Thực hiện công bằng trong tiếp cận giáo dục, ưu tiên vùng đặc biệt khó khăn

Trong đường lối phát triển giáo dục, Đảng, Nhà nước ta luôn xác định thực hiện công bằng xã hội trong phát triển giáo dục nói chung và công bằng xã hội phát triển giáo dục vùng dân tộc thiểu số (DTTS), miền núi, vùng đặc biệt khó khăn là một mục tiêu quan trọng, cấp bách trong kỷ nguyên phát triển ngày nay. Thực tiễn phát triển giáo dục vùng DTTS thời gian qua cho thấy, công bằng xã hội trong giáo dục và phát triển giáo dục đã được cải thiện rõ nét.

Thực hiện công bằng trong tiếp cận giáo dục, ưu tiên vùng đặc biệt khó khăn (Ảnh minh họa, nguồn Internet)

Sau 10 năm triển khai thực hiện các quan điểm, chủ trương, đường lối, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về phát triển giáo dục theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về phát triển giáo dục vùng đồng bào DTTS, đến nay đã có những bước chuyển biến và khởi sắc đáng kể. Cụ thể, ngành Giáo dục đã thực hiện việc miễn, giảm học phí, cấp học bổng và các chính sách hỗ trợ khác tạo điều kiện cho đại bộ phận con em các gia đình nghèo, diện chính sách được học tập, trước hết ở các cấp học phổ cập giáo dục. Về quy mô, mạng lưới trường lớp, chất lượng giáo dục các cấp học từ mầm non tới tiểu học, trung học ở vùng DTTS, miền núi tiếp tục được giữ vững và nâng cao. Hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú, phổ thông dân tộc bán trú và các cơ sở giáo dục vùng DTTS được duy trì, phát triển và được tăng cường các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. Chế độ chính sách với nhà giáo, cán bộ quản lý, người học và cơ sở giáo dục ở vùng DTTS tiếp tục được hoàn thiện và triển khai có hiệu quả góp phần nâng cao tỷ lệ học sinh DTTS đi học, nâng cao chất lượng dạy và học vùng DTTS. Công tác bồi dưỡng giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục được tăng cường và bảo đảm chất lượng. Phong trào xã hội hóa giáo dục phát triển khá tốt ở nhiều địa phương...

Nhờ chủ trương, đường lối, chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước về phát triển công bằng giáo dục, từ đó khoảng cách chênh lệch về cơ hội học tập giữa các vùng, miền, thành thị, nông thôn và các nhóm dân tộc, nhóm thu nhập thấp được cải thiện. Ngày càng có nhiều con em gia đình nghèo vùng DTTS được tiếp cận với giáo dục ở các bậc học cao hơn.

Chiến lược phát triển đến năm 2030, tầm nhìn 2045

Theo Quyết định thực hiện công bằng và bình đẳng trong cơ hội tiếp cận giáo dục có chất lượng đáp ứng nhu cầu của nhân dân, đặc biệt tập trung ưu tiên đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng bãi ngang, ven biển, hải đảo, khu đô thị đông dân cư, khu công nghiệp, khu chế xuất và các đối tượng là trẻ mồ côi, trẻ em không nơi nương tựa, người khuyết tật, người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, phụ nữ và trẻ em gái, những đối tượng yếu thế khác. Tăng cường dạy học tiếng nói, chữ viết của dân tộc thiểu số, gìn giữ và phát huy giá trị ngôn ngữ, văn hóa của đồng bào các dân tộc thiểu số, tăng cường chuẩn bị tiếng Việt cho trẻ em người dân tộc thiểu số trên cơ sở tiếng mẹ đẻ của trẻ. Chiến lược không chỉ nhằm thực hiện công bằng trong tiếp cận giáo dục giữa các vùng miền, mà nó còn thúc đẩy xã hội hóa học tập và học tập suốt đời cho người dân.

Chiến lược cũng nêu rõ chính sách hỗ trợ trẻ dưới 36 tháng tuổi được vào học ở nhà trẻ, nhất là vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu đô thị đông dân cư. Nâng cao hiệu quả công tác xóa mù chữ, tiến tới xóa mù chức năng. Với sự quan tâm và sát sao thực tế, chính sách nhằm đưa ra giải pháp toàn diện nhất giúp người dân, từ cấp mầm non đến phổ thông đều được học tập và nâng cao chất lượng giáo dục trong giai đoạn 2025 -2030 và tầm nhìn đến năm 2045.

Nhiệm vụ tiếp theo của chiến lược phát triển giáo dục đó là tiếp tục hoàn thiện chính sách hỗ trợ cho người học là đối tượng chính sách xã hội, người dân tộc thiểu số ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, trẻ mồ côi, trẻ em không nơi nương tựa, người khuyết tật, người thuộc hộ nghèo và hộ cận nghèo; chính sách tín dụng giáo dục, học bổng, trợ cấp xã hội cho người học; chính sách miễn, giảm học phí và hỗ trợ tiền đóng học phí và chi phí sinh hoạt, tạo cơ hội học tập công bằng cho mọi người; chính sách cho sinh viên theo chế độ cử tuyển, học sinh trường dự bị đại học, người học là người dân tộc thiểu số rất ít người.

Ngoài ra, phát triển giáo dục cần bảo đảm quyền được tiếp cận giáo dục có chất lượng cho người khuyết tật. Tiếp tục triển khai có hiệu quả ba phương thức giáo dục cho người khuyết tật là phương thức giáo dục hòa nhập, bán hòa nhập và chuyên biệt, trong đó đặc biệt quan tâm đến phương thức giáo dục hòa nhập.

Củng cố, phát triển các trường phổ thông dân tộc nội trú, phổ thông dân tộc bán trú, hệ thống trường dự bị đại học nhằm duy trì kết quả phổ cập giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.

Thực hiện công bằng trong trong cơ hội tiếp cận giáo dục là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 nhằm tiếp tục quán triệt các quan điểm, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về phát triển giáo dục theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Hội nghị trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 203 0 và Kết luận số 91-KL/TW ngày 12 tháng 8 năm 2024 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW.

Tài liệu tham khảo:

Chính phủ (2024): Quyết định số 1705/QĐ-TTg ngày 31/12/2024 phê duyệt Chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

  Trịnh Thu