỡ khẩn trương.

Theo Bộ GDĐT, đến hết năm học 2024-2025, cả nước còn khoảng 60.000 biên chế giáo viên được giao nhưng chưa tuyển dụng được. Về việc này, Bộ GDĐT đã có công văn gửi ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về tình trạng tuyển dụng, quản lý, sử dụng chỉ tiêu biên chế giáo viên mầm non, phổ thông trên cả nước, khẩn trương thực hiện tuyển dụng giáo viên đảm bảo đủ số lượng biên chế được cấp có thẩm quyền giao. Đặc biệt, không để công tác sắp xếp, tinh gọn bộ máy ảnh hưởng đến công tác tuyển dụng giáo viên.

Thủ tướng cũng giao Bộ GDĐT phối hợp với Bộ Nội vụ rà soát, đôn đốc, kiểm tra việc tuyển dụng giáo viên của các địa phương; tiếp tục rà soát, bổ sung biên chế giáo viên còn thiếu so với định mức quy định của ngành Giáo dục. Nghiên cứu, có giải pháp phù hợp, hiệu quả khắc phục tình trạng thiếu giáo viên, bảo đảm dạy học 2 buổi/ngày.

Tăng cường công tác giám sát, kiểm tra, đánh giá, kịp thời đôn đốc, chấn chỉnh việc triển khai không phù hợp, không hiệu quả về thực hiện dạy học 2 buổi/ngày tại các địa phương. Các địa phương có trách nhiệm chủ động rà soát, sắp xếp, điều tiết giáo viên giữa các cơ sở giáo dục trên địa bàn nhằm khắc phục tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ. Có các giải pháp đồng bộ, hiệu quả để tuyển đúng, tuyển đủ giáo viên theo số biên chế được cấp có thẩm quyền giao, không để xảy ra tình trạng có biên chế mà không thực hiện tuyển dụng; ký hợp đồng giảng dạy để kịp thời bổ sung số lượng giáo viên còn thiếu theo quy định, không vì việc sắp xếp, tổ chức bộ máy mà gây ra tình trạng thiếu giáo viên, ảnh hưởng đến việc học tập của học sinh.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu đảm bảo nguyên tắc “có học sinh phải có giáo viên đứng lớp”

Thực tế, tình trạng thiếu giáo viên đã kéo dài nhiều năm, nhất là ở các vùng sâu, vùng xa. Một số địa phương đang khắc phục bằng cách luân chuyển giáo viên liên trường, kiêm nhiệm nhiều khối lớp, hoặc tổ chức cho học sinh học luân phiên buổi sáng - chiều. Nhìn nhận thực tế này, Bộ Nội vụ được Thủ tướng Chính phủ yêu cầu chủ trì, phối hợp với Bộ GDĐT kiểm tra, đôn đốc địa phương thực hiện tuyển dụng giáo viên theo biên chế được giao, khắc phục tình trạng thừa, thiếu giáo viên tại các cơ sở giáo dục, bảo đảm nguyên tắc “có học sinh phải có giáo viên đứng lớp” nhưng phải phù hợp thực tiễn địa phương, không lãng phí nguồn lực giáo viên, đáp ứng yêu cầu việc dạy học 2 buổi/ngày, kịp thời báo cáo cấp có thẩm quyền đối với những vấn đề vượt thẩm quyền.

Bài toán thiếu giáo viên không thể chỉ giải quyết bằng giải pháp tình thế. Cần có chiến lược dài hạn về đào tạo, sử dụng, đãi ngộ giáo viên gắn với nhu cầu thực tế, định hướng chuyển đổi số và yêu cầu giáo dục mới. Việc linh hoạt trong hợp đồng giảng dạy, bố trí ngân sách, huy động xã hội hóa đúng cách đang là giải pháp kịp thời để khắc phục tình thế này.

Chủ trương dạy học 2 buổi/ngày là bước đi tất yếu, chiến lược để nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông trong bối cảnh đổi mới chương trình, thúc đẩy phát triển phẩm chất, năng lực học sinh toàn diện. Tuy nhiên, để thuận lợi trong quá trình thực hiện, điểm “nghẽn” lớn nhất là thiếu giáo viên cần được tháo gỡ một cách quyết liệt, đồng bộ và có trách nhiệm từ các cấp.

Hà Giang