Giải quyết vấn đề không khai báo sử dụng AI: Tác động đối với đạo đức học thuật và đánh giá trong giáo dục đại học

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành công cụ không thể thiếu trong quá trình học tập và nghiên cứu tại các trường đại học. Những công cụ như ChatGPT, Midjourney hay Grammarly không chỉ giúp sinh viên nâng cao hiệu quả học tập mà còn thay đổi cách thức thực hiện các bài tập học thuật. Mặc dù việc khai báo sử dụng AI trong các bài tập học thuật đã trở thành yêu cầu bắt buộc tại nhiều cơ sở giáo dục, nhưng một nghiên cứu gần đây tại Trường Kinh doanh King's cho thấy 74% sinh viên không tuân thủ quy định này. Việc không khai báo này không chỉ làm suy yếu tính minh bạch trong quá trình đánh giá mà còn có thể làm ảnh hưởng đến đạo đức học thuật của sinh viên và uy tín của các cơ sở giáo dục.

​​Các yếu tố ảnh hưởng đến việc không khai báo sử dụng trí tuệ nhân tạo

Nghiên cứu chỉ ra rằng có nhiều yếu tố tâm lý và xã hội ảnh hưởng đến quyết định của sinh viên khi không khai báo việc sử dụng AI. Một yếu tố quan trọng là sự lo ngại về các hậu quả học thuật khi khai báo AI. Nhiều sinh viên cảm thấy rằng việc khai báo AI có thể dẫn đến việc bị giảm điểm hoặc bị coi là vi phạm đạo đức học thuật. Điều này khiến họ có xu hướng che giấu việc sử dụng AI để tránh bị phạt hoặc bị đánh giá thấp. Bên cạnh đó, sự thiếu rõ ràng trong các hướng dẫn về việc khai báo AI cũng tạo ra sự bối rối và khó khăn cho sinh viên trong việc tuân thủ yêu cầu này. Việc không có một định nghĩa rõ ràng về "sử dụng AI" và không có các ví dụ cụ thể về cách thức khai báo đã làm sinh viên không biết phải làm gì, dẫn đến việc không khai báo hoặc bỏ qua yêu cầu. Ngoài ra, ảnh hưởng của bạn bè và nhóm học tập cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định khai báo hay không. Khi việc không khai báo trở thành hành vi phổ biến trong nhóm, sinh viên có xu hướng làm theo, tạo ra một chu kỳ không tuân thủ giữa các bạn học. Thêm vào đó, sự không nhất quán trong việc áp dụng quy định giữa các giảng viên và các khóa học khác nhau cũng khiến sinh viên bối rối tong việc đưa ra quyết định khai báo.

Tác động của việc không khai báo đối với đạo đức học thuật

Việc sinh viên không khai báo sử dụng AI có tác động nghiêm trọng đến đạo đức học thuật. Trước hết, việc này làm giảm tính minh bạch trong quá trình đánh giá. Khi sinh viên không khai báo việc sử dụng AI, giảng viên không thể đánh giá đúng mức độ sáng tạo và công sức mà sinh viên bỏ ra trong bài tập. Điều này làm suy yếu tính công bằng trong đánh giá, khi mà một số sinh viên có thể sử dụng AI để hoàn thành bài tập nhưng không bị phát hiện. Hơn nữa, sự thiếu minh bạch này cũng làm giảm niềm tin của sinh viên vào hệ thống đánh giá của trường, khi mà các quy định không được thực thi một cách nhất quán. Tác động sâu xa hơn là việc phá vỡ các chuẩn mực đạo đức trong giáo dục. Khi sinh viên không khai báo việc sử dụng AI, họ có thể coi việc này là hành vi bình thường và không vi phạm đạo đức học thuật. Điều này tạo ra tiền lệ xấu, làm suy giảm sự trung thực và minh bạch trong học tập, và lâu dài có thể dẫn đến việc phá vỡ các giá trị căn bản của giáo dục.

Ở Việt Nam, việc sử dụng AI trong học tập và nghiên cứu chưa được quan tâm đúng mức. Các cơ sở giáo dục đại học đang trong quá trình triển khai các công nghệ mới, nhưng chính sách và quy định về việc sử dụng AI vẫn còn mơ hồ và thiếu rõ ràng. Để giải quyết vấn đề, các trường đại học tại Việt Nam cần sớm xây dựng các chính sách rõ ràng về việc khai báo sử dụng AI trong học tập, đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong đánh giá. Hướng dẫn khai báo cần phải dễ hiểu và dễ tiếp cận, giúp sinh viên nhận thức được trách nhiệm của mình đối với đạo đức học thuật. Một kinh nghiệm quan trọng từ các trường quốc tế là việc cung cấp các buổi đào tạo về đạo đức học thuật và sử dụng AI cho cả giảng viên và sinh viên. Việc này không chỉ giúp sinh viên hiểu rõ hơn về các quy định mà còn giúp giảng viên biết cách phát hiện và xử lý các vi phạm liên quan đến AI. Ngoài ra, tăng cường sự tham gia của sinh viên trong việc thảo luận và đưa ra ý kiến về các chính sách khai báo sẽ tạo ra một môi trường học tập cởi mở, nơi mà minh bạch và trung thực được coi trọng.

Để giải quyết vấn đề không khai báo sử dụng AI, các cơ sở giáo dục cần đưa ra các chính sách rõ ràng và minh bạch về yêu cầu khai báo. Bên cạnh đó, việc thực thi các chính sách này cần phải đồng đều và nhất quán giữa các giảng viên và các môn học khác nhau. Quan trọng không kém là việc xây dựng một văn hóa học thuật cởi mở, nơi sinh viên cảm thấy thoải mái khi khai báo việc sử dụng AI mà không lo sợ bị phạt hay bị đánh giá thấp. Việc cải thiện đạo đức học thuật trong giáo dục đại học, đặc biệt là trong thời đại AI, là một nhiệm vụ quan trọng để duy trì tính công bằng và minh bạch trong quá trình đánh giá học tập. Các cơ sở giáo dục cần tiếp tục nghiên cứu và cập nhật các chính sách liên quan đến AI để theo kịp sự phát triển của công nghệ và đảm bảo rằng học thuật luôn giữ được giá trị trung thực.

Vân An lược dịch

Nguồn:

Gonsalves, C. (2024). Addressing student non-compliance in AI use declarations: implications for academic integrity and assessment in higher education. Assessment & Evaluation in Higher Education, 1–15. https://doi.org/10.1080/02602938.2024.2415654