Tác động của hoạt động ngoại khóa đối với nhận thức bản thân và tính độc lập của học sinh tiểu học

Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc phát triển toàn diện của học sinh tiểu học không chỉ giới hạn trong học tập mà còn bao gồm sự phát triển cảm xúc, xã hội và thể chất. Các hoạt động ngoại khóa đã và đang chứng minh là một yếu tố quan trọng trong việc phát triển các kĩ năng này. Ba nghiên cứu độc lập đã khảo sát các tác động của hoạt động ngoại khoá đến nhận thức bản thân, tính độc lập và sự tự phát triển của học sinh tiểu học, mở ra những cái nhìn sâu sắc về vai trò của các hoạt động này trong giáo dục.

Tác động tích cực của hoạt động ngoại khoá đối với nhận thức bản thân và tính độc lập

Các nghiên cứu đều khẳng định rằng tham gia vào các hoạt động ngoại khóa giúp học sinh tiểu học nâng cao nhận thức bản thân và cải thiện tính độc lập, có sự tự tin cao hơn, đặc biệt trong các yếu tố như khả năng thể thao, ngoại hình và các kĩ năng học thuật. Các hoạt động như thể thao, khiêu vũ, du lịch và nghệ thuật giúp học sinh phát triển thể chất và nâng cao sự tự tin, khả năng tự giải quyết vấn đề, từ đó thúc đẩy sự độc lập trong suy nghĩ và hành động. Điều này không chỉ giúp học sinh nhận thức rõ hơn về khả năng của mình mà còn học cách đối mặt và vượt qua thất bại, một yếu tố quan trọng giúp phát triển sự độc lập trong suy nghĩ và hành động. Ngoài ra, việc tham gia vào các hoạt động ngoại khóa cũng giúp học sinh hình thành tính tự lập và chủ động. Học sinh sẽ học được cách tự mình giải quyết các vấn đề, đưa ra quyết định và chịu trách nhiệm về các hành động của mình. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển về mặt cá nhân.

Sự phát triển đồng đều giữa các hoạt động ngoại khóa

Một điểm chung khác giữa các nghiên cứu là sự công nhận rằng các hoạt động ngoại khóa có tác động tích cực đối với sự phát triển toàn diện của học sinh. Các hoạt động nghệ thuật như âm nhạc, hội họa, múa khiêu vũ giúp học sinh phát triển khả năng sáng tạo, khả năng tư duy phản biện và cảm thụ nghệ thuật. Các hoạt động này cũng là cơ hội để học sinh thể hiện bản thân, giúp học sinh tự tin hơn trong giao tiếp và thể hiện ý tưởng của mình. Bên cạnh đó, các hoạt động xã hội như tham gia các chương trình tình nguyện, du lịch học đường giúp học sinh mở rộng tầm nhìn, hiểu thêm về các nền văn hóa khác và học được cách làm việc trong các môi trường đa dạng.. Việc tham gia vào nhiều hoạt động khác nhau giúp học sinh phát triển sự đa dạng trong các kĩ năng của mình, từ đó tạo nên sự phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần, nâng cao khả năng thích ứng với môi trường học tập và xã hội.

Sự ảnh hưởng của từng loại hoạt động ngoại khóa

Mặc dù tất cả các nghiên cứu đều nhấn mạnh tác động tích cực của hoạt động ngoại khoá, nhưng mỗi nghiên cứu lại chỉ ra các ảnh hưởng khác nhau của từng loại hoạt động. Cụ thể, Nadiia (2024) cho thấy các hoạt động thể thao và khiêu vũ có tác động mạnh mẽ nhất đến sự tự tin về thể chất và khả năng thể thao, trong khi Cortez và Montes (2025), Ristiani và cộng sự (2025) nhấn mạnh vai trò của các hoạt động nghệ thuật như âm nhạc và mỹ thuật trong việc phát triển khả năng sáng tạo và học thuật​. Điều này cho thấy rằng sự tham gia vào từng loại hoạt động có thể tác động khác nhau đến các khía cạnh phát triển của học sinh.

Tác động của việc tham gia nhiều hoạt động ngoại khóa

Một điểm khác biệt đáng chú ý là nghiên cứu Ristiani và cộng sự (2025) chỉ ra rằng việc tham gia vào quá nhiều loại hình hoạt động ngoại khóa có thể không mang lại sự phát triển vượt trội, thậm chí có thể dẫn đến quá tải cho học sinh​. Ngược lại, Nadiia và cộng sự (2024), Cortez và Montes (2025) cho rằng việc tham gia vào nhiều hoạt động có thể giúp học sinh phát triển đa dạng các kĩ năng và tăng khả năng giao tiếp xã hội​. Điều này gợi ý rằng mặc dù đa dạng hóa các hoạt động ngoại khóa có thể giúp phát triển toàn diện, nhưng việc tham gia quá nhiều có thể dẫn đến sự phân tán nguồn lực và giảm hiệu quả học tập.

(Nguồn ảnh: Pexels)

Các hoạt động ngoại khóa là một phần quan trọng trong quá trình giáo dục của học sinh tiểu học, và sự phát triển nhận thức bản thân, tính độc lập cùng các kĩ năng xã hội là những yếu tố không thể thiếu để học sinh có thể phát triển toàn diện. Tuy nhiên, từ các nghiên cứu, có thể thấy rằng tác động của hoạt động ngoại khoá không phải lúc nào cũng đồng đều và có sự khác biệt rõ rệt giữa các loại hình hoạt động.

Một vấn đề quan trọng là sự cân bằng giữa số lượng và loại hình hoạt động ngoại khóa mà học sinh tham gia. Các hoạt động thể thao và khiêu vũ thường giúp học sinh phát triển thể chất và sự tự tin mạnh mẽ, trong khi các hoạt động nghệ thuật lại có xu hướng phát triển khả năng sáng tạo và học thuật. Việc lựa chọn và tham gia vào các hoạt động này cần được cân nhắc kĩ lưỡng, tránh tình trạng quá tải và mất cân đối trong phát triển các kĩ năng của học sinh. Đồng thời, sự tham gia vào các hoạt động ngoại khóa không chỉ giúp phát triển kĩ năng học thuật mà còn thúc đẩy khả năng giao tiếp và làm việc nhóm. Đây là những yếu tố cực kì quan trọng trong môi trường học đường và xã hội hiện đại. Tuy nhiên, việc tham gia vào quá nhiều hoạt động có thể gây ra sự mệt mỏi và giảm động lực học tập, điều này cần phải được các trường học và phụ huynh lưu ý.

Từ ba nghiên cứu đã được phân tích, có thể thấy rằng hoạt động ngoại khóa đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển nhận thức bản thân và tính độc lập của học sinh tiểu học. Tuy nhiên, tác động của các hoạt động này không đồng đều và có sự khác biệt rõ rệt tùy thuộc vào loại hình và số lượng hoạt động mà học sinh tham gia. Các trường học cần tạo ra một chương trình ngoại khóa đa dạng nhưng hợp lý, kết hợp giữa các hoạt động thể thao, nghệ thuật và xã hội, đảm bảo rằng học sinh không bị quá tải và phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần. Việc chọn lựa các hoạt động ngoại khóa cần được thực hiện một cách khoa học, chú trọng vào sự phát triển toàn diện của học sinh mà không làm giảm đi động lực học tập hay gây áp lực không cần thiết. Chỉ khi có sự kết hợp hợp lí giữa học tập và hoạt động ngoại khóa, học sinh mới có thể phát triển một cách tốt nhất, sẵn sàng cho những thử thách trong tương lai.

Khánh Linh lược dịch

Nguồn:

Cortez, C. S. M., & Montes, J. N. (2025). Extracurricular Arts: Effects on Creativity and Academics. Journal of Creativity, 100094. https://doi.org/10.1016/j.yjoc.2025.100094

Nadiia, B., Ihor, B., Krystyna, C., Oksana, D., & Oleksandra, T. (2024). Effectiveness of Extra-curricular Activities in the Self-Development of Primary School Students. International Journal of Education and Information Technologies, 18, 64-74. https://doi.org/10.46300/9109.2024.18.7

Ristiani, R., Yuliyanto, A., Rismawati, W., Rini, R., Nurlela, E., & Wulansari, Y. S. (2025). The Influence of Scouting Extracurriculares on Interpersonal Intelligence of Primary School Students. International Conference on Elementary Education, 7(1), 770-783.