An toàn trường học ở Việt Nam: Từ chính sách đến thực tiễn

Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của thiên tai, đặc biệt là bão lũ và sạt lở đất. Mỗi năm, hàng nghìn trường học bị ảnh hưởng do mưa bão, làm gián đoạn việc học tập và đe dọa sự an toàn của học sinh. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, từ năm 2007, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai nhiều chương trình nhằm đảm bảo an toàn trong trường học, kết hợp với sự tham gia của các cơ quan liên ngành và tổ chức quốc tế.

Tuy nhiên, dù đã có nhiều chính sách hỗ trợ, thực tế cho thấy việc triển khai an toàn trường học vẫn gặp không ít khó khăn. Sự khác biệt giữa chính sách và thực tế triển khai đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc đánh giá mức độ thực hiện, xác định những rào cản và đề xuất các giải pháp phù hợp để đảm bảo an toàn trường học một cách hiệu quả hơn.

Chính sách đã có, nhưng thực hiện ra sao?

Việt Nam đã ban hành nhiều quy định về an toàn trường học, từ hướng dẫn phòng chống thiên tai đến đảm bảo cơ sở hạ tầng an toàn. Tuy nhiên, khảo sát thực tế tại các trường tiểu học ở Đà Nẵng – một địa phương chịu ảnh hưởng mạnh từ thiên tai – cho thấy vẫn tồn tại khoảng cách lớn giữa chính sách và việc thực hiện.

Một trong những vấn đề đáng chú ý là nhận thức về an toàn trường học chưa đồng đều. Một số trường chưa thực sự coi đây là nhiệm vụ ưu tiên, khiến công tác đảm bảo an toàn chủ yếu mang tính ứng phó thay vì phòng ngừa dài hạn. Bên cạnh đó, nguồn lực hạn chế cũng là một trở ngại lớn. Nhiều trường học, đặc biệt ở các khu vực dễ bị tổn thương, gặp khó khăn trong việc huy động kinh phí để cải thiện cơ sở hạ tầng và tổ chức các hoạt động giáo dục về an toàn.

Ngoài ra, thiếu hướng dẫn cụ thể khiến các trường học khó áp dụng chính sách một cách hiệu quả. Dù có khung hướng dẫn chung, nhưng mỗi địa phương có điều kiện khác nhau, nếu không có hướng dẫn chi tiết, việc triển khai dễ gặp tình trạng chậm trễ hoặc thiếu đồng bộ.

Khoảng cách giữa chính sách và thực tế – Nguyên nhân từ đâu?

Sự khác biệt giữa quy định trên giấy tờ và thực tế triển khai xuất phát từ ba nguyên nhân chính:

Thứ nhất, thiếu cơ chế giám sát hiệu quả. Hiện nay, chưa có một hệ thống theo dõi và đánh giá cụ thể để đo lường mức độ thực hiện các biện pháp an toàn trường học. Điều này khiến việc triển khai phụ thuộc nhiều vào từng địa phương, dẫn đến tình trạng thiếu đồng nhất.

Thứ hai, vai trò của các bên liên quan chưa rõ ràng. Trong nhiều trường hợp, nhà trường, chính quyền địa phương và các cơ quan liên quan chưa phối hợp chặt chẽ, dẫn đến việc triển khai các biện pháp an toàn chưa hiệu quả. Việc phân định trách nhiệm rõ ràng giữa các bên sẽ giúp cải thiện quá trình thực hiện chính sách.

Cuối cùng, sự tham gia của cộng đồng còn hạn chế. Gia đình và cộng đồng địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo môi trường học đường an toàn. Tuy nhiên, nhiều trường học chưa có cơ chế khuyến khích sự tham gia của phụ huynh và các tổ chức địa phương trong các chương trình đảm bảo an toàn.

(Nguồn: Sưu tầm)

Làm sao để nâng cao hiệu quả an toàn trường học?

Để đảm bảo an toàn trường học thực sự được triển khai hiệu quả, cần có những điều chỉnh phù hợp trong chính sách và thực tiễn. Trước hết, cần xây dựng cơ chế giám sát chặt chẽ, giúp theo dõi và đánh giá quá trình thực hiện an toàn trường học một cách khoa học và minh bạch. Khi có hệ thống theo dõi rõ ràng, các trường học sẽ có động lực hơn trong việc thực hiện đúng các quy định về an toàn.

Bên cạnh đó, hướng dẫn triển khai cần linh hoạt và phù hợp với từng địa phương. Thay vì chỉ có một bộ quy chuẩn chung, các trường cần được hỗ trợ về cách áp dụng chính sách phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương mình. Điều này giúp đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong thực hiện.

Ngoài ra, nâng cao sự phối hợp giữa các bên liên quan là yếu tố then chốt. Các cơ quan giáo dục, chính quyền địa phương và tổ chức xã hội cần có sự liên kết chặt chẽ để đảm bảo an toàn trường học không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành giáo dục mà là một phần trong chiến lược phát triển bền vững của cộng đồng.

Cuối cùng, khuyến khích sự tham gia của cộng đồng sẽ giúp tăng cường tính bền vững của các chương trình an toàn trường học. Khi phụ huynh và cộng đồng địa phương được trao quyền và có vai trò rõ ràng, họ sẽ đóng góp tích cực hơn vào việc xây dựng môi trường học tập an toàn cho trẻ em.

Kết luận

Việc đảm bảo an toàn trường học tại Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết. Khoảng cách giữa chính sách và thực tiễn, hạn chế về nguồn lực và thiếu hướng dẫn cụ thể đang là những rào cản lớn trong quá trình triển khai.

Để thu hẹp khoảng cách này, cần có những giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện, bao gồm xây dựng cơ chế giám sát, điều chỉnh chính sách phù hợp với từng địa phương, tăng cường sự phối hợp giữa các bên liên quan và thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng. Khi những yếu tố này được cải thiện, an toàn trường học sẽ không chỉ là một mục tiêu trên giấy mà sẽ trở thành một phần không thể thiếu trong hệ thống giáo dục, góp phần bảo vệ học sinh và xây dựng một môi trường học tập an toàn, bền vững hơn.

Huyền Đức lược dịch

Nguồn: Tong, T. M. T., Sakurai, A., Shaw, R., Nguyen, N. H., Nguyen, T. H., Do, K. T., & Kieu, T. K. (2024). Assessment of comprehensive school safety in Vietnam: From policy to practice. Progress in Disaster Science, 24, 100364.