Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025: Những thách thức từ gian lận công nghệ cao và kinh nghiệm quốc tế trong đảm bảo an ninh thi cử

Những nguy cơ gia tăng từ gian lận công nghệ cao

Theo cảnh báo của Bộ GD-ĐT tại Hội nghị tập huấn nghiệp vụ thanh tra, kiểm tra kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 tổ chức ngày 27/5/2025, một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là việc thí sinh có thể sử dụng các thiết bị công nghệ cao và AI để gian lận trong quá trình làm bài thi. Trước đó, trong mùa thi 2023 và 2024, lực lượng chức năng tại nhiều địa phương của Việt Nam đã phát hiện các thiết bị tinh vi như tai nghe siêu nhỏ, bút ghi âm, kính có camera giấu kín… được sử dụng với mục đích gian lận trong thi cử.  Bộ Công an đã có văn bản cảnh báo các sở GD-ĐT về hiện tượng buôn bán thiết bị gian lận thi cử qua các sàn thương mại điện tử, trong đó nhiều thiết bị có thể kết nối với AI hoặc mạng không dây để truyền nhận thông tin. 

Báo cáo của UNESCO (2023), Global Education Monitoring Report: Technology in education – A tool on whose terms?, cũng khẳng định: nguy cơ gian lận thi cử nhờ công nghệ cao và AI đang là một trong những vấn đề nổi cộm mà các quốc gia phải đối mặt, đặc biệt tại châu Á và châu Âu (UNESCO, 2023).

Điểm mới trong tổ chức kỳ thi năm 2025

Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 là kỳ thi đầu tiên Việt Nam đồng thời tổ chức cho hai nhóm học sinh thuộc chương trình giáo dục phổ thông 2006 và chương trình giáo dục phổ thông 2018. Mỗi chương trình có cấu trúc môn thi, đề thi và cách tổ chức riêng, đòi hỏi các hội đồng thi phải có phương án bố trí hợp lý và kiểm soát chặt chẽ. Theo Cục Quản lý chất lượng - Bộ GD-ĐT, việc in sao mã đề thi sẽ được thực hiện linh hoạt, tương ứng với số lượng thí sinh từng môn để đảm bảo tính bảo mật và hiệu quả giám sát. Ngoài ra, các quy định về tài liệu hỗ trợ trong phòng thi cũng được điều chỉnh. Về mặt tổ chức, thực tế hiện nay, các địa phương đang trong giai đoạn thay đổi về tổ chức bộ máy khi thực hiện chủ trương tinh giản, sáp nhập. Trong đó các lực lượng nòng cốt đảm bảo an ninh cho kỳ thi là công an, thanh tra có sự thay đổi. Cụ thể, Thanh tra Bộ GD-ĐT được chuyển về Thanh tra Chính phủ, thanh tra các sở GD-ĐT được chuyển về thanh tra tỉnh. Lực lượng công an cũng được sắp xếp lại theo mô hình 2 cấp. Vì những điểm đặc biệt này, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh việc tập huấn, chuẩn bị cho kỳ thi phải làm sớm, kỹ hơn, rõ người, rõ việc.

Kinh nghiệm quốc tế trong phòng chống gian lận công nghệ cao

Nhiều quốc gia trên thế giới đã triển khai các biện pháp công nghệ tiên tiến nhằm đối phó với gian lận trong thi cử. Tại Trung Quốc, từ năm 2019, các kỳ thi Gaokao đã sử dụng hệ thống dò sóng vô tuyến và camera AI để giám sát các điểm thi và phát hiện thiết bị lạ. Ở Nhật Bản, sau nhiều vụ gian lận công nghệ cao, Bộ Giáo dục nước này đã yêu cầu kiểm soát chặt các thiết bị điện tử tại các kỳ thi đại học quốc gia, đồng thời ứng dụng công nghệ nhận diện khuôn mặt tại một số trung tâm thi thử nghiệm. Trong khi đó, Pháp đã thử nghiệm các "phòng thi chống sóng" cho kỳ thi tú tài từ năm 2022, trong nỗ lực giảm thiểu nguy cơ truyền tín hiệu không dây.  Báo cáo của OECD (2024) - AI in Education: Opportunities and Challenges, nhấn mạnh rằng các quốc gia cần kết hợp giữa biện pháp công nghệ và giáo dục đạo đức để ngăn ngừa gian lận một cách bền vững (OECD, 2024).

Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 sẽ là một “phép thử” quan trọng cho năng lực tổ chức thi quốc gia của Việt Nam trong bối cảnh chuyển đổi số. Việc học hỏi kinh nghiệm quốc tế, đầu tư công nghệ phù hợp và xây dựng văn hóa học thuật trung thực sẽ là ba trụ cột cần thiết để bảo đảm kỳ thi diễn ra an toàn, công bằng và minh bạch. Trong tương lai, khi AI tiếp tục phát triển, các cơ quan quản lý giáo dục cần duy trì tinh thần cảnh giác cao độ, đồng thời không ngừng đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá, để các kỳ thi quốc gia thực sự phản ánh đúng năng lực và sự nỗ lực của người học.

Vân An

Tài liệu tham khảo

OECD (2024). AI in Education: Challenges and Policy Responses. https://www.oecd.org

UNESCO (2023). Global Education Monitoring Report: Technology in Education. https://www.unesco.org