Giáo dục đào tạo tiên phong triển khai Phong trào “Bình dân học vụ số”

Thực hiện phổ cập tri thức cơ bản về chuyển đổi số, kỹ năng số cho người dân với tinh thần cách mạng toàn dân, toàn diện (Ảnh minh họa)

Phong trào “Bình dân học vụ số” là thực hiện phổ cập tri thức cơ bản về chuyển đổi số, kỹ năng số cho người dân với tinh thần cách mạng toàn dân, toàn diện, không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình chuyển đổi số. Thực hiện đường lối chủ trương của Đảng tại Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về học tập suốt đời và triển khai phong trào "Bình dân học vụ số", đồng thời thực hiện Kế hoạch số 01-KH/BCĐTW về triển khai phong trào “Bình dân học vụ số”. Bộ GDĐT đã chủ động ban hành Kế hoạch hành động, thực hiện hiệu quả, tạo sự chuyển biến về nhận thức và hành động trong công chức, viên chức các đơn vị thuộc, trực thuộc Bộ GDĐT về việc triển khai thực hiện Kế hoạch số 01 KH/BCĐ TW ngày 21/3/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương.

Tổ chức thực hiện Quyết định số 899/QĐ-BGDĐT, Bộ GDĐT đã cụ thể hóa và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp được nêu tại Kế hoạch số 01-KH/BCĐTW thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo; có phân công nhiệm vụ cụ thể gắn với công tác theo dõi, kiểm tra, giám sát, báo cáo định kỳ nhằm phát huy mạnh mẽ tinh thần chủ động, trách nhiệm của các đơn vị, cá nhân; là căn cứ để tổ chức kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết, đánh giá việc tổ chức thực hiện Kế hoạch số 01-KH/BCĐTW của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Thực hiện nhiệm vụ được phân công tại Kế hoạch, Bộ GDĐT đã tổ chức quán triệt, triển khai sâu rộng, tạo sự lan tỏa toàn diện về nhận thức và hành động của phong trào “Bình dân học vụ số” đến từng công chức, viên chức, người lao động trong đơn vị; Các đơn vị chủ động xây dựng kế hoạch chi tiết từng nhiệm vụ được giao chủ trì, trình Lãnh đạo Bộ phụ trách phê duyệt và tổ chức triển khai đảm bảo tiến độ, hiệu quả.

Theo đó, công tác tuyên truyền phổ biến tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động toàn ngành giáo dục, đồng thời triển khai toàn diện, đồng bộ các giải pháp; phổ cập kỹ năng số cho học sinh, sinh viên trong học tập, nghiên cứu, sử dụng dịch vụ công trực tuyến và các dịch vụ thiết yếu khác; công tác thi đua tự học, rèn luyện phát triển kỹ năng số đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số của cơ quan, đơn vị; khai thác có hiệu quả các dịch vụ, nền tảng số, các công nghệ số, nhất là trí tuệ nhân tạo trong công việc và cuộc sống...

Gắn kết phong trào với triển khai thực hiện Đề án “Nâng cao nhận thức, phổ cập kỹ năng và phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” (ban hành theo Quyết định số 146/QĐ-TTg, ngày 28/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ); với các phong trào đang triển khai thực hiện, nhất là phong trào thi đua “Cả nước thi đua xây dựng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời giai đoạn 2023 - 2030" (theo Quyết định số 1315/QĐ-TTg, ngày 09/11/2023 của Thủ tướng Chính phủ).

Mục tiêu đề ra năm 2025, 100% học sinh trung học và sinh viên được trang bị kiến thức, kỹ năng số để phục vụ học tập, nghiên cứu và sáng tạo, có kỹ năng an toàn trong học tập và tương tác xã hội trong môi trường số; đến năm 2026, 100% cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong khu vực công có hiểu biết về chuyển đổi số, kiến thức và kỹ năng số, sử dụng tốt các nền tảng, dịch vụ số phục vụ công việc; 100% học sinh từ cấp tiểu học được trang bị kiến thức, kỹ năng số để phục vụ học tập, nghiên cứu và sáng tạo, nhận biết được nguy cơ, có kỹ năng bảo đảm an toàn trong môi trường số.

Tạp chí Giáo dục có bài phỏng vấn ghi chép Phó Cục trưởng Cục Khoa học Công nghệ và Thông tin – Bộ Giáo dục về quá trình triển khai phong trào “Bình dân học vụ số” vào thực tiễn.

Ông Tô Hồng Nam - Phó Cục trưởng Cục KHCNTT

PV: Là đơn vị đầu mối tham mưu, theo dõi đôn đốc các đơn vị liên quan giúp Bộ GDĐT triển khai các nội dung của Kế hoạch 01 về việc triển khai Phong trào "Bình dân học vụ số”, xin Ông cho biết ngành Giáo dục đã có sự chuẩn bị và định hướng triển khai phong trào như thế nào?

Ông Tô Hồng Nam - Phó Cục trưởng Cục KHCNTT: Trên thực tế, nhiều năm qua, Bộ GDĐT đã quan tâm chỉ đạo các cơ quan quản lý GD, các nhà trường tập trung nâng cao năng lực số cho HSSV, nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục trong toàn ngành góp phần tăng cường chuyển đổi số ngành GDĐT. Bộ GDĐT đã tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành các Đề án tăng cường ứng dụng CNTT, chuyển đổi số GDĐT theo các Quyết định số 117/QĐ-TTg 25/01/2017 và Quyết định số 131/QDD-TTg ngày 25/01/2022. Trong các Đề án này, cùng với quan điểm lấy con người làm trung tâm thì nâng cao năng lực số là nhiệm vụ giải pháp quan trọng. Theo đó tập huấn, bồi dưỡng kĩ năng số cho CBQLGD, giáo viên, học viên đã được triển khai bằng nhiều cách thức khác nhau (riêng hoặc lồng ghép, học trên lớp hoặc ngoại khóa) theo các hình thức cả trực tuyến, trực tiếp, kết hợp trực tiếp trực tuyến theo phân cấp từ Trung ương đến địa phương, đến các nhà trường, lớp học. Bên cạnh đó, ngay từ năm 2018 Bộ GDĐT đã ban hành Thông tư số 32/2018/TT-BGDDDDT về Chương trình giáo dục phổ thông mới (thường gọi là chương trình 2018), trong đó môn Tin học được trở thành môn học bắt buộc từ lớp 3 nhằm trang bị kiến thức, kĩ năng số cho học sinh từ sớm.

Tổng Bí thư Tô Lâm đã có chỉ đạo về “Bình dân học vụ số” tại buổi gặp mặt nhà giáo, cán bộ giáo dục cả nước nhân ngày 20/11/2024, ngay sau đó Bộ GDĐT đã quyết liệt, đẩy nhanh tiến độ để ban hành Thông tư số 02/2025/TT-BGDĐT ngày 24/01/2025 quy định Khung năng lực số cho người học làm cơ sở để chuẩn hóa chương trình đào tạo, xây dựng chương trình giáo dục và tài liệu học tập phát triển năng lực số cho người học bảo đảm tính thống nhất, đối sánh giữa các khung năng lực số của quốc tế. Hiện nay Bộ GDĐT đang tích cực triển khai Khung năng lực số này vào các nhà trường từ bậc phổ thông cho đến đại học.

Thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Kế hoạch số 01-KH/BCĐTW ngày 21/3/2025 về triển khai phong trào “Bình dân học vụ số” của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, rất nhanh sau đó, ngày 4/4/2025, Bộ GDĐT đã ban hành Quyết định số 899/QĐ-BGDĐT về Kế hoạch hành động thực hiện Kế hoạch số 01-KH/BCĐTW của Ban Chỉ đạo Trung ương.

Triển khai Quyết định số 899/QĐ-BGDĐT, liên tục sau 02 tuần 1 lần, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc đều tổ chức họp chỉ đạo, đôn đốc, bàn các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho các đơn vị trong bộ đảm bảo hoàn thành đúng thời hạn và chất lượng 10 nhiệm vụ trọng tâm, bao gồm:

Thứ nhất: Phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Văn phòng Trung ương Đảng, Bộ Công an, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nội vụ, các đơn vị liên quan thường xuyên theo dõi, đôn đốc, kiểm tra thực hiện phong trào “Bình dân học vụ số”.

Thứ 2: Xây dựng chương trình phổ cập phù hợp với khung kỹ năng số của từng nhóm đối tượng phổ cập, tập trung vào nội dung cốt lõi, tăng cường thực hành, ứng dụng trong công việc và đời sống.

Thứ ba: Biên soạn, phát hành các tài liệu, bài giảng cho từng chương trình phổ cập đa dạng về thể loại (văn bản, hình ảnh, âm thanh, video, bài trình chiếu). Tài liệu, bài giảng ngắn gọn, dễ hiểu, dễ thực hiện, triển khai cho cả người dạy và người học, phù hợp để đưa lên các nền tảng trực tuyến, đáp ứng số lượng lớn người tham gia.

Thứ tư: Tích hợp giáo dục kỹ năng số cho học sinh, sinh viên trong chương trình giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học; đặc biệt coi trọng kỹ năng sử dụng AI trong giáo dục, đào tạo.

Thứ năm: Triển khai Chương trình “Học từ làm việc thực tế”, trong đó liên kết các trường đại học, cao đẳng, cơ sở giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp để xây dựng chương trình đào tạo nguồn nhân lực phục vụ chuyển đổi số theo yêu cầu thực tế và đặt hàng doanh nghiệp.

Thứ sáu: Đẩy mạnh tiến trình chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo; phát triển các mô hình giáo dục mới dựa trên công nghệ số và AI, tạo dựng môi trường để học sinh, sinh viên tiếp cận, hình thành kỹ năng số và hưởng lợi từ thành quả chuyển đổi số của ngành.

Thứ bảy: Phát huy vai trò của học sinh, sinh viên trong hoạt động tình nguyện tham gia phổ cập kỹ năng số cho người dân, trước hết là người thân trong gia đình, những người có hoàn cảnh khó khăn, yếu thế.

Thứ tám: Chỉ đạo cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp đóng góp về cơ sở vật chất, hạ tầng số, nhân lực số hỗ trợ triển khai Phong trào.

Thứ chín: Lồng ghép thực hiện Phong trào vào kế hoạch triển khai đề án, chương trình liên quan đến chuyển đổi số do Bộ GDĐT chủ trì.

Thứ mười: Xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch thi đua hưởng ứng Phong trào “Bình dân học vụ số” trong toàn ngành Giáo dục

Cùng với đó các đơn vị phải chủ động xây dựng kế hoạch thực hiện chi tiết, tổ chức quán triệt, triển khai sâu rộng, hiệu quả, tạo sự lan tỏa toàn diện về nhận thức và hành động của Phong trào đến từng công chức, viên chức, người lao động; bộ phận tài chính hướng dẫn, bố trí kinh phí thực hiện.  

PV: Đến nay quá trình triển khai phong trào “Bình dân học vụ số” đối diện những thách thức gì thưa Ông?

Ông Tô Hồng Nam - Phó Cục trưởng Cục KHCNTT: Khi triển khai Kế hoạch số 01-KH/BCĐTW về phong trào Bình dân học vụ số, ngành Giáo dục đã nhận được nhiều điều kiện thuận lợi nhưng cũng gặp không ít khó khăn khi triển khai vào thực tế.

Về mặt thuận lợi, Ngành Giáo dục nhận được sự chỉ đạo quyết liệt từ Trung ương và sự vào cuộc của toàn hệ thống chính trị. Kế hoạch được ban hành bởi Ban Chỉ đạo Trung ương, cho thấy đây là chủ trương lớn, nhận được sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước và các cấp chính quyền. Các địa phương, bộ ngành, đặc biệt là ngành giáo dục, có cơ sở pháp lý và chính trị rõ ràng để triển khai đồng bộ.

Về Cơ sở hạ tầng giáo dục và công nghệ ngày càng được cải thiện. Nhiều trường học, trung tâm giáo dục đã được trang bị thiết bị công nghệ (máy tính, internet, bảng tương tác...) phục vụ hiệu quả trong quá trình dạy và học. Các chương trình như Sóng và máy tính cho em đã tạo tiền đề để phổ cập kỹ năng số. Bên cạnh đó, sự hưởng ứng tích cực từ đội ngũ giáo viên, cấp quản lý giáo dục và các đoàn thể. Cụ thể, giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục đã quen với công nghệ do ảnh hưởng từ giai đoạn dạy học trực tuyến thời COVID-19; Đoàn thanh niên, hội sinh viên, hội phụ nữ... phối hợp tốt trong việc lan tỏa và tổ chức các lớp học kỹ năng số cộng đồng.

Nguồn tài nguyên học tập số ngày càng phong phú. Kho học liệu số quốc gia, sách giáo khoa điện tử, nền tảng học tập trực tuyến (như VNEdu, K12Online...) hỗ trợ việc phổ cập kỹ năng số dễ dàng hơn.

Tuy nhiên, bên cạnh những điều kiện thuận lợi của Phong trào, Ngành Giáo dục cũng gặp không ít khó khăn cần sự chung sức đồng lòng của toàn dân, chủ thể của công cuộc Cách mạng chuyển đổi số.

Cụ thể, khó khăn khi triển khai Phong trào vào thực tế đó là nhiều nhiệm vụ được giao phải hoàn thành trong thời gian ngắn, yêu cầu đạt chất lượng cao, sự lan tỏa rộng, chưa có sự chuẩn bị về kinh phí do đó cần sự quyết tâm cao, đồng lòng của toàn ngành từ các cấp lãnh đạo đến mỗi cán bộ quản lý, giáo viên, mỗi học sinh sinh viên, cần cách làm sáng tạo, đột phá.

Sự chênh lệch trình độ số giữa các vùng miền và nhóm dân cư ở vùng sâu, vùng xa, người dân ít tiếp cận công nghệ nên tiếp thu chậm hoặc không thấy nhu cầu học kỹ năng số. Vẫn còn nhiều học sinh, giáo viên vẫn còn tâm lý e ngại với công nghệ.

Hạ tầng công nghệ không đồng đều. Một số trường học chưa có đủ thiết bị máy tính, mạng internet kém chất lượng, không thể tổ chức lớp học số hiệu quả. Nhiều gia đình khó khăn không có thiết bị để học tập, dẫn đến phân hóa về khả năng tiếp cận.

Nhân lực chuyên môn về công nghệ thông tin trong giáo dục cơ sở còn thiếu và yếu. Nhiều giáo viên chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng số để có thể dạy lại cho cộng đồng. Sự thiếu hụt giáo viên tin học tại các trường nông thôn vẫn là vấn đề lớn; Ở một số địa phương, việc triển khai còn hình thức, chưa sát thực tế, thiếu cơ chế phối hợp hiệu quả giữa ngành giáo dục với các tổ chức, đoàn thể.

PV: Xin cảm ơn Ông đã chia sẻ!

Trịnh Thu