Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục: Thiết lập hệ thống giáo dục mở, công bằng, bình đẳng

Sinh viên ĐH Quốc gia Hà Nội (Nguồn: Website ĐH Quốc gia Hà Nội)

Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Quyết định số 452/QĐ-TTg ngày 27/2/2025 Phê duyệt Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục ĐH và sư phạm thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Mục tiêu cụ thể của giáo dục ĐH năm 2030 là đạt quy mô trên 3 triệu người học, đạt 260 sinh viên và 23 học viên sau ĐH trên một vạn dân; tỷ lệ học ĐH trên số người trong độ tuổi 18-22 đạt 33%, trong đó không tỉnh nào có tỷ lệ thấp hơn 15%, và đạt con số 45-50% vào năm 2050. Cơ cấu trình độ đào tạo phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế tri thức và công nghiệp hiện đại. Mở rộng không gian phát triển và nâng cao năng lực cho các cơ sở để giáo dục ĐH đạt trình tiên tiến trên thế giới, trở thành lợi thế cạnh tranh cốt lõi của quốc gia, động lực then chốt thúc đẩy phát triển đất nước.

Để đạt các mục tiêu trên, quy hoạch mạng lưới giáo dục được cơ cấu cụ lại về tỷ lệ và vai trò của giáo dục công lập và tư thục, về trình độ đào tạo, lĩnh vực hoạt động. Cụ thể, đến năm 2030, giáo dục ĐH Việt Nam sẽ có cơ cấu 70% cơ sở công lập, 30% ngoài công lập vào năm 2030, chấm dứt hoạt động với các ĐH không đạt chuẩn, khuyến khích ĐH tư thục và phân hiệu ĐH nước ngoài uy tín tại Việt Nam để đạt tỷ lệ 50% ngoài công lập vào năm 2050. Các ĐH quốc gia được quy hoạch phát triển tầm quốc tế, ĐH Huế và ĐH Đà Nẵng phát triển thành ĐH quốc gia, hình thành mạng lưới 8 vùng và tiểu vùng ĐH, tiếp tục di dời các ĐH khỏi trung tâm Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, hình thành 4 trung tâm ĐH lớn, phát triển mạng lưới ĐH lĩnh vực trọng điểm, nhất là lĩnh vực sức khoẻ, phát triển ĐH số...

Theo số liệu từ Bộ GDĐT, tính đến năm 2023, Việt Nam có khoảng 237 trường ĐH, trong đó có hơn 170 trường công lập và khoảng 67 trường ngoài công lập. Như vậy, tỷ lệ trường công lập đang chiếm khoảng 71,7%, các trường ngoài công lập chiếm khoảng 28,3%. Trong khi mục tiêu đến năm 2030, giáo dục ĐH Việt Nam cần đạt 30% ngoài công lập. Hiện nay, hệ thống các cơ sở giáo dục ĐH ngoài công lập đã có sự phát triển đáng kể cả về số lượng và chất lượng, đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo nhân lực phục vụ cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước. Phương án phát triển được Bộ GDĐT đề ra đó là sáp nhập, hợp nhất các trường có quy mô nhỏ, hình thành các ĐH vùng mạnh và giảm bớt số lượng trường đào tạo đa ngành kém hiệu quả. Cũng theo quy hoạch, các trường cao đẳng sư phạm sẽ sáp nhập, giảm số lượng trường ĐH có đào tạo sư phạm. Tính đến năm 2030, mạng lưới ĐH đào tạo giáo viên dự kiến có từ 48 đến 50 cơ sở, giảm mạnh so với hiện nay.

Trước đó, Bộ GDĐT đã ban hành Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT về Chuẩn cơ sở giáo dục ĐH. Thông tư đề ra các tiêu chuẩn cụ thể nhằm đảm bảo chất lượng đào tạo, bao gồm 6 tiêu chuẩn với 20 tiêu chí. Nếu không đáp ứng các tiêu chí này, nhiều trường có thể bị cắt giảm chỉ tiêu tuyển sinh hoặc sáp nhập theo quy hoạch. Việc này đặt ra thách thức với các trường ĐH trong việc đảm bảo cơ sở vật chất, chất lượng giảng viên và xây dựng chương trình đào tạo dựa trên khung chương trình quốc gia, có tính cập nhật và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, đây cũng là cơ sở để thực hiện quy hoạch, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục ĐH; đánh giá và giám sát các điều kiện đảm bảo chất lượng, việc thực hiện trách nhiệm giải trình của các cơ sở giáo dục ĐH theo quy định của pháp luật. Việc tái cấu trúc mạng lưới cơ sở giáo dục ĐH sẽ giảm tình trạng phân tán nguồn lực, cải thiện chất lượng giảng dạy và nghiên cứu. Từ đó nguồn lực sẽ tập trung vào các trường chuyên biệt để đào tạo nhân lực có trình độ cao trong các lĩnh vực trọng điểm.

Hà Giang

Tài liệu tham khảo:

Bộ GDĐT (2024): Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT về Chuẩn cơ sở giáo dục đại học. https://moet.gov.vn/van-ban/vanban/Pages/chi-tiet-van-ban.aspx?ItemID=1529

Chính phủ (2025): Quyết định số 452/QĐ-TTg Phê duyệt Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. https://moet.gov.vn/tintuc/Pages/tin-tong-hop.aspx?ItemID=10338