Tích hợp giáo dục xã hội và cảm xúc trong bối cảnh ở Châu Âu

Giáo dục xã hội và cảm xúc (Social and Emotional Education - SEE) đã trở thành yếu tố quan trọng trong hệ thống giáo dục châu Âu, phát triển từ khái niệm học tập xã hội và cảm xúc (Social and Emotional Learning - SEL). Trong khi SEL tại Hoa Kỳ tập trung vào việc trang bị cho học sinh các kỹ năng như tự nhận thức, tự quản lý, nhận thức xã hội, xây dựng mối quan hệ và ra quyết định trách nhiệm, SEE tại châu Âu được mở rộng theo hướng tích hợp vào chính sách giáo dục quốc gia và khu vực. Liên minh châu Âu (EU) đã thúc đẩy SEE thông qua Chiến lược châu Âu 2020, Tác tuyên Paris 2015 và Khuyến nghị của Hội đồng châu Âu về giáo dục sớm. SEE không chỉ góp phần nâng cao chất lượng học tập mà còn giúp giảm tỷ lệ bỏ học, tăng cường kỹ năng sống và hệ thống giáo dục bền vững.

Mặc dù SEL đã đạt nhiều thành công tại Hoa Kỳ, các chuyên gia giáo dục châu Âu nhận thấy sự cần thiết phải điều chỉnh SEE để phù hợp với bối cảnh khu vực. SEE không chỉ tập trung vào phát triển kỹ năng cá nhân mà còn tích hợp vào chính sách quốc gia, nhà trường và cộng đồng. EU hướng tới SEE như một phần chương trình giáo dục chính thức, áp dụng nguyên tắc “tiếp cận toàn trường”, trong đó không chỉ học sinh mà giáo viên, phụ huynh và cộng đồng đều tham gia. SEE nhấn mạnh sự gắn kết giữa giáo dục và xã hội, giúp học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức học thuật mà còn phát triển tư duy nhân văn, hợp tác và trách nhiệm công dân.

Để triển khai SEE một cách hiệu quả, EU đã đề xuất một mô hình với tám yếu tố quan trọng. Trước hết, SEE cần được tích hợp vào chương trình giáo dục chính thức để đảm bảo tính nhất quán và hệ thống trong quá trình giảng dạy. Khi SEE trở thành một phần trong giáo trình, học sinh có cơ hội phát triển kỹ năng cảm xúc và xã hội một cách toàn diện hơn. Đồng thời, môi trường học tập tích cực đóng vai trò then chốt, tạo điều kiện để học sinh thực hành kỹ năng xã hội thông qua hoạt động nhóm, thảo luận và tình huống thực tế. SEE cần được triển khai từ bậc mầm non và tiểu học, giúp trẻ hình thành nền tảng vững chắc về giao tiếp, kiểm soát cảm xúc và tư duy độc lập ngay từ nhỏ.

Bên cạnh đó, SEE đặc biệt chú trọng đến việc hỗ trợ những học sinh có nguy cơ cao, bao gồm những trẻ gặp khó khăn về tâm lý, gia đình hoặc môi trường sống. Việc hỗ trợ này giúp học sinh dễ dàng hòa nhập và phát triển tốt hơn trong xã hội, đồng thời giảm thiểu các rủi ro liên quan đến hành vi tiêu cực. Một yếu tố quan trọng khác là sự tham gia tích cực của học sinh vào quá trình xây dựng và thực hiện SEE. Học sinh không chỉ là người tiếp nhận mà còn cần được trao quyền tham gia thiết kế và thực hiện chương trình, giúp phát triển kỹ năng lãnh đạo, tư duy phản biện và khả năng hợp tác.

Nguồn: Pixabay.com

Bên cạnh đó, SEE cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của giáo viên. Giáo viên không chỉ là người truyền đạt kiến thức mà còn là hình mẫu về kỹ năng cảm xúc và xã hội cho học sinh. Do đó, việc nâng cao năng lực giáo viên thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu về giáo dục cảm xúc và xã hội là một phần thiết yếu trong SEE. Để đảm bảo thành công của SEE, sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng là vô cùng quan trọng. Trẻ em không chỉ học trong trường mà còn chịu ảnh hưởng từ môi trường gia đình và xã hội. Khi phụ huynh và nhà trường hợp tác chặt chẽ, học sinh có thể áp dụng các kỹ năng đã học vào cuộc sống, giúp phát triển toàn diện hơn.

Cuối cùng, đảm bảo chất lượng thực hiện SEE là yếu tố không thể thiếu. Dù có một chương trình giáo dục tốt đến đâu, nếu không được triển khai đồng bộ và đánh giá thường xuyên, hiệu quả của nó sẽ bị giảm sút. EU khuyến khích các trường học xây dựng cơ chế giám sát và đánh giá SEE để đảm bảo chương trình được thực hiện đúng mục tiêu đề ra. Việc nghiên cứu và điều chỉnh SEE dựa trên phản hồi từ giáo viên, học sinh và phụ huynh cũng giúp chương trình trở nên linh hoạt và phù hợp hơn với thực tiễn.

Nhìn chung, SEE là một bước tiến quan trọng trong hệ thống giáo dục châu Âu, thể hiện cam kết của EU trong việc xây dựng một môi trường học tập bền vững, nơi học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn phát triển kỹ năng sống và tư duy cảm xúc, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục. SEE còn đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao sức khỏe tinh thần của học sinh, tạo điều kiện để thế hệ trẻ châu Âu phát triển toàn diện. Việc áp dụng SEE như một chiến lược giáo dục khu vực không chỉ có lợi cho châu Âu mà còn là mô hình tham khảo hữu ích cho các quốc gia khác trên thế giới. 

Hoàng Dũng lược dịch

Nguồn:

Do, D. T., Estrela Pereira, A., & Zsolnai, A. (2022). The Integration of Social and Emotional Education in the European Context. Vietnam Journal of Education, 6(3), 187-195. https://doi.org/10.52296/vje.2022.166